Henryk Ludwik Markusfeld

Henryk Markusfeld (born 1853, 7 October 1921) - a Częstochowa industrialist and philanthropist of Jewish nationality.

He was born in the Prussian partition in 1853 as the son of Adolf Markusfeld. The Czestochowa family was reduced in the 70s of the 19th century [1].

He was the founder of the paper-mill (1878) [2], the printing house (1891) [2], the hat factory (1901) [2], the initiator of the company "Spinning Warta" (1896) [2], Power and Light Factory 1908), the Credit Society of Częstochowa (1898) [2] and the Mutual Credit Association (1907) [2], on his initiative a telephone line was established in the city. He also dealt with philanthropic, social and charitable activities, since 1890 he was the president of the Jewish community [1], the founder of the hospital in Zawodzie [1], the initiator of the construction of a vocational school on ul. Targowa [1], gymnasium on ul. The school [1], the Lutheran choir [1] [3], the sightseeing company [1], the fire service [1] and a member of the committee building the New Synagogue.

Its hapless factory has grown significantly under its management, increasing its employment and becoming a joint stock company. It was then the largest hat factory in Poland, exporting to markets in Europe, India and China [4], however, destroyed by the Germans during the First World War.

Częstochowa Newspaper - regional weekly Issue 33 (563) of 2002-08-22, division: history

ROMANTICS - INDUSTRY

From shoe to millionaire

At the time when the Warsaw nail manufacturer and shovel set up a large mill in Bialystok, Henryk Markusfeld was in the economic life of our city. A prominent figure, perhaps one of the most eminent Czestochowa, equal to Władysław Biegański worthy of his monument in Czestochowa. The son of the Jewish merchant Adolf Markusfeld, who arrived in Częstochowa from Germany in the mid-70s. Less than 30 years old, he started his first factory - colored paper and paper cover. This was, in fact, a consequence of earlier investments made by Markusfeld's industrial partners. Kohn started the printing house, the printer needed raw material, so the Ginsbergs were building a paper mill. The paper plant has surplus stocks not used in the printing press, so the Markusfelds invest in their factory. It was created by employing 30 workers, in 1892 the number of employees was 253 and the value of production was 270 thousand. Rubles. Markusfeld gains in the Czestochowa environment the reputation of a good organizer and entrepreneur. This facilitates the focus of scattered capital and the launch of large scale businesses. That's how the "Warta" company was founded in 1896, founded with Herman Ginsbereg, Jan Grossman, Ludwik Kohn and Szymon Neuman. At the beginning of the 20th century, this jute processing plant employs more than 1,200 workers, an annual turnover of 650,000. Rubles. In 1901 Markusfeld on the street Spadek builds a hat factory together with Stanisław Grossman. 140 employees, annual turnover 100 thousand. Rubles, before the First World War the largest hat factory in the country. Henryk Markusfeld since 1890 is the president of the Czestochowa Jewish Community. But someone would be mistaken for a traditionalist. On the contrary - it was a perfect example of a positivist who recognized his obligation to implement technical and civilization progress. At the same time the follower of "social solidarity"; Convinced that the duty of the rich is to help the poor. In 1891, he was one of the initiators of the construction of the first telephone line in our city. In 1908, together with Władysław Boguslawski and Cyprian Apanowicz, he established a company called "Strength and Light" which started an electric station producing electricity for the lighting of houses and streets of our city. Moreover, by building an electric station, these precursors of progress are considering launching a tram line in Czestochowa ... Markusfeld's visionary also attests to his involvement in the creation of capital institutions - the Credit Society of Częstochowa (1898) and the Mutual Credit Society (1907). He is also a member of the Board and the biggest sponsor of the Częstochowa Fire Brigade. Markusfeld's political and social commitment is, in a sense, the continuation of the idea of ​​positivism in the spirit of Aleksander Swietochlowski. There was such an attempt to focus the intelligentsia under the slogan "Homeland and Progress," an attempt to found the Polish Progressive Party as a center between the mutually fighting Socialists and the Endek. Composition of the impressive group of initiates - doctors: Stanisław Nowak, Władysław Wrześniowski, Gracjan Pisarzewski, Józef Marczewski (later president of the city), co-founder of Polish Freemasonry, Eng. Kazimierz Pawłowicz, editor of "Gońca" Wladyslaw Rowiński and the industrialist described by us. In politics, this group has not played a greater role, its significance can be measured by social initiatives - the establishment of the first Polish grammar school, library, Knowledge Society, sanitation company, sightseeing ... Many of these activities were possible thanks to financial support from Markusfeld. Let's just mention here the foundation

Henryk Markusfeld (ur. 1853, zm. 7 października 1921) – częstochowski przemysłowiec i filantrop narodowości żydowskiej.

Urodził się w zaborze pruskim w 1853 roku jako syn Adolfa Markusfelda. Do Częstochowy rodzina sprowadziła się w latach 70. XIX wieku[1].

Był założycielem fabryki obić papierowych (1878)[2], drukarni (1891)[2], fabryki kapeluszy (1901)[2], inicjatorem powstania spółki „Przędzalnia Warta” (1896)[2], elektrowni „Siła i Światło” (1908)[2], Towarzystwa Kredytowego Miasta Częstochowy (1898)[2] i Towarzystwa Wzajemnego Kredytu (1907)[2], z jego inicjatywy powstała w mieście linia telefoniczna. Zajmował się także działalnością filantropijną, społeczną i charytatywną, był od 1890 roku prezesem gminy żydowskiej[1], fundatorem Szpitala na Zawodziu[1], inicjatorem budowy szkoły zawodowej na ul. Targowej[1], gimnazjum na ul. Szkolnej[1], chóru Lutnia[1][3], towarzystwa krajoznawczego[1], straży pożarnej[1] oraz członkiem komitetu budującego Nową Synagogę.

Będąca jego własnością fabryka kapeluszy znacznie rozrosła się pod jego zarządem, zwiększając zatrudnienie i stając się spółką akcyjną. Była to wówczas największa fabryka kapeluszy w Polsce, eksportująca na rynki Europy, Indii i Chin[4], jednak zniszczona przez Niemców w okresie I wojny światowej.

Gazeta Częstochowska - tygodnik regionalny Wydanie nr 33 (563) z 2002-08-22, dział : historia

ROMANTYCY - PRZEMYSŁOWCY

Od pucybuta do milionera

W czasie, gdy warszawski producent gwoździ i łopat zakładał pod Błesznem wielką hutę, w życiu gospodarczym naszego miasta dominował Henryk Markusfeld. Wybitna postać, być może jeden z najwybitniejszych częstochowian na równi z Władysławem Biegańskim godny swojego w Częstochowie pomnika. Syn kupca żydowskiego Adolfa Markusfelda, przybyłego do Częstochowy z terenu Niemiec w połowie lat 70-tych. Mając niespełna 30 lat uruchomił swoją pierwszą fabrykę - papieru kolorowego i obić papierowych. Było to zresztą konsekwencją wcześniejszych inwestycji zaprzyjaźnionych z Markusfeldami przemysłowców. Kohn uruchomił drukarnię, drukarnia potrzebowała surowca, więc Ginsbergowie budują młyn "papierniczy". Papiernia ma nadwyżki niespożytkowane w drukarni, zatem Markusfeldowie inwestują w swoją fabrykę. Powstawała zatrudniając 30 robotników, w 1892 r. liczba zatrudnionych wynosiła 253, a wartość produkcji 270 tys. rubli. Markusfeld zyskuje w częstochowskim środowisku sławę dobrego organizatora i przedsiębiorcy. Ułatwia mu to skupienie rozproszonego kapitału i uruchomienie przedsiębiorstw na wielką skalę. Tak powstała spółka "Warta" w 1896, założona wraz z Hermanem Ginsberegiem, Janem Grossmanem, Ludwikiem Kohnem, Szymonem Neumanem. W początkach XX w. ta przetwórnia juty zatrudnia ponad 1200 robotników, obrót roczny 650 tys. rubli. W 1901 r. Markusfeld na ulicy Spadek buduje wspólnie ze Stanisławem Grossmanem fabrykę kapeluszy. 140 zatrudnionych, obrót roczny 100 tys. rubli, przed I wojną światową największa fabryka kapeluszy w kraju. Henryk Markusfeld od 1890 r. jest prezesem częstochowskiej Gminy Żydowskiej. Lecz myliłby się ktoś, uważający go za tradycjonalistę. Przeciwnie - był to idealny przykład pozytywisty, uznającego za swój obowiązek wdrażanie postępu technicznego i cywilizacyjnego. Równocześnie wyznawca "solidaryzmu społecznego"; przekonany, iż obowiązkiem bogatszych jest pomoc dla biednych. W 1891 r. należy do grona osób inicjujących budowę pierwszej w naszym mieście linii telefonicznej. W 1908 razem z Władysławem Bogusławskim i Cyprianem Apanowiczem zakłada spółkę "Siła i światło", uruchamiającą stację elektryczną produkującą prąd dla oświetlenia domów i ulic naszego miasta. Co więcej, budując stację elektryczną, wspomniani prekursorzy postępu, rozważają uruchomienie w Częstochowie linii tramwajowej... O wizjonerstwie Markusfelda świadczy też jego zaangażowanie w tworzenie instytucji kapitałowych - Towarzystwa Kredytowego m. Częstochowy (1898), Towarzystwa Wzajemnego Kredytu (1907). Zostaje on także członkiem Zarządu i największym sponsorem częstochowskiej Straży Pożarnej. Polityczne i społeczne zaangażowanie Markusfelda to w pewnym sensie kontynuowanie idei pozytywizmu w duchu Aleksandra Świętochłowskiego. Była taka próba skupienia inteligencji pod hasłem "Ojczyzna i Postęp", próba założenia Polskiej Partii Postępowej, jako centrum między zwalczającymi się wzajemnie socjalistami i endekami. Skład grupy inicjatorskiej imponujący - lekarze: Stanisław Nowak, Władysław Wrześniowski, Gracjan Pisarzewski, Józef Marczewski (późniejszy prezedent miasta), współzałożyciel polskiej masonerii, inż. Kazimierz Pawłowicz, redaktor "Gońca" Władysław Rowiński i opisywany przez nas przemysłowiec. W polityce grupa ta nie odegrała większej roli, jej znaczenie mierzyć można inicjatywami społecznymi - założeniem pierwszego polskiego gimnazjum, biblioteki, Towarzystwa Szerzenia Wiedzy, towarzystwa higienicznego, krajoznawczego... Wiele z tych działań było możliwe dzięki finansowemu wsparciu Markusfelda. Wspomnijmy tu chociażby ufundowanie siedziby dla Towarzystwa Śpiewaczego "Lutnia", czy pokrycie większości wydatków związanych z założeniem gimnazjum. Oddzielny temat, to aktywność Markusfelda jako prezesa Gminy Żydowskiej. Budowa synagogi (tam, gdzie dziś filharmonia), mykwy, uporządkowanie cmentarza i budowa domu pogrzebowego. Najistotniejsze jednakże były jego działania na rzecz oświaty i ochrony zdrowia. Inicjuje budowę szpitala żydowskiego na Zawodziu (otwarty w 1913), uznawanego za jeden z najnowocześniejszych wówczas szpitali w kraju. Szpitala, służącego wszystkim mieszkańcom bez względu na wyznanie; służącego nam zresztą do dziś. W 1892 r. uruchamia szkołę rzemieślniczą dla młodzieży (dziś mieści się w niej Zespół Szkół Zawodowych na ul. Targowej). W 1917 przewodnicząc Towarzystwu Żydowskich Szkół Średnich doprowadza do utworzenia gimnazjum koedukacyjnego na ul. Szkolnej. Zmarł w październiku 1921 r. Jak pisał o nim Stanisław Nowak: "był człowiekiem bogatym, lecz bardzo skromnym (...) był powszechnie lubiany". Romantycy i pozytywiści. Bohaterowie, którym zawdzięczamy rozwój cywilizacyjny. Opowieści o nich kształtują inny, niż powtarzany stereotypowo, obraz kapitalizmu. To nie "krwiopijcy" z cygarem w zębach. Lecz ludzie wykonujący swoją pracę, jak służbę społeczeństwu; bogacący się po to, by dzięki temu bogactwu tworzyć miejsca pracy dla robotników, tworzyć zatrudnionym godziwe warunki pracy i bytu, by wspierać wszystko, co dobre i potrzebne ludziom.

JAROSŁAW KAPSA © GAZETA CZĘSTOCHOWSKA - Wszelkie prawa zastrzeżone

W czasie wojny działały finansowane przez Markusfelda jadłodajnie i ochronki dla dzieci, przeznaczone dla wszystkich potrzebujących, niezależnie od wyznania[1].

Henryk Markusfeld zmarł 7 października 1921 roku.