Prof Dr Ir Dirk van Dusseldorp - Georg Freriks over Dirk bij de mis bij zijn begrafenis

Beste familieleden, vrienden en bekenden van prof. Dirk van Dusseldorp
Het leven van onze dierbare Dirk is vanaf zijn studietijd verbonden geweest met Wageningen. Dirk studeerde aan de toenmalige Landbouwhogeschool in Wageningen waar hij actief deelnam aan het studentenleven en in 1955 afstudeerde. Na zijn studie werkte Dirk zes jaar als ruraal socioloog bij het Bureau Landelijke Opbouw in Suriname. Deze ervaring werd de basis voor zijn latere specialisatie en ontstak in hem de passie bij te dragen aan de ontwikkelingsplanning in armere gebieden van de wereld. In 1961 werd Dirk aangesteld bij de toenmalige vakgroep niet-westerse Sociologie en Sociografie en hij zou aan de vakgroep verbonden blijven tot aan zijn pensioen in 1995. Veel van zijn vrienden en kennissen hebben Dirk in zijn Wageningse tijd leren kennen. Ikzelf werd bijna veertig jaar geleden Dirk’s student, daarna zijn promovendus en collega, en een goede vriend van hem tot zijn heengaan.
Ik wil graag even stilstaan bij zijn werk. Dirk’s proefschrift uit 1967 behandelde de meerdimensionale overheidsplanning in Suriname, waarbij de interacties tussen de verschillende aspecten van ontwikkeling en de daarbij betrokken ministeries centraal stonden. Ook ontwierp Dirk in die jaren een aanpak voor de planning van service-centres waarvoor hij internationaal veel waardering oogstte. In de zeventiger jaren speelde Dirk een sleutelrol in de universiteits-brede ‘Werkgroep Interdisciplinaire Planning voor Ontwikkelingslanden’ die een ontwikkelingsplan voor Sarawak opstelde en daaruit een veel gebruikt ‘Framework for Regional Planning in Developing Countries’ afleidde.
In 1974 werd Dirk lector en in 1980 hoogleraar Sociologische aspecten van de ontwikkelingsplanning in niet-westerse gebieden. In deze hoedanigheid heeft hij het vakgebied verder vorm gegeven en ook, wanneer nodig, aangepast aan de steeds veranderende inzichten met betrekking tot het geplande ontwikkelingsproces. Sleutelwoorden waren daarbij voor hem multidisciplinaire samenwerking, stelselmatige evaluatie, participatie en ruimte voor bottom-up elementen. Gaandeweg ging Dirk zich ook meer richten op het ontwikkelingsproces op het microniveau, zoals bleek uit zijn werk in Sri Lanka in de jaren 80. Dirk had ook wel oog voor de beperkingen van planning, gezien de titel van zijn afscheidsrede: “Is onze samenleving maakbaar? Tussen goden en menselijke arrogantie”, maar hij gooide het kind niet met het badwater weg.
Dirk hield niet van onderwijs via hoorcolleges en zijn doctoraalvak bestond uit een simulatie waarin de studenten, als consultants, op basis van de recente literatuur en allerlei achtergronddocumenten een ontwikkelingsplan voor een regio moesten opstellen, dat dan door echte experts werd beoordeeld. Deze methode was in die jaren behoorlijk zeldzaam en leidde onder studenten tot veel enthousiasme. Het vak mocht zich dan ook verheugen in deelname van studenten uit allerlei andere universiteiten in Nederland. Ikzelf heb het vak ook met veel plezier gedaan. Het was onderwijs zoals wij studenten in die tijd dat graag zagen, met een eigen actieve rol en zelfstandigheid. Bij de afsluiting van het vak serveerde Dirk een borrel en een Indische rijsttafel, waaraan vele studenten nog altijd een prachtherinnering bewaren.
Door Dirk’s kennis van de beleidspraktijk kregen zijn studenten een reëel inzicht in de beleidsproblematiek van alledag en hoe daar praktisch mee om te gaan. Dit was voor veel studenten een enorme stimulans naast de vaak theoretische en abstracte discussies die opgeld deden in die jaren. Dirk gaf ook colleges in Kopenhagen en Berlijn en hij heeft meerdere promovendi tot een mooi eindresultaat geleid.
Behalve docent, was Dirk een gewaardeerd adviseur en bestuurder. Hij was onder meer beleidsadviseur bij het Asian Institute for Technology in Bangkok en de ESCAP in Bogor. In Nederland heeft Dirk talloze functies vervuld, bijna te veel om op te noemen. Aan de universiteit was Dirk twee keer hoofd van de vakgroep en tussen 1975 en 1978 dekaan van de faculteit. Het waren geen gemakkelijke jaren met veel studenten protesten en acties. Dirk wist altijd de lijnen met alle fracties en facties open te houden, zonder zijn eigen ideeën tekort te doen. Hij bestuurde met flair en gevoel voor humor, al dan niet gehuld in een grote wolk sigarenrook. Dirk was voorzitter of bestuurslid van talloze organisaties en commissies, zoals het IAC, ILRI, Kontakt der Kontinenten, Universitas, CEBEMO, de projectencommissie van Mensen in Nood en de Stichting Nationaal Erfgoed Hotel De Wereld, hier in Wageningen. Ook was hij jarenlang voorzitter van de Raad van Advies voor Onderzoek in de Ontwikkelingslanden, een belangrijk adviesorgaan van de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Vanwege zijn grote maatschappelijke verdiensten werd Dirk benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Naast al zijn wetenschappelijke en maatschappelijke verdiensten zullen we ons Dirk vooral blijven herinneren om wie hij was. Een gedreven wetenschapper, een stimulerende docent, een dierbare en betrokken collega, die gaf om zijn medewerkers en studenten. Een harde en integere werker ook, die zich inspande voor zijn vakgroep, het werk en de maatschappij, ook bij tegenwind. Ik zelf beschouw het als een voorrecht met Dirk te hebben mogen samenwerken en heb zijn stimulans, steun en vriendschap bijzonder gewaardeerd. De universiteit, zijn oud-studenten, promovendi en collega’s zijn Dirk veel dank verschuldigd. Wij gedenken hem met respect, genegenheid en dankbaarheid. Hij zal altijd een plek in ons hart hebben.

Georg Frerks