Jan Kranenburg

Jan Kranenburg wordt in 1916 geboren in een groot gereformeerd gezin in Enkhuizen. Na de middelbare school leert hij in de praktijk alles over de zaadteelt en -handel. Daarna gaat hij in Amsterdam bij een groot import- en exportbedrijf werken. Hier leert hij zijn latere echtgenote Magdalena Josephina Jacoba (Leni) Broersma (1914-1994) kennen.

Begin 1940 neemt hij ontslag om voor een andere handelsfirma uitgezonden te kunnen worden naar Indië. Maar voor hij weg kan, wordt Nederland bezet. Met een paar vrienden doet hij mee aan het organiseren en uitvoeren van inlichtingenwerk voor Vrij Nederland. Negen dagen nadat Leni en hij zich verloven wordt hij in mei 1941 gearresteerd en als politiek gevangene vastgezet in het Oranje Hotel in Scheveningen. Tijdens zijn proces wordt hij in hoger beroep wegens spionage ter dood veroordeeld. Dat vonnis wordt herzien en omgezet in een tuchthuisstraf van 15 jaar. Het is dan ondertussen eind 1942 en er staat een slopende serie gevangenissen en strafkampen in Duitsland te wachten. Als hij eind januari 1945 zwaar ziek wordt, leggen de Duitsers hem in het lijkenhuis om te sterven. Daar treffen de Amerikanen hem in maart aan, in leven gehouden door zijn makkers die voor hem voedsel stalen. Het kost hem 5 maanden om lichamelijk te herstellen.

Ook zijn verloofde Leni (Groepslid 2045) blijkt oorlog en verzet te hebben overleefd en eind 1945 trouwen ze. Samen vertrekken ze naar Indië waar het pionierswerk op Borneo en Java de oorlogsontberingen lijkt te doen vergeten. Na negen jaar komen ze terug naar Nederland omdat ze daar voor hun vijf kinderen een betere toekomst verwachten. Jan vindt een baan als filiaalchef bij een verzekeringsbedrijf en het gezin verhuist naar Groningen. Begin jaren zestig wordt het langzaam maar zeker duidelijk dat de gruwelen uit zijn verleden zich niet meer laten verdringen. Jan Kranenburg krijgt psychische problemen die hij niet langer de baas kan en raakt tenslotte volledig arbeidsongeschikt. Na een toevallige ontmoeting schakelt een verzetscontact met Leni de Stichting ’40-’45 in. Het daarop toegekende Buitengewoon Pensioen vanwege zijn verzetsverleden helpt het gezin uiteindelijk weer wat op de been.

Zonder baan kost het hem veel moeite om zijn nieuwe rol in huis te vinden. Vooral de komst van de kleinkinderen, met wie hij op zijn eigen grandioze manier omgaat, helpt hem tenslotte weer vooruit. Deze gevoelige, zachtaardige man overlijdt in 198

bronnen:

• Archiefkaart Stadsarchief Amsterdam
• Online-begraafplaatsen
• Jacoba van Tongeren de bonnenkoningin > tekst hierboven & profiel foto
• Nieuwsblad van het Noorden 25-10-1989 > overlijdensadvertentie