Hans Jensson Euromontanus

Sogneprest til Høyland.

Ola Aurenes: Høyland gards- og ættesoge, utgitt 1952, s. 209, nr. 5.

Det eldste Sandnes, Ola Aurenes, utgitt 1935.

1.

Vart hjelpeprest i Høyland 28. juli 1675, då Kjeld Hanson var noko sjukeleg.

Då verfaren døydde vart han ettermannen hans i kallet.

Han var vond og trettesjuk og låg mykje i krangel med folk. Der kom mange klagemål over han, og han gjorde bot for åtferda si, men held likevel fram på same viset. Mellom anna hadde han sett i pant for eige skuld ting som høyrde kyrkja til. Så vart han dømd frå embetet av prosteretten, men ville ikkje lyde domen, og då bispen bad prestane i grannebygdene om hjelpa til med å få domen sett i verk, truga han desse på livet. Det var då inga onnor råd, han måtte setjast fast og vart send til festningen i Kristiansand. Han kom visst seinare til København og levde der i ringe kår.

2.

Hans Jenssøn har ikke noe godt navn i Høylands prestehistorie.

Han var ondsinnet og trettekjær og lå ofte i rettsaker både med folk av sin menighet og med sine embedsbrødre. Han røk uklar med en av menighetens fremste menn, Asbjørn Todneim, og nektet ham å gå til alters. Denne handling måtte han siden gjøre avbikt for og betale Asbjørn 18 riksdaler <<for hans tidsspilde>> som det heter. Han blev klaget for å ha slått til en kvinne; han hadde brukt <<formastelige>> ord overfor prosten Erik Leganger i Hå og sparte heller ikke bispen for sine grovheter. Det gikk til en tid; han <<avbad>> sine forseelser, men gjorde sig stadig skyldig i nye. Men da han kom i konflikt med prosten og bispen, nektet han å krype til korset, og så blev embedet tatt fra ham og kirkedøren stengt. Dette vilde han ikke finne sig i. Han tvang klokker og medhjelpere til å åpne kirkedørene og holdt sin gudstjeneste som om der intet var i veien.

Naboprestene som hadde fått anmodning av biskopen om å ta sig av kallet inntil videre, blev truet på livet, om de blandet sig op i hans arbeid.

Ny prest var utnevnt i mars 1691, men hvad kunde han utrette mot den gale prest?

Så falt i mai samme år kongelig resolusjon for at Hans Jenssøn skulde innesperres i Kristiansands festning, og på denne dramatiske måte blev da menigheten kvitt denne prest, som den hadde måttet trekkes med i 12 år.

Familien bodde senere i Kjøbenhavn i fattige kår, og noen direkte forbindelse med Høyland har den neppe hatt.

Men den hadde litt jordegods der.

Presteenken Karen Kjeldsdatter solgte i 1712 15 spann i Folkvord til sin søster Anna Kjeldsdatter, gift med Nils Olsen i Stavanger.

Det er det siste vi har kunnet finne om den gale prest og hans hus.

Hans eftermann var Jonas Theophili Scanche.

(By Irene Røyneberg)