Ruth de Jonge

Vanuit Weener vlucht het joodse gezin de Jonge richting Leeuwarden. Ruth de Jonge echter gaat niet met hen mee maar trekt met valse identiteitspapieren in bij het gezin van verzetsman Krijn van den Helm (1912-1944) op de Beetgumerstraat in Leeuwarden.

Jakob de Jonge (1974-1947), zijn vrouw Jeanette Hess (1891-1977), en hun kinderen Ruth, Heinrich (1913-1984) en Joachim-Max (1906-2008), woonden in Weener, Duitsland vlakbij de grens met Nederland. In het begin van het naziregime werd Jakob gevangengezet op basis van valse beschuldigingen die tegen hem waren ingediend door een nazi-sympathisant met wie hij eerder een zakelijk geschil had gehad. Toen hij werd vrijgelaten, maar niet in de buurt mocht blijven, verhuisden hij en zijn gezin en na de Kristallnacht staken ze de grens over naar Leeuwarden.

Het gezin was ondergedoken in IJlst in het huis van de weduwe Janke Nooitgedacht-Wiersma (1895-1980), wiens overleden echtgenoot de directeur van een timmerbedrijf was geweest. Ze liet een werkbank en gereedschap meenemen naar de zolder en de leden van het gezin de Jonge, die waren gezegend met goede technische vaardigheden, maakten houten speelgoed, modelvliegtuigen en huishoudelijke artikelen die werden verspreid onder de verborgen kinderen in de omgeving.

Ruth had geen uitgesproken Joods uiterlijk en heette nu 'Annie Klarendijk'. Krijn schakelde Ruth in bij zijn verzetswerk voor de KP Leeuwarden. Krijn en Harmen (Harm) Kingma (1907), die een timmerfabriek en aannemersbedrijf had in Leeuwarden. Ze werden door de Doopsgezinde dominee Felix van der Wissel (1892-1962) naar voren geschoven om Joodse kinderen onder te brengen, die door studenten uit Amsterdam werden gesmokkeld. Het aannemersbedrijf van de Kingma’s speelde een sleutelrol in de pilotenhulp bovendien.

Ruth legde namenlijsten aan van de kinderen en bracht distributiebonnen naar de gezinnen waar ze waren ondergebracht. Met de bonnen onder haar kleren op haar lijf gebonden maakte ze haar rondes. Daarnaast werkte ze een aantal maanden als ‘verpleegster’ in een ziekenhuis. Om contacten te onderhouden met leden van het verzet die gewond waren geraakt en daar verpleegd werden.

Ruth haar verzetswerk eindigde in bloed. Toen Esmée Adrienne van Eeghen (1918-1944) op 8 augustus 1944 werd opgepakt door de Duitsers, na te zijn verraden door een vriendin, belandde ze in het beruchte Scholtenhuis. Ruth overleefde dit, Esmée niet.

Bronnen:

• Yad Vashem - Bearing Witness; Bookend made by Max de Jonge in hiding in the Netherlands
• Leeuwarder Courant 06-03-2020; Leeuwarden overweegt een eerbetoon voor vergeten verzetsheldin Ruth de Jonge
• Leeuwarder Courant 06-03-2020; Dit is het verhaal van Ruth de Jonge, een verzetsheldin van wie niemand wist dat ze nog leefde
• Friesch Dagblad 07-03-2020; Ruth de Jonge: Vergeten verzetsheldin in New York
• Leeuwarder Courant 17-05-2020; Verzetsheldin Ruth de Jonge (99) overleden
• Wikipedia; Stolpersteine in Weener