Henrick Albers Katschijte/Catte Schiete

Overgenomen uit http://home.wanadoo.nl/henkelsinga/inhoud/Hfam1811/Kats.htm

I. NAKOMELINGEN HENDRICK CATTESCHIETE

Inleiding

In Hoogeveen en omgeving treffen we een vrij groot aantal personen aan met de geslachtsnaam Kats. Het merendeel hiervan stamt af van Hendrick Catteschiete. Het is niet bekend waar hij oorspronkelijk vandaan kwam, of wanneer hij naar het Echtens Hogeveen gekomen is. De eerste vermelding in de registers van Hoogeveen is op 4 maart 1678, wanneer zijn zoon Albert de akte van trouw aan de Heer van Echten ondertekent. Hij tekent met een krachtig en regelmatig handschrift als Albert Henders Katteschijte. Dit betekent, dat hij kon schrijven en dus onderwijs had gevolgd, hetgeen in die dagen nog niet algemeen was.

Een merkwaardige naam

Iemand die deze naam voor het eerst leest, zal misschien enigszins verbaasd de wenkbrauwen fronsen en denken "wat is dit een merkwaardige naam, zou dit soms een scheldnaam zijn?" Het is echter geen scheldnaam, want dan zou Albert deze naam niet zo fier en frank in het register hebben geschreven. Voor de "ie-klank" werd hier in die dagen vaak de letter ij geschreven. De uitspraak is dus "Katteschiete". Die naam kom je echter nergens anders tegen, zodat ik veronderstel dat hij is afgeleid van een naam die klankmatig een equivalent was, maar in de loop der tijd is verbasterd, omdat men de betekenis ervan niet meer wist.

Mogelijke oorsprong en betekenis

Een naam, die een sprekende gelijkenis vertoont met de voorgaande, is de naam Schietecat, Schiettecat of Schiettecatte. Deze naam komt regelmatig voor in Oost-Vlaanderen, maar door emigratie ook in Middelburg, Kaap de Goede Hoop en Amerika.

De betekenis is nu ook duidelijk, want een schietkat is een verhoogde opstelplaats voor een kanon. Deze opstelplaatsen werden aangetroffen op militaire vestingwerken, bestaande uit een geheel van muren, wallen en grachten, aangeduid met de verzamelnaam Fortificatiën.

Het A-vormige draagbare afdakje, wat een groepje aanvallers boven hun hoofden hield bij het bestormen van een kasteel of vesting, als bescherming tegen kokende olie, stenen en pijlen, werd eveneens aangeduid met de naam kat.

Verder kennen we nog het woord katafalk. Dit is een verhoging, waarop een hooggeplaatste dode militair of edele wordt opgebaard, maar wat oorspronkelijk het onderstel van een kanon was.

Het woord kat is in feite nog van een oudere herkomst. Op 26 augustus 1316 deed de artillerie haar intrede in de oorlogvoering. In de slag om Crecy in Noord-Frankrijk werd voor het eerst vuurgeschut toegepast als opvolger van het zogenoemde spangeschut, zoals katapulten en blijden.

Tenslotte kan men zich afvragen, hoe de link tussen Oost-Vlaanderen en Hoogeveen gelegd kan worden.

Toen tijdens de tachtigjarige oorlog de druk op de bevolking van Vlaanderen, door de Spanjaarden werd opgevoerd, zijn veel Vlamingen hun landstreek ontvlucht. Ze hebben o.a. een wijkplaats gezocht in de Noordelijke-Nederlanden. Het is dus goed mogelijk, dat er na korte of langere tijd, ook Vlamingen in Drenthe zijn terecht gekomen, zoals Hendrick Catteschiete op het Echtens Hogeveen.

1. Do34a.1.1.1 Henrick Albers Katschijte, of Catte Schiete,

geb. circa 1625;

vermeld in 1657, 1659 en 1660 als inwoner Hogeveen, in lijst goorspraken;

hij zal de zoon zijn van DO34A.1.1.1.1 Albert Katschijte vermeld in 1660 en 1661;

hij trouwt met N.N.

weduwe Catte Schiete, vermeld in de heertstederegisters van het Echtens Hogeveen van 1691 t/m 1693; betaalt ƒ.1-0-0.

Kind bekend:

1. Do34a.1.1. Albert geb. ± 1655 verder 1.1.