
Het is aannemelijk dat kunstenaars vanuit hun professionele achtergrond op zoek waren naar de confrontatie, de grenzen op te zoeken en die proberen te verleggen. Een maatschappelijk bewustzijn om zichzelf binnen die context proberen te profileren, identifeceren vanuit een persoonlijk perspektief.
Een dramatisch voorbeeld daarvan is bekend dat tijdens de Eerste Wereldoorlog menig kunstenaar, aanhanger van de kunststroming Fututisme zich naar het fysieke oorlogsfront begaf en velen daarvan het met hun leven moesten bekopen.
Dit genealogisch onderzoeksproject brengt kunstenaars genealogisch in beeld die verzet hebben gepleegd tijdens de Tweede Wereldoorlog.
04-11-2021 Dimitri Gazan
Hoofdmenu:
A / B / C / D / E / F / G / H / I / J / K / L / M
N / O / P / Q R / S / T / U / V / W / X / Y / Z
Na bezoek van een afzonderlijke letter in dit hoofdmenu; keer hier terug om verder te navigeren mbv de functie 'vorige pagina' in uw browser.
Disclaimer:
- Dit project behandelt de gepubliceerde informatie over deze betrokkenen als objectieve verslaggeving van historische feiten.
- Eventuele bezwaren tegen de plaatsing van een bepaalde naam of foto op dit project zullen onder voorwaarde van aantoonbaar direct familieverwantschap en/of auteursrecht worden gerespecteerd en gehonoreerd.
Copyright:
- Geldt voor alle verstrekte namen op dit project in zijn totaliteit en in combinatie met de daaraan toegevoegde bronverwijzingen. Stichting Neerlandsch Verzetsmonument © 2024
Als initiator en producent van Stichting Neerlandsch Verzetsmonument (S.N.V.) doe ik inmiddels doorlopend onderzoek naar zo'n 60.000 verzetsstrijders. Het verzamelen van zoveel mogelijk bronnen zal het aantal namen in deze lijst niet alleen doen groeien, maar worden zij bovendien verrijkt met talloze gegevens aan biografische achtergronden. Naast de directe nabestaanden en geïnteresseerden kunnen onderzoekers hier terecht voor wetenschappelijke doeleinden.
De stichting tracht haar doel te bereiken onder meer: * door het verder (doen) ontwikkelen, promoten en dagelijks onderhouden van de website; * door het bieden aan nabestaanden van de mogelijkheid om hun verhaal te vertellen op de website; * door het ondersteunen of initiëren van initiatieven met betrekking tot het verzet.“
Al deze diensten worden door mijzelf uitgevoerd op vrijwillige basis. Daar zijn natuurlijk wel de nodige kosten aan verbonden die ik tot op heden voor eigen rekening neem. Mijn basis inkomen is slechts gebaseerd op een WAO uitkering wegens de ziekte Multiples Sclerose. Om van S.N.V. een permanent en belangrijk succes te maken is uw financiële bijdrage zeer welkom, hoe klein het bedrag het ook mag zijn. Alle kleine beetjes helpen!
Stichting Neerlandsch Verzetsmonument is gevestigd te Hallum
KvK nr: 70696373
Hartelijk dank voor uw aandacht,
Dimitri Gazan
Gebruik de sneltoetscombinatie om snel te zoeken in de lijst:
De ingevoerde individuele persoonsgegevens van dit project bestaan uit de volgende elementen:
- naam
- (geslacht | nr in De Winkel | gerelateerde krant | plaats van uitgave)
- evt. mini-bio
- bronnen
In een aantal gevallen zijn directe bewijzen voor iemands deelname aan een bepaalde verzetskrant tot dusverre afwezig. Door middel van een zorgvuldige deductie vallen deze resultaten binnen de categorie van 'mogelijke' bron.
Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat er een overeenkomst is tussen de plaats van herkomst en/of verblijf van de persoon ten tijde van de uitgifte van de betreffende verzetskrant. Dit aspect, in combinatie met het gegeven dat er in die plaats geen andere persoon zich in de archieven voordoet met dezelfde initialen maakt het zoekresultaat redelijk acceptabel.
Legenda:
- K1 ‧ Stichting Kunstenaarsverzet 1942 - 1945
- K2 ‧ Monument voor het kunstenaarsverzet @ Wikipedia
- K3 ‧ https://nl.unionpedia.org/Monument_voor_het_kunstenaarsverzet Unionpedia]
- K4 ‧ Wikipedia; De vrije kunstenaar
| A |
Akkerman, Bernardus Everhardus (Ben)
‧ 29-02-1920 Enschede (OV) - 02-02-2010 Enschede (OV) ‧
Tijdens de oorlog zat Ben Akkerman ondergedoken in de omgeving van Goor-Markelo. Daar leerde hij een aantal schilders kennen, o.a. Jan Broeze, Riemko Holtrop en Johan Haanstra, met wie hij in 1945 De Nieuwe Groep oprichtte. Zij zetten zich af tegen de Twentse Kunstkring, die zij te behoudend vonden. Hun doel was in Oost-Nederland een gunstig klimaat voor eigentijdse kunst te scheppen.
_ Wikipedia • Rijksmuseum Twente •
Arondeus, Willem Johan Cornelis
‧ 22-08-1894 Naarden (NH) - 01-07-1943 Haarlem (NH) ‧ K1, 4
Beeldend kunstenaar, auteur en verzetsstrijder tijdens WO II die openlijk voor zijn homoseksualiteit uitkwam. Was lid van verzetsgroep de Raad van Verzet. Falsificeerde persoonsbewijzen en schreef de zogenaamde 'Brandarisbrieven', waarin hij de culturele collaboratie met de Duitsers door Nederlandse kunstenaars hekelde en opriep tot verzet tegen de bezetter en de Cultuurkamer.
_ Wikipedia • Huygens • Eerebegraafplaats •
Asselbergs, Wilhelmus Johannes Maria Antonius (Willem)
‧ 02-01-1903 Bergen op Zoom (NB) - 27-07-1968 Nijmegen (GL) ‧ K2, 3
Beter bekend onder pseudoniem Anton van Duinkerken werd hij in 1940, als groot Vondelkenner, bijzonder hoogleraar in de Vondelstudie te Leiden. Van Duinkerken werd in die tijd ook bekend door zijn pennenstrijd met Menno ter Braak over geloof en rede, alsmede door zijn radicale afwijzing van het nationaalsocialisme ('Ballade van den katholiek'). Evenals Simon Vestdijk en een aantal andere vooraanstaande Nederlanders die door de Duitse bezetter wegens hun invloed als gevaarlijk werden beschouwd, was hij gegijzeld in het kamp Sint-Michielsgestel.
Was ook betrokken bij het verzetsblad 'Klein maar dapper', hoewel DOP dat niet vermeld
(zie uitgave Klein maar dapper 05-05-1945 Amsterdam)
_ Wikipedia • Huygens • GVNL • Klein maar dapper 05-05-1945 Amsterdam •
| B |
Bakema, Jacob Berend (Jaap)
‧ 08-03-1914 Groningen (GR) - 20-02-1981 Rotterdam (ZH) ‧ K4
Architect. In 1942 probeerde hij vanuit het bezette Nederland Engeland te bereiken. Hij werd in de Pyreneeën aangehouden en in Frankrijk vastgezet. In het najaar van 1944 wist hij Groningen weer te bereiken. Hij dook onder bij zijn collega-architect Evert van Linge.
_ De Vrije Kunstenaar 02-07-1945 • Wikipedia • De Vrije Kunstenaar 01-12-1945 • Kunstbus • Pinterest •
Beek, Marinus Johannes Maria (Marius) van
‧ 09-01-1921 Utrecht (UT) - 27-09-2003 Nijmegen (GL) ‧ K2, 3
In de Tweede Wereldoorlog maakte Marius deel uit van het gewapend verzet. Hij is enige tijd ondergedoken geweest bij beeldhouwer Pieter d'Hont in Utrecht, die zijn leermeester werd.
_ Wikipedia • Omroep GLD; Marius van Beek: kunstenaar in verzet •
Bons, Jan
‧ 02-04-1918 Amsterdam (NH) - 22-11-2012 Amsterdam (NH) ‧
Bons woonde en werkte vanaf 1937 als reclametekenaar in Amsterdam en moest in de Tweede Wereldoorlog onderduiken. In die periode vervalste hij persoonsbewijzen en drukte en illustreerde hij clandestiene werken, onder andere vertalingen van het werk van Franz Kafka.
_ Items Magazine; Jan Bons herdacht • Wikipedia • Archiefkaart A'dam •
Bot, Jacques (Jaap) ‧ 14-08-1892 Amsterdam (NH) - 09-01-1956 Vlaardingen (ZH) ‧ K1, 4
Na de bezetting van Nederland in 1940 voorzagen Jac. Bot en Paul F. Sanders dat er minder vrijheid was voor mensen met een beroep in de kunstsector. Om andere kunstenaars te waarschuwen schreven zij gezamenlijk brieven die begonnen met de woorden: 'Weest op uw hoede ...'. De brieven verschenen in een oplage van 200 exemplaren. Daarnaast was hij betrokken bij de oprichting van het blad de Vrije Kunstenaar.
_ Wikipedia • gezinskaart • artindex •
Bourbon, Louis Jean Henri Charles Adelberth de
‧ 27-12-1908 Renkum (GL) - 08-01-1975 Arnhem (GL) ‧ K2, 3
Van 1938 tot 1941 was hij burgemeester van Escharen en daarnaast in 1941 nog enkele maanden van Gassel. In 1941 werd hij benoemd tot burgemeester van Oss. Vanwege toenemende onvrede over de maatregelen van de Duitse bezetter nam Bourbon ontslag in 1943. Hij dook onder bij de kunstschilder Jacques van Mourik in Plasmolen en ging in het verzet. De Duitse bezetter veroordeelde hem bij verstek ter dood.
_ Wikipedia •
Braat, Leendert Pieter Johan (Leo)
‧ 23-11-1908 Arnhem (GL) - 16-07-1982 Amsterdam (NH) ‧ K1, 4
Beeldhouwer en schrijver. Directeur fruitkwekerij. Als anti-fascist was hij in de oorlogsjaren lid van de verzetsgroep rond Gerrit van der Veen en redacteur van De Vrije Kunstenaar, een illegaal blad van het kunstenaarsverzet. In januari 1945 werd L. Braat na eerder bezoek aan de regering in Londen, door het Militair Gezag, het hoofd van de sectie Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen aangezocht en tot Luitenant benoemd en er tot de bevrijding en o.a. belast met de Zuivering van Kunstenaars.
_ Wikipedia • archiefkaart • Artindex • Geschiedenis van een tijdschrift •
Brandligt, Walter
‧ 14-05-1901 Kampen (OV) - 01-10-1943 Amsterdam (NH) ‧ K1, 4
Schrijver van streekromans. Als medewerker/redacteur betrokken bij de uitgave van het illegale blad De Vrije Kunstenaar. Daarnaast maakte hij deel uit van de Persoonsbewijzencentrale en verleende hij hulp aan (joodse) onderduikers door het vervalsen van allerhande identiteitspapieren. Vanuit Amsterdam, waar hij in deze periode verbleef, stuurde hij regelmatig joodse landgenoten en verzetsmensen naar zijn echtgenote in Epse, om onder te duiken. Echtgenoot van Anna Brandligt-Mossel
_ Eerebegraafplaats • dbnl • archiefkaart •
Broek, Willem Frederik (Wim) ten ‧ 02-01-1905 Amsterdam (NH) - 28-12-1993 Hoorn (NH) ‧
Wim vervalste stempels en persoonsbewijzen. Op 12 december 1945 was hij samen met Folkert Haanstra Sr. in diens atelier aan de Iependijk in Goor, een van de oprichters van De Nieuwe Groep.
_ Wikipedia • Gedenkboek VHK p.87 •
Broeze, Egbert Jan
‧ 29-11-1896 Elsenerbroek (OV) - 05-12-1983 Delden (OV) ‧
In de omgeving van Goor zitten nogal wat jonge jongens, waaronder enkele afgestudeerden van een academie voor beeldende kunst, ondergedoken. Rond de familie van de onderwijzer Folkert Haanstra formeert zich een groep, die zich pal na de oorlog als De Nieuwe Groep zal manifesteren. Egbert Jan werd een van de medeoprichters. Tijdens de bezetting werd een Joods meisje verborgen gehouden op de boerderij 'De Hos' waar Jan o.a. samen met zijn broer woonde.
_ Atelier Jan Broeze • erve Letink-KoarJan-Broeze • WieisWie in Overijssel • Wikipedia • Overijssel viert vrijheid; Onderduik in Ypelo bij 'De Hos' •
Brouwer, dr. Johannes
‧ 31-05-1998 Delfshaven (ZH) - 01-07-1943 Overveen (NH) ‧ K1, 4
Hispanist/romanist, historicus-kunstenaar, publicist/vertaler/ romancier en leraar/lector in Utrecht en Amsterdam. Werd een inspirator (door enkelen ‘de geestelijke vader’ genoemd) van het studentenverzet: hij riep op tot vorming van een ondergrondse organisatie, militaire oefening en daadwerkelijk, actief verzet. Begin 1942 leverde hij een belangrijke bijdrage aan de vorming van de landelijke studentencontactgroep (ook Raad van Negen genoemd), met vertegenwoordigers uit alle universiteitssteden.
_ Eerebegraafplaats • Huygens • ww2awards • Elisarolle.com; Queer places •
| C |
Coolen, Antonius Franciscus (*Antoon)
‧ 17-04-1897 Eijlre (LB) - 09-11-1961 Waalre (NB) ‧ K2, 3
Hij weigerde in 1940 zich kandidaat te stellen voor de Rembrandtprijs van de universiteit van Hamburg en de oorlogsjaren daarop weigerde hij eveneens in te gaan op Duitse verzoeken tot het houden van een letterkundige voordracht en op de aandrang om toe te treden tot de Nederlandse Kultuurkamer. Hij lichtte zijn afwijzing toe door te mee te delen niet meer als letterkundige actief te zijn. Ook op het bevel in 1944 van de burgemeester van Waalre om graafwerkzaamheden te verrichten, ging hij niet in. De weigering had tot gevolg dat het gezin werd bedreigd en de resterende oorlogsmaanden moest onderduiken. Coolen woonde in de Haagse wijk Marlot en nam deel aan de kerngroep van het letterkundig verzet.
_ Brabants Erfgoed • Wikipedia • Huygens •
| D |
Dijk, Leendert Johan Anne (Leen) van ‧ 20-05-1907 Raamsdonk (NB) ‧ K1
De overval op het Bevolkingsregister te Amsterdam was door Gerrit Jan van der Veen en zijn medestrijders bedoeld als de eerste van een reeks (soortgelijke) overvallen. Als tweede doelwit had men het register van Den Haag (Kleykamp) op het oog. Een Haagse relatie van Van der Veen, de Oegstgeestenaar L.J.A. (Leen) van Dijk, inspecteur der belastingen, nam op zich nadere gegevens over het gebouw te verzamelen. Van Dijk was al eerder betrokken bij de financiering van het kunstenaarsverzet. Het Jagershuisje waar hij woonde was een schuilplaats voor het materiaal, dat verband
hield met zijn verzetswerk.
_ Historische Vereniging Oegstgeest; Oegstgeest in bange dagen •
Dool, Berend Jan van den
‧ 10-01-1909 Deventer (OV) - 11-12-1944 Neuengamme (DU) ‧
Reclameontwerper Van den Dool begon zijn verzetswerk met pogingen om de letter J uit Joodse persoonsbewijzen te verwijderen. Dat lukte steeds beter. Vanaf 1942 ging hij ook identiteitspapieren maken voor ontsnapte illegale werkers, neergeschoten geallieerde piloten en Joden.
_ Geboorteakte Deventer • OGS • JCK; FOTO'S VAN DE OUDERS VAN BERT VAN DEN DOOL, BEREND JAN EN JOHANNA VAN DEN DOOL-KERS • Onderduikhuizen voor Joden in Deventer; D.G. van der Keesselstraat 12, van den Dool- Kers • In de buurt Deventer; Mysterie opgelost: dit is de ‘onbekende schilder’ achter het schilderij van de Bergkerk •
| E |
Edgar, George Willem Fred (Boy)
‧ 31-03-1915 Amsterdam (NH) - 08-04-1980 Amsterdam (NH) ‧ K2, 3
Tijdens de oorlog trouwde hij met Mia Frenk, de Joodse dochter van Eli Frenk en Agnes Bushnach, en samen namen ze deel in het ondergrondse verzet om Joodse kinderen te redden van deportatie.
Eijk, Henriëtte Catharina Maria van
15-02-1897 Amsterdam (NH) - 21-11-1980 Amsterdam (NH) ‧ K1
Ze trouwde de journalist en schrijver Ed. de Nève - een pseudoniem van Jean Lenglet. De Nève, een verzetsman letterlijk van het eerste uur, werd eind september 1941 door de Duitsers gearresteerd, waarna een jarenlang verblijf in Nederlandse gevangenissen en Duitse concentratiekampen volgde. Vanaf begin '42 begon ze een administratief centrum voor de distributie van gelden ten behoeve van Amsterdamse kunstenaars die door hun weigering lid te worden van de Kultuurkamer hun inkomsten kwijtraakten. Zij beheerde de illegale collectegelden en verdeelde die ten behoeve van kunstenaars - aanvankelijk vooral schrijvers en beeldende kunstenaars, later ook toneelspelers - geregeld over de (onderduik)adressen. Zij bracht vaak zelf geld en valse papieren rond op de vele adressen die haar werden opgegeven of die zij allang kende. Haar woning werd een echt contactadres, ook voor koeriersters en onderduikers die zich buitenshuis moesten wagen.
_ Vrij Nederland : nieuwsbulletin voor Midden Noord-Holland 17-05-1945 Purmerend • Huygens •
Elffers, Dirk Cornelis (Dick)
‧ 09-12-1910 Rotterdam (ZH) - 17-06-1990 Amsterdam (NH) ‧
Dick was tijdens de oorlog betrokken bij illegale activiteiten (namaken van persoonsbewijzen).
_ Items Magazine; Jan Bons herdacht • Wikipedia • Ensie.nl •
| F |
Fränkel, Eva Ester ‧ later Boehm-Fränkel ‧ 19-2-1918 Beuthen (Dld) - 04-1998 ‧
_ Mei tot Mei; Hoe omvangrijk was het joodse verzet • Information Center for Israeli Art • The Salesroom • JMZ • Archiefkaart A'dam •
| G |
Gerrits, Gerrit Jacobus (Ger)
‧ 24-12-1893 Amstelveen (NH) - 05-07-1965 Amsterdam (NH)
In 1941 nam hij gedurende de Tweede Wereldoorlog actief deel aan het kunstenaarsverzet, samen met o.a. Gerrit van der Veen en Willem Sandberg. Hij gebruikte zijn pseudoniem 'Portheine' voor het doen van verzetsactiviteiten in de bezettingsjaren, zoals het vervalsen van stempels en persoonsbewijzen.
_ Wikipedia • Bert Haanstra : filmer van Nederland p. 40 • Archiefkaart A'dam •
Gilse, Jan Pieter Hendrik van
‧ 11-05-1881 Rotterdam (ZH) - 08-09-1944 Oegstgeest (ZH) ‧ K4
Componist, dirigent, voorvechter van auteursrechten voor musici. Vormde samen met zijn zoon Maarten, die journalist was, en de beeldhouwer Gerrit Jan van der Veen de eerste redactie van het illegale blad ‘De Vrije Kunstenaar’.
_ (componist) Wikipedia • Oorlogsgravencomité • NMI • Huygens •
Gilse, Maarten van
‧ 16-06-1916 Munchen (DU) - 01-10-1943 Overveen (NH) ‧ K1, 4
Journalist/schrijver. Samen met zijn vader, Jan van Gilse, en Gerrit Jan van der Veen vormde hij de eerste redactie van het in mei 1942 opgerichte illegale blad De Vrije Kunstenaar. In de Persoonsbewijzencentrale van Van der Veen was Van Gilse een meester in het vervalsen van persoonsbewijzen (vooral watermerken) en bonkaarten. Ook hield hij zich bezig met het verspreiden van het blad en het uitdelen van bonkaarten en geld aan ondergedoken kunstenaars.
_ Wikipedia • Eerebegraafplaats • Oorlogsgravencomité •
Gorter, Jochem Hendrik
‧ 15-09-1905 Groningen (GR) - 28-10-1944 Wetserbork (DR) ‧
Hij zou niet als illegaal werker zijn gearresteerd maar wel wegens wapenbezit plus munutie en zou mogelijk lid zijn geweest van Kulturkammer. Wellicht was het een manier om de Duitsers te trotseren met zijn toenamlige Joodse echtgenote waar hij van scheidde in 1941. Hij kreeg vervolgens een relatie met Trijntje Heeres die een verhouding aanknoopte met Gorters vriend de landwachter Berend Uffens. Tussen hen beiden zou hevige ruzie zijn ontstaan vanwege Trijntje. Om van Gorter af te komen zou Trijntje de handel en wandel van Gorter hebben doorgespeeld aan de SD. Deze theorien zijn echter vermoedens gebleven bij gebrek aan voldoende bewijs.
_ OVCG • Herinneringscentrum Kamp Westerbork •
Groeneveld, Gijsbertus Pieter Marius(Ben)
05-05-1898 Breda (NB) - 14-02-1962 Amsterdam (NH) ‧ K4
Toneelspeler en toneelleider. Na zijn weigering lid te worden van de Nederlandsche Kultuurkamer te 's-Gravenhage (februari 1942) treedt Groeneveld alleen nog op met clandestiene voordrachten en geeft hij lessen. Tot 1945 is echter het grootste deel van zijn energie gericht op het verzetswerk, zowel in overlegorganen als persoonlijk; hij helpt vervolgden, weet financiële bronnen aan te boren binnen de illegaliteit. Bovendien wordt de basis gelegd voor de oprichting van een nieuwe toneelspelers vakbond. In samenwerking met enkele collega's komt een Ontwerp voor een regeling van het toneel na de oorlog, 1943) tot stand - in het geheim gedrukt.
_ archiefkaart • Huygens •
Guermonprez, Paul Gustave Sidonie
‧ 28-12-1908 Gent (BE) - 10-06-1944 Overveen (NH) * ‧ K4
Kreeg in augustus 1940 de ‘technische leiding’ bij het Algemeen Secretariaat van de Nederlandse Unie in Den Haag. Vanwege deze functie werd hij in januari 1941 gearresteerd en gedurende drie weken vastgehouden in het Oranjehotel in Scheveningen. Vanaf nazomer '43 maakte hij deel uit van de leiding van de Raad van Verzet en onderhield de contacten met verzetsgroepen in Twente, Noord-Brabant en Limburg. In Noord-Holland en Zuid-Holland was Guermonprez betrokken bij het organiseren en uitvoeren van diverse overvallen.
* Op 4-4-1944 werd hij door de Sipo gearresteerd, daarna op 10-06-1944 ter dood veroordeeld en in het duingebied bij Overveen gefusilleerd.
| H |
Haagen, Willem Gerardus (Wim)
‧ 30-04-1910 Amsterdam (NH) - 29-03-1945 Nuchenwald (DU) ‧
_ Allemaal familie; Wim Haagen, kunstschilder lid verzet • Oorlogsbronnen • Archiefkaart Amsterdam •
Haanstra, Albert (Bert)
‧ 31-05-1916 Espelo (OV) - 23-10-1997 Hilversum (NH) ‧
Haanstra leidde tijdens de oorlog een clandestien bestaan als spionagefotograaf. Hij werkte als technisch tekenaar op het GEB-kantoor in Amsterdam, waar de lichtdrukkamer zorgde voor een dekmantel en als donkere kamer fungeerde voor zijn illegale werk. Haanstra ontwikkelde daar microfilms voor de geallieerden die gebruikt werden ter voorbereiding van bombardementen. Vanaf 1942 of 1943 maakte hij op 35mm film talloze foto's van kaarten van strategische doelen. Ook maakte hij uitvergrotingen van stempels waarmee stempelmakers vervalste papieren konden maken voor de PBC (de illegale Persoonsbewijzen Centrale, opgericht door Gerrit Jan van der Veen) als lid van de vervalsingsgroep. Hij heeft zich mogelijkerwijs ook aangesloten bij de fotografengroep De Ondergedoken Camera
_ Wikipedia • biografie • Gedenkboek VHK p.119 • De Haanstra s Pioniers van de Overijsselse Schilderkunst •
Hall, Frederik Jan (Frits) van
08-05-1899 Semarang (NOI) - 18-01-1945 Gliwice (PL) ‧ K1
Van Hall was lid van de Nederlandse Kring van Beeldhouwers en nam in 1941 deel aan de herdenkingstentoonstelling voor de in 1939 overleden beeldhouwer Joseph Mendes da Costa. Vele leden zegden begin 1942 hun lidmaatschap van de Kring op en weigerden, na de instelling van de Nederlandsche Kultuurkamer in november 1941, de Ariërverklaring te ondertekenen. Hij speelde een actieve rol in het kunstenaarsverzet. Broer van Suze van Hall
_ Wikipedia •
Hall, Helena Suzanna (Suzy) van
28-04-1907 Den Haag - 09-07-1978 Saint-Cybranet ‧ K1
In de oorlog was Suzy van Hall actief in het verzet en de gezellin van Gerrit van der Veen, die boven de uitgeverij was ondergedoken. Nadat hij bij de overval op het huis van bewaring aan de Weteringschans gewond raakte, werd hij door Suzy en enkele andere vrouwen verpleegd. Zus van Frits van Hall
_ Wikipedia • GAA; Verzetsgroepen in het Politiearchief •
Henriët, Hendrikus Antonius (Henk)
‧ 12-07-1903 Amsterdam (NH) - 03-05-1945 Neustadt (DU) ‧
Tijdens de Tweede Wereldoorlog weigerde Henriët zich aan te sluiten bij de Nederlandsche Kultuurkamer. Hij zegde zijn lidmaatschap van De Onafhankelijken op en werd actief in het verzet. Hij vervalste papieren en zorgde voor onderduikadressen.
_ Wikipedia • DMN • Archiefkaart A'dam •
Heusden, Roelof Ferdinand (Roel) van
‧ 02-12-1914 Den Helder (NH) - 22-06-2009 Wassenaar (ZH) ‧ K1
Van Heusden was tijdens de Tweede Wereldoorlog een inspirator van het kunstenaarsverzet tegen de Kultuurkamer. Was tijdens de oorlog de centraal beheerder (penningmeester) van ‘Kunstenaarssteun’. Richtte na de oorlog de Stichting Kunstenaarsverzet 1942 - 1945 op.
_ DHE • De Volkskrant 28-10-1977; Debacle toegelicht •
Holtrop, Riemko Meindert
‧ 14-11-1914 Hengelo (OV) - 13-02-1996 Delden (OV) ‧
Riemko Holtrop uit Hengelo zat ondergedoken in Markelo. Holtrop was een van de oprichters van De Nieuwe Groep eind 1945.
_ De Haanstra s Pioniers van de Overijsselse Schilderkunst • Riemko Holtrop.nl • Wikipedia • Openarchieven; huwelijk •
| I |
| J |
Jansma, Arie
‧ 10-05-1907 Amsterdam (NH) - 20-10-1992 Weesp (NH) ‧
In 1938 werd Jansma niet herkozen tot lid van het partijbestuur van de CPN. Arie Jansma deed voor en in de Tweede Wereldoorlog veel werk voor de Kommunistische Partei Deutschlands (KPD) die verzet organiseerde uit onder andere Nederland, aangezien hij sinds zijn verblijf in Moskou goed bevriend was met Wilhelm Knöchel. Tijdens de oorlog was Jansma actief betrokken bij het verzet. In deze tijd gebruikte Jansma het pseudoniem Japie Jaspers.
_ Spanjestrijders • De tijd: dagblad voor Nederland; 15-02-1969; Arie bij 'De dingen van Arie' •
| K |
Kampen, Catharina Johanna (Jopie) van
‧ 17-03-1911 Amsterdam (NH) - 1988 Zd-Afrika ‧ K2
In 1940 sloot ze zich aan bij de schildersgroep in Plasmolen, onder Mook. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was ze actief in het verzet. Van Kampen is een van de kunstenaars die wordt herdacht met het Monument voor het kunstenaarsverzet in Mook
_ Wikipedia • Archiefkaart A'dam •
Klooster, Jantina Henderika (Tine) van
06-07-1894 Groningen (GR) - 30-01-1945 Ravensbrück (DE) ‧ K1
In 1942 weigerden Van Klooster en Schregardus zich aan te melden bij de Kultuurkamer, waarna het bedrijf tot liquidatie overging. Ze raakten betrokken bij de kring van verzetsstrijders waar ook Gerrit Jan van der Veen, Frits van Hall en diens zuster Suzy toe behoorden.
_ Huygens •
| L |
Last, Josephus Carel Franciscus (Jef )
02-05-1898 Den Haag (ZH) - 15-02-1972 Laren (NH) ‧ K2, 3
Mede-oprichter van de ISB-versie (Internationale Socialistische Beweging) van het verzetsblad De Vonk. Moest in 1942 onderduiken.
_ Wikipedia • Biografie • BWSA • IISSG •
Lichtveld, Lodewijk (Lou) Alphonsus Maria
pseud. Albert Helman ‧ 07-11-1903 Paramaribo (Sur) - 10-07-1996 Amsterdam (NH) ‧ K4
Journalist. Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Kultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. Hij schreef in het illegale blad Vrije Kunstenaar. Hij was lid van de Grote Raad van de Illegaliteit en het Noodparlement
_ Wikipedia • archiefkaart A'dam • 5 eeuwen migratie • VPRO •
Limperg, Koenraad (Koen)
‧ 19-07-1908 Amsterdam (NH) - 01-07-1943 Overveen (NH) ‧ K1, 4
Architect. Zamelde geld in voor ondergedoken beeldende kunstenaars, verleende hulp aan joodse onderduikers door het vervalsen van persoonsbewijzen en werkte mee aan het illegale blad De Vrije Kunstenaar, dat vanaf mei '42 verscheen. In voorjaar '43 was hij betrokken bij de voorbereiding van de aanslag op het Amsterdamse Bevolkingsregister.
Op 22 april 1943 werd Limperg in het Bos van Bredius in Bussum gearresteerd en overgebracht naar de Weteringschans in Amsterdam. Op 1 juli 1943 werd hij gefusilleerd.
_ Wikipedia • archiefkaart A'dam • Eerebegraafplaats • RAN • Kunstenaarsinverzet • Vakbeweging in de oorlog • Red Een Portret •
Limpers, Johan
‧ 02-08-1915 Heemstede (NH) - 10-06-1944 Overveen (NH) ‧ K1, 4
Vanaf '41 was hij actief in het kunstenaarsverzet. Werkte mee aan de Brandarisbrief van W.J.C. Arondeus en droeg bij aan het in mei 1942 opgerichte illegale blad De Vrije Kunstenaar, dat onder redactie stond van J. en M. van Gilse en G.J. van der Veen. Daarnaast verleende hij hulp aan (joodse) onderduikers, onder meer door hen te voorzien van onderduikadressen en vervalste persoonsbewijzen. In het kader van de RvV verrichtte hij voorbereidend werk voor sabotageacties en overvallen.
_ Wikipedia • Eerebegraafplaats • 4en5mei •
| M |
Maris, Walter Jacques (Jac)
‧ 21-02-1900 Maagdenburg (DU) - 05-04-1996 Nijmegen (GL) ‧ K2, 3
Jac vervalste hij net als andere kunstenaars stempels en hij hielp mensen aan onderduikadressen. Zo heeft Maris ook direct na de landing van de geallieerde parachutisten de weg gewezen naar de sluis bij Heumen waar de soldaten het Maas Waalkanaal konden oversteken. Voor die rol is hij uitdrukkelijk bedankt door generaal James Gavin. Ewals: 'Een mooier bewijs voor zijn inzet voor het vaderland kun je niet vinden.
_ GLD Nieuws; Was Heumense kunstenaar in Tweede Wereldoorlog nou fout of niet? • Biografisch Woordenboek Gelderland •
Mourik, Jacob Adriaan (Jacques) van
‧ 12-11-1879 Amsterda m(NH) - 30-12-1971 Plasmolen (LB) ‧ K2, 3
Louis de Bourbon werd in 1941 benoemd tot burgemeester van Oss. Vanwege toenemende onvrede over de maatregelen van de Duitse bezetter nam hij ontslag in 1943 en dook onder bij de kunstschilder Jacques van Mourik in Plasmolen en ging in het verzet.
_ Wikipedia • Maasburen.nl; Weer een schilderij van Jacques van Mourik terug uit Canada • Avulo.nl •
Muskens, Gregorius Johannes Arnoldus Maria (George)
‧ 02-07-1923 Maastricht (LB) - 14-04-1944 Arnhem (GL) ‧
George was in opleiding voor beeldhouwer en was een zeer actief lid van de Knokploeg-Nijmegen. Hij was heel talentvol, maar ook zeer avontuurlijk ingesteld. Hij deed allerhande dingen die weinig nuttig waren, maar wel riskant. Toen hij op een gegeven moment bij de auto van Rauter betrapt werd op het stelen van dokumenten, werd hij beschoten. Hij overleed later in het ziekenhuis aan de verwondingen.
_ Maasburen.nl; Grenssteen • OGS • Oorlogsdoden Nijmegen •
| N |
Nispen tot Pannerden, jhr. Octave Eugene Carel Marie Ignatius van ‧ 20-01-1922 Groesbeek (GL) - 12-10-2003 Ede (GL) ‧ K2, 3
_ Wikipedia • Gedenkboek VHK p.178 • Helpers of AFEES •
| O |
Oppenraaij, Maria Louise (Mies) van
‧ 22-12-1910 Soerabaja (NOI) - 30-09-1998 Beneden-Leeuwen (GL) ‧ K2, 3
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt haar Joodse vriend Jules Weijl op transport gesteld naar Westerbork. Mies, verontwaardigd over dit onrecht en over alles wat de Joden wordt aangedaan, komt in het verzet terecht. Ze vervalst persoonsbewijzen en brengt Joodse kinderen naar onderduikadressen in Limburg.
_ Mies van Oppenraaij.nl; Levensloop • Wikipedia • Savenije genealogie •
| P |
Paré, Henrica Maria (Ru)
‧ 14-07-1896 Druten (GL) - 25-02-1972 Den Haag (ZH) ‧
Ru weigerde het verplichte lidmaatschap van de Nederlandsche Kultuurkamer en vulde haar tijd met het zoeken van onderduikadressen voor joodse kinderen. Ze was in aanraking gekomen met de verzetsvrouw Trui van Lier, van de crèche Kindjeshaven. Van Lier werkte nauw samen met het Utrechts Kindercomité, dat onderduikadressen regelde voor de jeugd. Paré werd het ‘Haagse filiaal’ van deze beweging. Voor de families die de kinderen hadden opgenomen, regelde ze geld en voedselbonnen. Indien nodig bracht ze de kinderen naar een nieuw adres. Weliswaar onderhield Ru Paré contacten met de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO), maar ze opereerde toch vooral autonoom. Samen met haar vriendin Do Versteegh wijdde ze al haar tijd aan het zoeken naar adressen om de kinderen veilig onder te brengen. Wanneer er valse persoonsbewijzen nodig waren, benaderde ze de kunstenaar Chris Lebeau, die de zwarte J (van ‘Jood’) uit de papieren verwijderde.
Pekelharing, Karel August
‧ 06-04-1909 Hoorn (NH) - 10-06-1944 Overveen (NH) ‧ K4
Pekelharing was betrokken bij de uitgave van het illegale blad De Vrije Kunstenaar en de hulpverlening aan Joodse onderduikers. Als lid van de Raad van Verzet (RvV) - een koepelorganisatie van het verzet - nam hij vanaf mei 1943 deel aan overvallen op distributiekantoren, aanslagen op collaborateurs en diverse bevrijdingsacties van gevangenen.
_ Wikipedia • Eerebegraafplaats • ToW •
| Q |
| R |
Romein-Verschoor, Anna Helena Margaretha (Annie)
‧ 04-02-1895 Hatert (GL) - 05-02-1978 Amsterdam (NH) ‧ K4
In de oorlog schreef Annie enkele artikelen voor het illegale blad Vrije Kunstenaar.
_ Wikipedia • Huygens • archiefkaart A'dam •
Roovers, Petrus Hendrik Maria (Peter)
‧ 10-05-1902 Rotterdam (ZH) - 24-03-1993 Heijen (LB) ‧ K2, 3
Tijdens de oorlog zat Peter in het kunstenaarsverzet en weigerde hij de loyaliteitsverklaring te ondertekenen. Samen met zijn vrouw hadden ze onderduiker George Muskens in huis
_ Wikipedia • Maasbuern.nl; Grenssteen •
Roovers-Nederveen, Ludovica Maria (Louise)
‧ 19-07-1917 Den Bosch (NB) - 09-09-2004 Gennep (LB) ‧ K2
Had samen met haar man de onderduiker George Muskens in huis.
_ Gouverneur Waalwijk.com • genealogie-online •
Royen, Jean François van
27-06-1978 Arnhem (GL) - 10-06-1942 Leusden (UT) ‧ K4
Op initiatief van Van Roijen vond op 24 mei 1940 een oprichtingsvergadering plaats van de Nederlandse Organisatie van Kunstenaars. Hij speelde met een oud plan om Karel en de Elegast te drukken toen P.C. Boutens hem vroeg een selectie van zijn verzen uit te brengen. Van Royen bedacht de titel: In den keerkring. Op 1 maart 1942 was het werk voltooid.
Een paar dagen later werd Van Royen door de Sicherheitsdienst gearresteerd, omdat de Duitsers hem als drijvende kracht beschouwden achter een protestschrijven tegen de Kultuurkamer - een actie die Van Royen de initiatiefnemers overigens had ontraden.
_ Wikipedia • Huygens • GVNL • Oranjehotel •
| S |
Sandberg, jhr. Willem Jacob Henri Berend
‧ (verzetsnaam H.W. van den Bosch) ‧ 24-10-1897 Amersfoort (UT) - 09-04-1984 Amsterdam (NH) ‧ K2, 3
Na veel experimenten ontdekte hij met enkele anderen een manier om goed gelijkende valse identiteitsbewijzen te maken. Maar omdat uit de documentatie van de burgerlijke stand bleef af te leiden dat zij onecht waren, besloot een groep kunstenaars in het verzet om het Amsterdamse bevolkingsregister op te blazen.
Sanders, Paul Florus
‧ 21-12-1891 Amsterdam (NH) - 25-07-1986 New York (VS) ‧ K4
Journalist. In de jaren '30 verleende hij hulp aan kunstenaars die Hitler-Duitsland waren ontvlucht en in november 1941 ging hij in de illegaliteit en werd actief in het kunstenaarsverzet. Werkte ook mee aan het illegale Parool
_ IISG • archiefkaart A'dam • Het Parool 09-06-1958; Parool-correspondent wegens journalistieke verdiensten geëerd •
Schregardus, Johanna Jacoba (Koos)
12-06-1897 Groningen (GR) - 29-05-1976 Saint-Cybranet (FR) ‧ K1
Tijdens de Tweede Wereldoorlog weigerde Schregardus lid te worden van de Kultuurkamer. Clandestien gaf De Spieghel tekeningen van Cor van Teeseling uit. Schregardus en haar partner Jantine Henderika (Tine) van Klooster raakten betrokken bij verzetsactiviteiten. Ze boden onderdak aan de verzetsleider Gerrit Jan van der Veen.
_ Wikipedia •
| T |
| U |
| V |
Valk, Willem Johannes (Jan) ‧ 22-10-1898 Zoeterwoude (ZH) - 06-11-1977 Bennebroek (NH) ‧ K4
Beeldhouwer. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Willem Valk actief in het kunstenaarsverzet, wat betekende dat hij zich niet aansloot bij de Kultuurkamer.
_ De Vrije Kunstenaar juli 1945 • Wikipedia •
Veen, Gerrit Jan van der
‧ 26-11-1902 Amsterdam (NH) - 10-06-1944 Overveen (NH) ‧ K1, 4
Weigerde in juli 1940 als blokhoofd van de Vrijwillige Luchtbescherming een Ariërverklaring te tekenen. Vanaf mei 1942 was hij redactielid van het illegale blad De Vrije Kunstenaar. Hij begon samen met oa Frieda Belinfante en Rudi Bloemgarten te experimenteren met de vervalsing van persoonsbewijzen. Zodoende vond hij een manier waarop hij heel precies een watermerk kon namaken. Samen met Frans Duwaer vormde hij in de zomer van 1942 de Persoonsbewijzen-Centrale⁶, waar mensen een persoonsbewijs konden bestellen. Dit werd gedaan door leden van Groep 2000, waar Van der Veen zelf ook lid van was.
* Na medio mei door de Sipo te zijn gearresteerd, werd hij op 10-06-1944 ter dood veroordeeld en diezelfde dag gefusilleerd in het duingebied bij Overveen.
Voskuil, Johan Jacob (Jo) ‧ 26-03-1897 Breda (NB) - 22-06-1972 Amsterdam (NH) ‧
In het huis van Jo Voskkuil en Dora Paulsen was lange tijd het hoofdkwartier van het Kunstenaarsverzet gehuisvest. Voskuil vond aansluiting bij het illegale blad De Vrije Kunstenaar rond beeldhouwer en verzetsman Gerrit van der Veen.
_ Wikipedia • In memoriam Dora Paulsen •
Voskuil-Pollen, Theodora Anna Pauline (Dora Paulsen) ‧ 14-07-1898 Berlijn (Dld) - 02-12-1970 Amsterdam (NH) ‧
Operettezangeres, toneelspeelster en cabaretière, Dora had een actieve rol in het verzet gespeeld. Zij was getrouwd met de kunstenaar en verzetsstrijder Johan Jacob (Jo) Voskuil (1897-1972). In hun huis was lange tijd het hoofdkwartier van het Kunstenaarsverzet gehuisvest.
_ In memoriam • Archiefkaart A'dam • Wikipedia •
| W |
| X |
| Y |
| Z |
Update: 30-05-2024
Start project: 31-10-2021
58 namen totaal
Maker project: Dimitri Gazan
contact: info@neerlandschverzetsmonument.nl