Helgi Eggertsson

Ég var líklega 12 ára þegar ég hitti Helga í fyrsta sinn. Ég kom í búðina hans, Roða við Laugaveg, til þess að endurnýja í happdrættinu. Hann tók mér eins og gömlum vini og ég man að ég braut heilann um það, hvaðan við gætum þekkst. Hressilegt og hlýlegt viðmót var hans einkenni. Þannig held ég að flestir minnist hans.

Sagt er að sérhver ævi sé í þremur þáttum: upphafi, miðhluta og endi. Í ævi Helga, var upphafið án efa erfiðast. Hann fæddist sem þriðja barn hjónanna Sumarrósar Sigurðardóttur og Eggerts Kristjánssonar. Faðir hans var söðlasmiður og fjölskyldan bjó í reisulegu húsi við Laugaveg 74, sem ennþá stendur. Á öðru aldursári veikist Helgi af lömunarveiki með þeim afleiðingum, að báðir fætur lamast varanlega. Þegar hann er 4 áragamall deyr móðir hans eftir alvarleg veikindi. Þetta voru hörð örlög ungum dreng, en til allrar hamingju eignaðist hann góða stjúpmóður, Oddbjörgu Jónsdóttur, sem gat bætt honum að hluta móðurmissinn. 17 ára missir hann stjúpu sína og fóru nú í hönd erfið ár. En þá, sem ávallt síðar, var það viljastyrkurinn og lífsgleðin, sem gerðu honum kleift að halda sínu striki. Helgi stundaði nám í leirbrennslu og teikningu, enda mjög listhneigður. Á þessum árum átti þó jazztónlistin hug hans allan og marga ánægjustundina átti hann við grammófóninn eða á hljómleikum. Alla ævi síðar leið varla sá dagur að ekki væri sett plata á fóninn og sveiflunnar notið.

29 ára gamall kynnist Helgi eftirlifandi eiginkonu sinni, Lilju Jónsdóttur. Þau hófu búskap við þröngan húsakost á Laugaveginum og ráku verslunina Roða í sama húsi. Þau eignuðust tvær dætur: Rósu Björgu og Guðrúnu og ber undirritaður þá gæfu að vera kvæntur þeirri síðarnefndu.

Ófáir voru þeir sem þáðu kaffisopann í eldhúskróknum hjá Lilju, og þetta líf átti vel við Helga, mikill gestagangur og fjölbreytt mannlíf.

Sem fatlaður maður á hann fáa sína líka. Hann knúði fram leyfi til að aka bíl og ferðaðist síðan með fjölskyldu sína um allt land og sigldi og flaug margsinnis til út landa. Til að gera slíka hluti, þurfti ekki bara sterkar axlir og handleggi til að vega sig áfram á arm stöfunum, heldur líka sem fyrr, viljastyrk og einlæga lífsgleði.

Þegar efnahagurinn leyfði byggðu þau hjónin sér hús í Fossvogi, þar sem þau hafa búið tvo síðustu áratugi. Helgi hætti verslunarrekstri og vann 18 ár hjá Landsbankanum á Laugavegi gegnt fæðingarheimili sínu.

Segja má að ævilokin hafi tilkynnt komu sína fyrir tveimur árum, þegar Helgi veiktist af alvarlegum sjúkdómi. Uppgjöf var honum víðs fjarri, hann aðlagaðist breyttum aðstæðum á aðdáunarverðan hátt og þegar hann að lokum var orðinn rúmfastur, þá spilaði hann geisladiska tímum saman, en nú varð jazzinn að víkja fyrir klassískri tónlist og meistari allra meistara, Bach, var í mestu uppáhaldi. Á þennan hátt sýndi hann hughreysti sína og æðruleysi og tók örlögum sínum með mikilli karlmennsku.

Það er gæfa að hafa kynnst slíkum manni, sem aldrei kvartaði eða hugleiddi uppgjöf þó að lífið færi um hann óblíðum höndum.

Blessuð sé minning hans.

Garðar Guðmundsson

Helgi Eggertsson ­ Minning Helgi Eggertsson lézt 14. nóvember. Því miður gafst okkur hjónum ekki tækifæri á því að kveðja hannað leiðarlokum, þar er við vorum fjarstödd erlendis. Minningarorð þessi eru því miður síðbúin, en talið var við hæfi, að þau birtust á fæðingardegi hans, 4. marz. Helgi hefðiorðið 67 ára þann dag, en hann fæddist árið 1923.

Foreldrar Helga voru þau hjónin Sumarrós Sigurðardóttir og Eggert Kristjánsson, söðlasmiður, velkunnur sem slíkur. Helgi var innfæddur Reykvíkingur, ólst upp og átti heima á Laugavegi 74 og bjó þar áfram í mörg ár, eftir að hann kvæntist. Kona Helga, Lilja Jónsdóttir, lifir mann sinn. Þau áttu tvær dætur, Rósu Björgu, sem er gift Ortulf Prunner, orgelleikara Háteigskirkju, og eiga þrjú börn. Guðrún, yngri dóttirin, er gift Garðari Guðmundssyni, lækni, og eiga þau tvö börn.

Æviferill Helga mótaðist frá bernsku af alvarlegri lömun í báðum ganglimum í kjölfar lömunarveiki. Göngugeta hans var því mjög skert, en með spelkum, hækjum og sterkum handleggjum komst Helgi ótrúlega um, fór jafnvel bratta stiga, ef þörf krafði. Þessi göngumáti átti eftir að hefna sín á síðustu æviárum, því að olnbogar hans slitnuðu illa, og að lokum gaf hjartað sig.

Fyrstu minningar um Helga rekur býsna langt aftur í árin, áður en við kynntumst nánar, en Helgi var móðurbróðir Sigurlaugar, konu minnar. Óljóst rifjast upp maður, sem oft sást á götum Reykjavíkur, akandi handknúnu þríhjóli. Þetta var á þeim árum, sem bifreiðar var erfitt að fá. Heimsstyrjöld var nýafstaðin, og ýmsar vörur fengust ekki eða voru skammtaðar og háðar ströngum innflutningshöftum. Að vera öryrki án bifreiðar var þá al menna reglan, og ekki margra kosta völ nema með miklum tilfæringum. Sem betur fer hefur margt breytzt frá þessum tíma til batnaðar.

Þrátt fyrir mikla fötlun Helga, sem var honum að sjálfsögðu þung byrði, en mæddi ekkert síður á Lilju, sem oft varð að vinna tveggjamanna verk, og taka á til hjálpar, heyrðist sjaldan kvörtunartónn úr þeirri átt. Lífsgleði og bjartsýni hjálpaði þeim hjónum, þótt oft bjátaði á. Ég hygg samt, að stundum hafi Lilju og Helga runnið í skap, þegar ýmis fyrirgreiðsla fór nánast þversum í kerfinu. Slíkt gerist því miður oftar en æskilegt er og á sér margs konar skýringar, sem oft geta verið æði flóknar.

Fatlað fólk vill og á að bjarga sér sjálft eftir beztu getu, en oft eru skil, sem þarf að brúa. Þessi skil geta verið fólgin í samhjálp ýmist opinberra eða einkaaðila. Mörkin liggja oft óljóst milli eigin framlags eða aðstoðar, og kann hverjum sitt að sýnast, hvar og hvernig á að jafna metin og deila svo að allir geti við unað.

Þrátt fyrir þann vanda, sem hér hefur verið greint lauslega frá, var aldrei að finna uppgjöf né bilbug á Helga. Hann var heppinn að eiga kjarkmikla eiginkonu og aðra góða að, sem ekki víluðu fyrir sér að gera honum lífið léttara. Sjálfum var honum gefin ákaflega létt lund og skapprýði, sem plástraði vafalaust ýmsa vankanta tilverunnar. Helgi gat á þann hátt ýtt frá sér ýmsum vanda, en notið þess í stað margs á móti, sem lífið býður, tildæmis ferðalaga, tónlistar og fleira, svo að dæmi séu tekin.

Alltaf var gott að sækja Helga heim, ekki sízt, þegar Lilja gat galdrað kræsingar úr loftinu einu á svipstundu. Þetta kom sér heldur betur vel, meðan þau hjónin bjuggu við Laugaveginn, því að um tíma var heimili þeirra beinlínis áningarstaður vina og vandamanna, ýmist þeirra, sem störfuðu eða áttu heima í nágrenninu eða komu lengra að í ýmsum erindagjörðum.

Þetta var á þeim tíma, þegar fólk kom saman, og gaf sér tíma til að blanda geði og spjalla, meir en nú gerist, jafnvel þótt það þættist á hraðferð. Samtímaandinn hefur raskað þessari góðu og þörfu venju. Nú heilsast menn nánast á handahlaupum, segjast verða að "hittast", en koma því svo ekki í verk eða geta það kannski ekki vegna einhverra anna. Enginn hefur fullgilda skýringu á því, hvað hefur hlaupið í baklás.

Helgi var fulltrúi sinnar tíðar og kynslóðar. Einn af hinum gömlu sönnu Reykvíkingum, sem settu svip á bæinn, eins og kallað var. Því miður hefur Reykjavík hálf dragnast upp, miðað við það, sem áður var. Kannski koma endurreisnartímar hennar með komandi kynslóðum, en óvíst er, hvort gamli Reykjavíkurandinn verði endurlífgaður, eða, að komi sá sérstæði þokki, sem honum fylgdi.

Fráfall maka, föður og afa eru erfið tímamót. Fjölskylda okkar vottar ættingjum Helga innilega samúð. Það var höggvið skarð í góðan vinahóp við fráfall hans.

Páll B. Helgason

Helgi S. Eggertsson ­ Minning Lág rödd Leyf mér að gista í garði þínum því ég næ ekki háttum hjá sumarnóttinni þegar þú vaknar verð ég á braut en skil eftir lága rödd í trjánum Með þessum orðum vinar míns, Sigvalda Hjálmarssonar, kveð ég föður minn, Helga Eggertsson, hinstu kveðju. Hann lést á sextugasta og sjöunda aldursári, þann 14. nóvember síðastliðinn, af völdum hjartasjúkdóms. Ég veit að eitt af því sem faðir minn þoldi illa varað vera með sorg og sút, líka þó eitthvað amaði að.

Hann var einn sá viljasterkasti maður sem ég hef kynnst og fyrir mér gengur hann á braut sem sigurvegari yfir þeim þungu örlögum að vera lamaður frá barnsaldri. Hann hafði ótrúlegan lífsvilja og hugrekki og alltaf þegar á móti blæs í mínu lífi verður mér hugsað til hugrekkis hans og viljastyrks.

Elskulegur faðir minn skilur eftir hjá okkur, sem eftir stöndum, lága sterka rödd og við erum þakklát fyrir að hafa átt hann að.

Far þú í friði,

friður Guðs þig blessi.

Hafðu þökk fyrir allt og allt.

(Vald. Briem)

Rósa Björg Helgadóttir

Tekið af Mbl.is frá 24. nóvember 1989