Domenico Merlini

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dominik_Merlini

Domenico Merlini (ur. 22 lutego 1730 w Castello Valsolda nad jeziorem Como, zm. 20 lutego 1797 w Warszawie) – działający w Polsce architekt pochodzący z regionu jezior Como (Lombardia, Włochy) i Lugano (Ticino, Szwajcaria), z którego wywodzą się najwybitniejsi komaskowie epoki baroku.

Życiorys
W wieku dwudziestu lat opuścił Lombardię i przyjechał do Warszawy. W mieście tym mieszkała wpływowa rodzina Fontanów, z którą Merlini był spokrewniony.

W chwili przybycia Merliniego do Rzeczypospolitej królem był August III Sas, zaś architektem królewskim − Jakub Fontana. To właśnie od niego się uczył. W wieku trzydziestu lat został architektem królewskim i pozostał nim aż do swej śmierci. Stanowisko piastował najpierw za rządów Augusta III Sasa, potem Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po śmierci swego krewniaka Jakuba Fontany, w 1773 roku objął urząd naczelnego architekta Rzeczypospolitej. Do jego głównych zadań należały konserwacja, remonty i opiekowanie się istniejącymi już gmachami. Dlatego też większość budowli, o których mówi się dziś, że były jego autorstwa, została po prostu przez niego przebudowana. Przebudowy te były jednak tak radykalne, że nawet z brył nie pozostawało wiele.

Do najsłynniejszych dzieł Dominika Merliniego zalicza się Pałac na Wodzie w warszawskim kompleksie pałacowo-ogrodowym w Łazienkach Królewskich. Kompleks w znanym dzisiaj kształcie powstał według idei Merliniego, na miejscu wcześniejszej małej rezydencji królewskiej.

Na początku swej pracy budował on w stylu późnego baroku, który jeszcze podówczas utrzymywał się w Europie. To, że zaczął projektować w stylu klasycystycznym, było w dużej mierze zasługą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Charakterystyczne dla stylu Merliniego są kamienne balustrady, którymi wieńczył fasady (widoczne w pałacu Na Wodzie), liczne ozdobne wsporniki, czyli elementy znajdujące się między kolumną a podpieraną przez nią częścią dachu (gzymsem).

Merlini nie tworzył wyłącznie dla króla. Budował wiele dworów, pałaców i kamienic magnackich. Pozostawił po sobie ok. 50 dzieł. Największe z nich to Łazienki, poza tym przebudowa wnętrz Zamku Królewskiego, kilka ratuszy w całej Polsce, m.in. w Piotrkowie Trybunalskim, obiekty użyteczności publicznej, teatry i kaplice.

Został desygnowany przez konfederację targowicką do zasiadania w Komisji Skarbowej Koronnej[1].

Zmarł w 1797 w Warszawie i został pochowany w katakumbach cmentarza Powązkowskiego (rząd 184-4)[2].

Ważniejsze projekty
Willa własna przy placu Trzech Krzyży
Królikarnia
Kościół św. Karola Boromeusza w Warszawie (przebudowany w 2 poł. XIX wieku)
przebudowa Pałacu Borchów
Pałac w Jabłonnie[3]
Brama Grodzka w Lublinie
Cerkiew i monaster Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Warszawie
Pałac w Opolu Lubelskim
Trybunał Główny Koronny w Lublinie (przebudowa w latach 1781–1787[4])
W warszawskich Łazienkach
Biały Domek (1774–1776) (prawdopodobnie)
Pałac Myślewicki (1775–1779)
Wodozbiór (1777–1778)
Ermitaż (po pożarze w 1777)
Nowa Kordegarda (1779–1780)
Stara Pomarańczarnia (1786–1788)
Pałac Na Wyspie (rozbudowa w latach 1788–1793) z Janem Chrystianem Kamsetzerem[5]