Johan Petersen Schjelderup

Schjelderup kjem til Rotset.

Mats Johansson Rotset døydde i 1761 og enkja Ane f. Ødegård gifte seg oppatt med løytnant Johan Schjelderup som fekk skøyte på garden i 1764. Løytnant Johan Schjelderup var den fyrste av Schjelderup-slekta som kom til Rotset, men har ingen direkte etterkomarar der. R. J. Vasbotn fortel i sitt Tidsregister om korleis løytnanten kom til Sunnmøre og tilsist til Rotset. I 1762 er løytnant Schjelderup nemnd som "Anfører for Eidskompaniet", og budde då i Nordfjord. (Kommandersersjanten var Gerhard Paus (her skriv R. J. V. Hierad), bror til Jakob Christian Paus som er omtala i stykket om Sagebakken og Schjelderupslekta). Løytnanten vart send til Sunnmøre for å age dei bøndene som gjorde oppreist mot dei tunge ekstraskattane dei var pålagde. Denne oppreisten byrja ved hausttinget 1760, då to menn frå Sunnylven hadde sendt klage heilt til København. Øvrigheita kravde å få lyst tingvitne som skulle forklare seg, men ingen var modige nok til å melde seg, og då dei vidare ville ha greie på opphavsmennene til oppreisten stokk dei attende. Amtmannen kalla då fram nokre menn for å høyre kva dei hadde å klage over, men berre to mann tok til orde. Ola Lid klaga over jekteskatten og Ottar Osdal over ymist anna. Dei vart straks sette i fangehuset saman med sunnylvingen Lars Tryggestad. Dette må ha vore den gamle borstova står i Ristegarden, den som før vart kalla futestova. [...] Løytnant Schjelderup kom og til Ulstein for å age bøndene. Han hadde pålegg om å late soldatane skyte på den ulydige ålmugen, men dei skulle berre sikte nedanfor knea. Ein anna gong vart løytnanten send til Strand tingstad i Vanylven for å age bøndene. Om dette fortel R. J. Vasbotn: ".... Schjelderup oppstillede sine soldater i gevær og kommanderede dem at skyde en salve eller to - siden bleve de forskrevne mænd anråbte og indsluttede i et hus til om morgenen, da de straks bleve uthentede og skikkede til Trondhjem og skulde der i slaveri i 5 år, men da de kom der og fik anklage sin sag for generalen, bleve de løs derfra på et halvt år. To af dem døde i fængselet, men de andre kom igjen. De fangede måtte give 5 Rdl. og 9 Mrk. og 9 Sk." I 1773 tok han avskil som løytnant og var deretter handelsmann og gardbrukar. Han var ein føregangsmann som gardbrukar og skreiv bok om gardsstell som vart utdelt på alle gardane i bygda. Det var og han som byde saga på Sagebakken og flytte husa ned til sjøen i 1783, fortel R. J. Vasbotn. Før var altså hovudsætet og den dyrka marka på Øvre Rotset. Løytnant Schjelderup hadde ingen born med kona Ane som døydde i 1788. Han prøvde auksjon over gard og midel, men lite vart selt. Året etter gifte hanseg oppatt med Andrea (også kalla Andreane), ei skreddardotter frå Molde, men også dette ekteskapet vart barnlaust. I 1791 reiste han til Bergen for å byde på Røysegarden som då var til sals. Han fekk slag og døydde på vegen dit, og vart gravlagd på kirkegården i Kinn. Dermed var det slutt på fyrste innslaget av Schjelderupslekta på Rotset.

Det var ingen liten gard Andrea Schjelderup (1748-1820) sat att med då mannen døydde i 1791, det kan vi sjå av futerekneskapen for 1802. Det kom difor vel med at løytnant Schjelderup hadde sett to nordfjordingar til å styre garden i fire år før han døydde. Dette var Ola Larsson Bueide og Knut Rasmusson Ytrehorn. Fru Schjelderup budde på Nedre Rotset (no Ristegarden) og dreiv handel, gjestgiveri og den tradisjonsrike skipsverven. (Volda-soga - Gardar og Slekter, bind II, side 191)

Anno 1791 den 13 Augusti døde Lieutnant Johan Schieldrup! som boede paa Rødset! hand var barnfød i Romsdal paa en gaard kaldes Kaaberholmen! og hans Fader var der samme stæds Capitain :( hand kom hid til Rødset at boe 1762, og fik Anne! Mattz Rødsets Enke til hustru, hand var da i nogle aar Officer siden Takede hand af den bestilning, og var Hadels mand sin øvrige levetiid. i aaret 1788 døde hans Hustru, [...] siden aaret efter giftet hand sig igien med Adreana! som var en skredders Datter fra Molde! hand fik ingen børn hverken med sin første , eller 2den Hustru, hans død og udgang af verden skeede paa hans Reise til Bergen, og da hand kom til Kin! døde hand af et Rørelse eller Slag, og ligger begraven i Kins Kirken! hand var i sin Tiid en Redelig mand, og en hielpsom mand baade mod fattig og Rig, og derimod var hans feil at hand var hastig til vrede og hevngierig, hans boe var behefted med megen gield men Naaede sig dog op igien. hand var en vittig mand og viis i sine anslag, hans berømmeligste foretagende var at hand fløttede Huusene ned til Søen; og Savmøllen bugged hand; der den nu er fremmen for Præstegaarden; 4 aar før hand døde bøxled hand bort gaarden Rødset til de 2de Bønder, navnlig Knud fra Norfior! og Ole en af hans Drænge, dette er hvad ieg i Korthet kand sige om bemælte Schieldrup! (Vasbotn, Rasmus Jakobsen: Tidsregister, side 121)