The Polish First Army (Polish: Pierwsza Armia Wojska Polskiego, 1 AWP for short, also known as Berling's Army) was an army unit of the Polish Armed Forces in the East formed in the Soviet Union in 1944, from the previously existing Polish I Corps in the Soviet Union, as part of the People's Army of Poland (LWP). The First Army fought westward, subordinated to the Soviet 1st Belorussian Front, during the offensive against Germany that led to the liberation of Warsaw in January 1945, and the capture of Berlin in May 1945.

Formation

The First Army was formed in the Soviet Union in 1944, from the previously existing Polish I Corps as part of the People's Army of Poland (LWP). On 10 August 1943, the Soviets gave permission for enlarging the Polish 1st Tadeusz Kościuszko Infantry Division into a Corps (Polish I Corps).[1] The new formation was to be composed of two infantry divisions, one artillery and one armor brigade, one support and one air regiment, four independent battalions, and support units.[1] On 29 July 1944 the Polish units were reorganized into the 1st Polish Army.[2] From October 12 to 14, 1943, the First Polish Infantry Division made an assault on Lenino near Smolensk and sustained twenty-five percent losses. Later, the 1ST Kosciuszko Infantry Division fought in Berlin around the Reich Chancellery and the Reichstag. At this stage of the war, the Polish role in the Soviet drive westward was fairly substantial, contributing 200,000 troops; this was approximately ten percent of the force taking part in Zhukov's and Koniev's drive on Berlin. Most Poles at the time held strong anti-communist sentiment. For example more Poles took part in the Warsaw uprising alone compared to those that served in the Red Army.

Personnel

Initially, the Polish personnel of the First Polish Army were recruited from Polish soldiers taken prisoner during the 1939 Soviet invasion of Poland (after Germany conquered western Poland), and from Poles deported from Soviet-occupied Poland in 1939–1941. They were nearly all of the First Army's front-line combat troops. However, many Soviet personnel served in the First Army, including 39% of officers and technical specialists, while for senior officers the proportion reached 75%.[4] As the Red Army moved into Polish areas west of the Curzon Line, draftees from those areas also became available for the First Polish Army (and Second Polish Army) in accordance with the August 15, 1944, decree of the Polish Committee of National Liberation (the Lublin government).

Till October 1944, the First Army was commanded by Lt. Gen. Zygmunt Berling. His second-in-command was Lt. Gen. Karol Świerczewski. Col. Włodzimierz Sokorski was the chief political officer.[citation needed] The corps took part in combat from September 1943.

Operational History

It operated under the auspices of the Red Army. It first entered combat in the summer of 1944 as part of the 1st Belorussian Front on the right wing of the Lvov-Sandomierz Operation, fighting in the battles during the Soviet crossing of the river Vistula around Dęblin and Puławy.[5] In September 1944 units of the First Army were involved in heavy fighting during the latter stages of the Warsaw Uprising after crossing the river Vistula following the capture of Warsaw's eastern Praga district, but suffered heavy losses.

After eventually taking control of Warsaw in January 1945, the First Army took part in the Vistula–Oder Offensive, and afterwards it moved towards Bydgoszcz. The Polish First Army then fought in Pomerania, breaking through the Pomeranian Wall (Pommernstellung) fortified line and capturing Fortress Kolberg, a heavily fortified city, in March. Its units advanced northeast as far as Gdańsk and Kępa Oksywska. During the battles to penetrate the Pomeranian fortifications, the 1st "Warsaw" Cavalry Brigade made the last mounted charge of Polish cavalry at the village of Schoenfeld.[6]

In the spring of 1945 the army, now numbering 78,556 soldiers, was redeployed to the front on the Oder river in preparation for the final Soviet offensive of the war in Europe. The Polish Second Army also entered the line of battle at this time, and together the two armies contributed about 10% of the total forces involved in the operation. During the offensive it crossed the river on April 16 and joined the Battle of Berlin. In it, among other actions, Polish units of the 1st Army crossed the Hohenzollern Canal and advanced on Kremmen, Flatow, Paaren and Nauen. They ended their campaign by participating in the Battle of Berlin. In the Berlin Offensive, the First Polish Army's strength was over 74,000,[7] thus making up 7.5% of the strength of the Soviet 1st Belorussian Front, which counted over 980,000 men when the Polish First Army is included in the total.[8] During the Berlin Offensive, the Polish First Army sustained casualties of over 10,400 men.[9] The troops of the 1st Infantry Division supported by the 2nd Howitzer Artillery Brigade and the 1st Independent Mortar Brigade, fought in Berlin around the Technical University and the southwestern side of the Tiergarten close to the zoo.[10]

The army was disbanded after the war on August 22, 1945.[11] Its constituent units went on to serve in the armed forces of the newly created Polish People's Republic.

Source: https://en.wikipedia.org/wiki/First_Polish_Army_(1944%E2%80%931945)

Polskie Siły Zbrojne w ZSRR, in. Armia Polska w ZSRR lub Armia Berlinga – nazwy przyjęte na określenie polskich jednostek wojskowych formowanych w ZSRR, pod kierownictwem polskich komunistów. Tworzono je po wyjściu z ZSRR Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem gen. Władysława Andersa, podporządkowanych rządowi Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (w Londynie).

18 lipca 1944 Związek Patriotów Polskich przekazał Krajowej Radzie Narodowej swój dorobek organizacyjny i siłę zbrojną.

Formowanie

Wyjście armii gen. Andersa na Bliski Wschód w 1942 roku nie wyczerpało polskich możliwości mobilizacyjnych w ZSRR. Oprócz Polaków w głębi ZSRR pozostawali jeńcy niemieccy pochodzenia polskiego, przymusowo wcieleni do Wehrmachtu, oraz byli obywatele polscy niepolskiej narodowości i sowiecka Polonia.

W nocy z 14 na 15 lutego 1943 roku Stalin wezwał na Kreml Zygmunta Berlinga i wyraził zgodę na sformowanie Wojska Polskiego, zawieszając jednak realizację tego projektu do czasu zakończenia rozmów z rządem polskim na emigracji[2].

W marcu 1943 roku na Kremlu odbyły się rozmowy w sprawie formowania nowych jednostek polskich, prowadzone pomiędzy Józefem Stalinem z jednej strony, a Wandą Wasilewską i ppłk Zygmuntem Berlingiem. W kwietniu Biuro Polityczne WKP(b) podjęło polityczną decyzję o formowaniu oddziałów polskich pod auspicjami powołanego w marcu Związku Patriotów Polskich.

Na czele komitetu powołanego do formowania wojska stanęła Wanda Wasilewska. Już na pierwszym posiedzeniu uzgodniono, że formowaną jednostką będzie dywizja piechoty, a ppłk Zygmunt Berling zostanie jej dowódcą. Stalin jednak, po powtórnej rozmowie z ppłk. Berlingiem postanowił, że będzie tworzona nie tylko dywizja piechoty, ale również pułk czołgów, eskadra lotnicza i inne jednostki. Tworzone oddziały miały stać się zalążkiem nowych, pozostających pod kierownictwem komunistów, Polskich Sił Zbrojnych.

1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki

Na rejon formowania dywizji wyznaczono obóz wojskowy Moskiewskiego Okręgu Wojskowego w Sielcach nad Oką. 6 maja Państwowy Komitet Obrony ZSRR podjął polityczną decyzję o formowaniu 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki.

Dywizję formowano, z niewielkimi poprawkami, według etatu dywizji piechoty gwardii. Składała się ona z dowództwa, trzech pułków piechoty, pułku artylerii lekkiej, batalionu szkolnego oraz dywizyjnych pododdziałów zabezpieczenia i obsługi. Okres organizowania dywizji trwał do końca czerwca. W tym czasie utworzono jednostki, umundurowano, uzbrojono i wyposażono, a dywizja osiągnęła pełny stan etatowy. Wielkim przeżyciem dla nowo wcielanych żołnierzy było pojawienie się w obozie sieleckim ks. Wilhelma Kubsza oraz polska oprawa przysięgi składanej w rocznicę bitwy pod Grunwaldem, 15 lipca 1943 roku.

Poza etatem dywizji formowano: 1 pułk czołgów, trzy dywizjony artylerii, kompanię rusznic przeciwpancernych, kursy oficerskie, 1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater, zapasowy pułk piechoty, eskadrę lotnictwa myśliwskiego i nieetatową kompanię karną. Etatowo formowane wojska liczyły ponad 16 tys. żołnierzy, a ich uzbrojenie stanowiło: 9147 karabinów, 2548 pistoletów maszynowych, 792 karabiny maszynowe, 417 rusznic przeciwpancernych, 218 moździerzy, 102 działa oraz 39 czołgów i 8 dział pancernych.

1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR

10 sierpnia władze radzieckie zgodziły się na rozwinięcie dywizji w Korpus. Miał on się składać z dwóch dywizji piechoty, dwóch brygad – artylerii i pancernej, dwóch pułków – lotniczego i zapasowego, czterech samodzielnych batalionów oraz pododdziałów zabezpieczenia i obsługi. Dowódcą korpusu został gen. Zygmunt Berling, a jego zastępcami ppłk Włodzimierz Sokorski oraz gen. Karol Świerczewski.

1 września wzmocniona 1 DP wyruszyła na front i wzięła udział w bitwie pod Lenino, a pozostałe siły korpusu rozwijały się pod względem organizacyjnym i prowadziły szkolenie bojowe. Jednak od września do grudnia 1943 roku sformowano w korpusie tylko 1 batalion specjalny. Dopiero zajęcie Zachodniej Ukrainy umożliwiło dalszy rozwój organizacyjny korpusu. Zreorganizowano wówczas artylerię korpuśną oraz rozpoczęto formowanie 3 Dywizji Piechoty. W grudniu liczba żołnierzy w korpusie przekroczyła 32 tys. żołnierzy. W marcu 1944 roku korpus częściowo zmotoryzowano (dotyczyło to pułków: artylerii lekkiej, 5 kompanii kablowo–tyczkowej i pododdziałów rozpoznawczych, sformowano też 1 batalion samochodowy). 11 marca włączono do korpusu dywizjon dział pancernych SU-85.

1 Armia Polska w ZSRR

16 marca 1944 roku władze sowieckie wyraziły zgodę na przekształcenie 1 Korpusu w 1 Armię Polską. Dowódcą armii mianowano gen. dyw. Zygmunta Berlinga. Ośrodkiem formowania od marca do lipca 1944 rok był rejon Sum koło Charkowa, a od lipca do września – rejon Żytomierza[3].

20 lipca 1944 roku, 1 Armia Polska w ZSRR składała się z:

   dowództwa,

   czterech dywizji piechoty,

   jednej brygady pancernej,

   jednej brygady kawalerii,

   pięciu brygad artylerii,

   jednej dywizji artylerii przeciwlotniczej,

   jednej brygady saperów.

Walki oddziałów 1 Armii Polskiej

8 kwietnia 1944 roku na stacji kolejowej Darnica pod Kijowem 1 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej stoczył nocną walkę z Luftwaffe atakującym stację zapełnioną transportami wojskowymi. Spośród około 50 atakujących samolotów Junkers Ju 88 strącono 5 samolotów.

W dniach 18–21 lipca zgrupowanie artylerii polskiej w składzie 1 i 5 Brygady Artylerii Ciężkiej, 1, 2 i 3 pułku artylerii lekkiej oraz 8 pułku artylerii haubic, 1 pułku moździerzy, 4 pułku artylerii przeciwpancernej i 5 dywizjonu pomiarów artyleryjskich, w łącznej sile 21 dywizjonów, wspierało wojska sowieckiej 69 Armii podczas walk nad rzekami Turią i Bugiem, w rejonie Dolska i Dorohuska. 23 lipca 69 Armia kontynuowała pościg za nieprzyjacielem, a zgrupowanie polskiej artylerii pod Husynnem dołączyło do przeprawiających się przez Bug związków 1 Armii Polskiej.
Skład PSZ w ZSRR w lipcu 1944

   Rada Wojenna Armii Polskiej w ZSRR powstała 18 kwietnia 1944 roku[3]. W jej skład wchodzili: dowódca Armii Polskiej oraz jego zastępcy do spraw politycznych i do spraw liniowych. Była najwyższym wojskowym organem dowódczym PSZ w ZSRR. Miała m.in. następujące uprawnienia i zadania: wyznaczać na stanowiska służbowe, nadawać stopnie wojskowe i odznaczenia, formować nowe jednostki, instytucje i zakłady, utrzymywać łączność z centralnymi władzami Armii Czerwonej.

   1 Armia Polska w ZSRR (inne nazwy: armia „czynna”, armia polowa, rzut bojowy Armii)

   Rzut organizacyjny Główny Sztab Formowania

       ośrodek formowania w Żytomierzu

       dwie szkoły oficerskie (Riazań)

       inne jednostki

   Polski Sztab Partyzancki

       Polski Samodzielny Batalion Specjalny

       baza zaopatrzeniowa

       specjalne urządzenia łączności

   1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego

   2 Pułk Nocnych Bombowców „Kraków”

   przydzielony sowiecki 611 pułk lotnictwa szturmowego, który po sukcesywnej wymianie załóg na polskie przemianowany został na 3 Pułk Lotnictwa Szturmowego.

Pułki lotnicze znajdowały się pod rozkazami dowódcy Kijowskiego Obszaru Powietrznego.
Przeformowanie

21 lipca Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, wydał w imieniu Krajowej Rady Narodowej dekret scalający Armię Polską w ZSRR z Armią Ludową w Wojsko Polskie, a 22 lipca powołał Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego.

Naczelnym Dowódcą WP został gen. Michał Rola-Żymierski, który w rozkazie wydanym 29 lipca nakazał używanie terminu Wojsko Polskie w podległych sobie wojskach.

8 sierpnia 1944 roku Naczelne Dowództwo WP wydało rozkaz nr 3, w którym rozwiązano Radę Wojenną Armii Polskiej w ZSRR[3]. Rozkaz ten ostatecznie kończy działalność Armii Polskiej w ZSRR.

Zródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Zbrojne_w_ZSRR_(1943%E2%80%931944)