
— Polish–Lithuanian Commonwealth —
A. Old dynasties (holding princes' status before 1569, approved by the Union of Lublin)
A.1. Existing to this day, which after the partitions were recognized in the partitioning states (Austria or Prussia) as families equal to the ruling ones (the title Durchlaucht, i.e. Brightly Enlightened, traditionally reserved for ruling dynasties, and the title Fürst for the head of the family)
- Czartoryskis - Duchies: Czartoryskie, Klewańskie;
- Sanguszkos - Duchies: Kowelskie, Koszyrskie, Niesuchojeskie;
- Radziwills - Duchies: Nieświeskie, Ołyckie, Birżańskie, Dubińskie, Kleckie, Słucko-Kopylskie, Birżańskie, Żółkiew.
A.2. Dynasties existing to this day, which, after the partitions, did not gain the status equal to the ruling houses
- Czetwertynskis - Duchy of Czetwertyńskie;
- Woronieckis - from Zbarazh, part of the Duchy of Zbarazh;
- Druckis - fragments of the Duchy of Drucki;
- Trubeckis - Duchy of Trubecki.
A.3. Extinct dynasties
- Piasts - Duchy of Masovia, Duchies of Silesia;
- Jagiellons - Polish kings, Duchy of Oświęcim-Zator, Duchy of Kobryń, Duchy of Pinsk;
- Gryfic - Bytów i Lębork;
- Olelkowicz - Duchy of Kopyla-Słuck;
- Holszanskis - Duchy of Holsza;
- Ostrogskis - Duchy of Ostrog and Stepan;
- Zaslawskis - Duchy of Zasław and Ostrog;
- Zbaraskis - Duchy of Zbaraskie;
- Wisniowieckis - Duchy of Wiśniowiec;
- Koreckis - Duchy of Kore;
- Kettlers - Duchy of Courland and Semigalia;
- Hohenzollern - Albertine line, Duchy of Prussia.
B. New dynasties (status of princes obtained after 1569)
B.1. Dynasties existing to this day, which after the partitions were recognized in the occupying states (Austria or Prussia) as families equal to the ruling ones (the title Durchlaucht, i.e. Brightly Enlightened, traditionally reserved for ruling dynasties, and the title Fürst for the head of the family)
- Sapiehas - former Duchy of Holshan, County of Bychów, Duchy of Niesuchoje;
- Lubomirskis - Duchies: Łańcuckie, Stepan; Ostrogski Family Ordinance;
- Sulkowskis - Rydzyński Family Ordinance, Bielsk Duchy;
- Biron-Kurlandskis - Duchy of Courland and Semigalia, Żagań Duchy, Syców Free State;
- Hohenzollerns - electoral line) (Duchy of Prussia, Lębork and Bytów;
- Wettins - Polish kings, Duchy of Courland and Semigalia.
B.2. Dynasties existing to this day, which, after the partitions, did not gain a status equal to the ruling houses
- Poniatowskis - royal family;
- Wielopolskis - Ordination of the Pińczów margraviate.
B.3. Extinct dynasties, which after the partitions gained equal status to ruling houses
- Jablonowskis - Duchy of Ostroh;
- Poninskis.
B.4. Extinct dynasties
- Ossolinskis;
- Myszkowskis - Ordination of the Pińczów margraviate;
- Mogilows - Principality of Moldavia and Wallachia;
- Massalskis;
- Vasas - royal family, princes of Opole;
- Bators - royal family, princes of Transylvania.
C. Lords worthy of princes
Families permanently belonging to the magnate class and additionally fulfilling at least one of the following conditions:
a) possession of a former duchy;
b) possession of a county recognized by the native ruler;
c) possession of an entail;
d) exercise of royal power;
e) possession of the title of prince of the Reich (but not recognized in the Republic);
f) exercise of the power of a great hetman by representatives of the family.
C.1. Existing families
- Potockis - Duchies: Zbaraskie, Łańcuckie;
- Zamoyskis - Zamojska Ordynacja;
- Tyszkiewiczs - Duchy of Łohojskie;
- Krasickis - former Duchy of Koszyrskie;
- Chodkiewiczs - County of Szkłowskie.
C.2. Extinct families
- Sobieskis - royal family, Duchy of Oława, Żółkiew)
- Leszczynskis - royal family, Duchy of Lorraine, Duchy of Czartoryski and Korecki, Leszno;
- Koniecpolskis;
- Rzewuskis - former Duchy of Kowel;
- Mniszechs - Duchy of Wiśniowiec;
- Paces - Duchy of Czartoryski;
- Sieniawskis - County of Szkłowskie;
- Tarnowskis - Jarasłowska Estate.
D. Old dynasties, which lost their status as princes before 1569, were re-princeled in the 19th century.
- Oginskis;
- Giedroyces;
- Puzynas.
Sources:
- Kowalski M., 2013, Duchies of the Republic of Poland: a magnate state as a political region, IGiPZ PAN, Warsaw.
- Kowalski M., 2014, Duchies and princes in the political system of the Polish-Lithuanian Commonwealth, (in:) Economic Roczniki Kujawsko-Pomorskiej Szkoła Wyższa w Bydgoszczy, 7 - pp. 293-318.
- Kowalski M., 2018, Princely Dynasties of Crown Ruthenia, [in:] THE GREAT PROJECT. 360th Anniversary of the Hadiacz Union 1658–2018, East European Studies University of Warsaw, Warszawa-Hadziacz, pp. 32-33.
— Rzeczpospolita Obojga Narodów —
A. Dynastie stare (status książąt sprzed 1569 r., zatwierdzony przez Unię Lubelską)
A.1. Istniejące do dziś, które po rozbiorach uznano w państwach zaborczych (Austrii lub Prusach) za rody równe panującym (przyznano tytulaturę Durchlaucht, czyli Jaśnie Oświecony, zarezerwowaną tradycyjnie dla dynastii panujących, oraz tytuł Fürst dla głowy rodu)
- Czartoryscy - Księstwa: Czartoryskie, Klewańskie;
- Sanguszkowie - Księstwa: Kowelskie, Koszyrskie, Niesuchojeskie;
- Radziwiłłowie - Księstwa: Nieświeskie, Ołyckie, Birżańskie, Dubińskie, Kleckie, Słucko-Kopylskie, Birżańskie, Żółkiew.
A.2. Dynastie istniejące do dziś, które po rozbiorach nie uzyskały statusu równego domom panującym
- Czetwertyńscy - Księstwo Czetwertyńskie;
- Woronieccy - ze Zbaraża, część Księstwa Zbaraskiego;
- Druccy - fragmenty Księstwa Druckiego;
- Trubeccy - Księstwo Trubeckie.
A.3. Dynastie wygasłe
- Piastowie - Księstwo Mazowieckie, Księstwa Śląskie;
- Jagiellonowie - królowie polscy, Księstwo Oświęcimsko-Zatorskie, Księstwo Kobryńskie, Księstwo Pińskie;
- Gryfici - Bytów i Lębork;
- Olelkowicze - Księstwo Kopylsko-Słuckie;
- Holszańscy - Księstwo Holszańskie;
- Ostrogscy - Księstwo Ostrogskie i Stepańskie;
- Zasławscy - Księstwo Zasławskie i Ostrogskie;
- Zbarascy - Księstwo Zbaraskie;
- Wiśniowieccy - Księstwo Wiśniowieckie;
- Koreccy - Księstwo Koreckie;
- Kettlerowie - Księstwo Kurlandii i Semigalii;
- Hohenzollernowie - linia albertyńska, Księstwo Pruskie.
B. Dynastie nowe (status książąt uzyskany po 1569 r.)
B.1. Dynastie istniejące do dziś, które po rozbiorach uznano w państwach zaborczych (Austrii lub Prusach) za rody równe panującym (przyznano tytulaturę Durchlaucht, czyli Jaśnie Oświecony, zarezerwowaną tradycyjnie dla dynastii panujących, oraz tytuł Fürst dla głowy rodu)
- Sapiehowie - dawne Księstwo Holszańskie, Hrabstwo Bychowskie, Księstwo Niesuchojeskie;
- Lubomirscy - Księstwa: Łańcuckie, Stepańskie; Ordynacja Ostrogska;
- Sułkowscy - Ordynacja Rydzyńska, Księstwo Bielskie;
- Bironowie-Kurlandzcy - Księstwo Kurlandii i Semigalii, księstwo Żagańskie, Sycowskie Wolne Państwo Stanowe;
- Hohenzollernowie - linia elektorska, Księstwo Pruskie, Lębork i Bytów;
- Wettinowie - królowie polscy, Księstwo Kurlandii i Semigalii.
B.2. Dynastie istniejące do dziś, które po rozbiorach nie uzyskały statusu równego domom panującym
- Poniatowscy - ród królewski;
- Wielopolscy - Ordynacja margrabstwa pińczowskiego.
B.3. Dynastie wygasłe, które po rozbiorach uzyskały status równy domom panującym
- Jabłonowscy - Księstwo Ostrogskie;
- Ponińscy.
B.4. Dynastie wygasłe
- Ossolińscy;
- Myszkowscy - Ordynacja margrabstwa pińczowskiego;
- Mohyłowie - Księstwo Mołdawskie i Wołoskie;
- Massalscy;
- Wazowie - ród królewski, książęta opolscy;
- Batorowie - ród królewski, książęta siedmiogrodzcy.
C. Panowie na miarę książąt
Rody trwale przynależące do warstwy magnackiej a dodatkowo spełniające przynajmniej jeden z znastępujacych warunków:
a) posiadanie dawnego księstwa;
b) posiadanie hrabstwa uznanego przez rodzimego władcę;
c) posiadanie ordynacji;
d) sprawowanie władzy królewskiej;
e) posiadanie tytułu książąt Rzeszy (ale nie uznanego w Rzeczpospolitej);
f) sprawowanie władzy hetmana wielkiego przez przedstawicieli rodu.
C.1. Rody istniejące
- Potoccy - Księstwa: Zbaraskie, Łańcuckie;
- Zamoyscy - Ordynacja Zamojska;
- Tyszkiewiczowie - Księstwo Łohojskie;
- Krasiccy' - dawne Księstwo Koszyrskie;
- Chodkiewiczowie - Hrabstwo Szkłowskie.
C.2. Rody wygasłe
- Sobiescy - ród królewski, Księstwo Oławskie, Żółkiew)
- Leszczyńscy - ród królewski, Księstwo Lotaryngii, Księstwo Czartoryskie i Koreckie, Leszno;
- Koniecpolscy
- Rzewuscy - dawne Księstwo Kowelskie;
- Mniszchowie - Księstwo Wiśniowieckie;
- Pacowie - Księstwo Czartoryskie;
- Sieniawscy - Hrabstwo Szkłowskie;
- Tarnowscy - Ordynacja Jarasłowska.
D. Stare dynastie, które przed 1569 r. utracił status książąt, ponownie uksiążęcone w XIX w.
- Ogińscy;
- Giedroyciowie;
- Puzynowie.
Źródła:
- Kowalski M., 2013, Księstwa Rzeczpospolitej: państwo magnackie jako region polityczny, IGiPZ PAN, Warszawa.
- Kowalski M., 2014, Księstwa i książęta w systemie ustrojowym Rzeczpospolitej Obojga Narodów, (w:) Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 7 - s. 293-318.
- Kowalski M., 2018, Dynastie książęce Rusi Koronnej, [w:] WIELKI PROJEKT. 360 rocznica Unii Hadziackiej 1658–2018, Studium Europy Wschodniej UW, Warszawa-Hadziacz, s. 32-33.
— Abiejų Tautų Respublika —
A. Senosios dinastijos (kunigaiščių statusas iki 1569 m., patvirtintas Liublino unijos)
A.1. Egzistuojančios iki šių dienų, kurios po padalijimo okupacinėse valstybėse (Austrijoje ar Prūsijoje) buvo pripažintos giminėmis, lygiavertėmis valdantiesiems (joms buvo suteiktas titulas „Durchlaucht“, t.y. „Gerieji šviesuoliai“, tradiciškai skirtas valdančiosioms dinastijoms, o titulas „Fürst“ – giminės galvai)
- Čartoryskiai – kunigaikštystės: Čartoriski, Klevanski;
- Sanguškos – kunigaikštystės: Kowel, Koszyr, Niesuchoje;
- Radvilos – kunigaikštystės: Nieświeskie, Olychów, Biržai, Dubin, Kleckas, Slutsk-Kopyl, Biržai Zhovkva.
A.2. Dinastijos, kurios egzistuoja ir šiandien ir kurios po padalijimo neįgavo vienodo statuso valdantiesiems namams
- Četvertinskiai – Czetwertyński kunigaikštystė;
- Voronieckiai – iš Zbaražo, priklausančio Zbaražo kunigaikštystei;
- Druckiai – Druckių kunigaikštystės fragmentai;
- Trubeckiai - Trubetskoy kunigaikštystė.
A.3. Išnykusios dinastijos
- Piastai – Mazovijos kunigaikštystė, Silezijos kunigaikštystės;
- Jogailaičiai – Lenkijos karaliai, Oświęcim-Zator kunigaikštystė, Kobryno kunigaikštystė, Pinsko kunigaikštystė;
- Gryfičiai – Bytów i Lębork;
- Olelkovičiai – Kopylos-Slucko kunigaikštystė;
- Holšanskiai – Holšano kunigaikštystė;
- Ostrogiškiai – Ostrogo ir Stepanų kunigaikštystė;
- Zaslavskiai – Zaslovo ir Ostrogo kunigaikštystė;
- Zbaraskiai – Duchy of Zbarascy;
- Višniovieckiai – Wiśniowiecki kunigaikštystė;
- Koreckiai – Koreckių kunigaikštystė;
- Ketleriai – Kuršo ir Žiemgalos kunigaikštystė;
- Hohenzollern – Albertine linija, Prūsijos hercogystė.
B. Naujos dinastijos (įgytas kunigaikščių statusas po 1569 m.)
B.1. Iki šių dienų gyvuojančios dinastijos, kurios po padalijimo okupacinėse valstybėse (Austrijoje ar Prūsijoje) buvo pripažintos giminėmis, lygiavertėmis valdantiesiems (buvo suteiktas titulas „Durchlaucht“, t. y. „Gerieji šviesuoliai“, tradiciškai skirtas valdančiosioms dinastijoms, o „Fürst“ titulas – giminės galva)
- Sapiegos – buvusi Holšano kunigaikštystė, Bychovo apskritis, Niesuchoje kunigaikštystė;
- Lubomirskių giminė – kunigaikštystės: Łańcuckie, Stepańskie; Ostrog ordinas;
- Sulkovskių giminė – Rydzyńska Family Fee, Bielsko kunigaikštystė;
- Bironai-Kurandai (Kuršėnai) – Kuršo ir Žiemgalos hercogystė, Žaganės kunigaikštystė, Sikovo laisvoji valstybė;
- Hohenzolernai – elektorių linija, Prūsijos hercogystė, Lenborkas ir Bytovas;
- Wettin – Lenkijos karaliai, Kuršo ir Žiemgalos kunigaikštystė.
B.2. Dinastijos, kurios egzistuoja ir šiandien ir kurios po padalijimo neįgavo vienodo statuso valdantiesiems namams
- Poniatovskiai – karališkoji giminė;
- Velopolskiai – Pińczów markgraviato potvarkis.
B.3. Išnykusios dinastijos, kurios po padalijimo įgavo vienodą statusą valdantiesiems namams
- Jabloniovskių giminė – Ostro kunigaikštystė;
- Poninskiai.
B.4. Išnykusios kunigaikščių dinastijos
- Osolinskiai;
- Myškovskiai – Pińczów markgraviato potvarkis;
- Mogiliovai – Moldavijos ir Valakijos kunigaikštystė;
- Masalskiai;
- Vazos – karališkoji giminė, Opolės kunigaikščiai;
- Batorai – karališkoji giminė, Transilvanijos kunigaikščiai.
C. Ponai verti kunigaikščių
Giminės, nuolat priklausančios magnatų klasei ir papildomai atitinkančios bent vieną iš šių sąlygų:
a) buvusios kunigaikštystės turėjimas;
b) vietinio valdovo pripažintos apskrities turėjimas;
c) įšventinimo turėjimas;
d) karališkosios valdžios vykdymas;
e) Reicho kunigaikščio titulo turėjimas (bet nepripažintas Abiejų Tautų Respublikoje);
f) giminės atstovų vykdomas Didžiojo etmono valdžios įgyvendinimas.
C.1. Esamos giminės
- Potockiai – hercogystės: Zbaraskiai, Lancuckiai;
- Zamoiskiai – Zamoyski giminės potvarkis;
- Tiškevičiai – Lohojsko kunigaikštystė;
- Krasickiai – buvusi Koširo kunigaikštystė;
- Chodkevičiai – Šklovo apskritis.
C.2. Išnykusios giminės
- Sobieskiai – karališkoji giminė, Olavos kunigaikštystė, Žovkva)
- Leščinskiai – karališkoji giminė, Lotaringijos kunigaikštystė, Čartoriškių ir Koreckių kunigaikštystė, Lešno;
- Koniecpolskiai;
- Rževuskiai – buvusi Kovelio kunigaikštystė;
- Mnišekai – Višniovieckių kunigaikštystė;
- Pacai – Čartoriskių kunigaikštystė;
- Sieniavskiai – Šklovo apskritis;
- Tarnovskiai - Jaraslovskio ordinacija.
D. Senosios dinastijos, praradusios savo kunigaikščių statusą iki 1569 m., o XIX amžiuje jį vėl atgavusios
- Oginskiai;
- Giedraičiai;
- Puzinai / Puzynos.
Šaltiniai:
- Kowalski M., 2013, Sandraugos Lenkijos ir Lietuvos hercogystės: magnatų valstybė kaip politinis regionas, IGiPZ PAN, Varšuva.
- Kowalski M., 2014 m., Sandraugos Lenkijos ir Lietuvos politinės sistemos kunigaikštystės ir kunigaikščiai, (in:) Kujawsko-Pomorska ekonomikos metraštis, 7 aukštesnioji mokykla. 293-318.
- Kowalski M., 2018 m., Karūnos Rutenijos kunigaikščių dinastijos, GREAT:]. Hadiacz sąjungos 360-osios metinės 1658–2018, Rytų Europos studijos, Varšuvos universitetas, Warszawa-Hadziacz, p. 32-33.