John "the Iron", Duke of Opava-Ratibor

John II, Duke of Opava-Ratibor (also known as John II of Troppau or John the Iron; Czech: Jan II. Opavský or Hanuš Ferreus; after 1365 – 1424) was Duke of Opava-Racibórz (Ratibor), Krnov and Bruntál. From 1388 to 1397, he was also governor of Kłodzko and Ząbkowice Śląskie and from 1397 to 1422 pledge lord of Kłodzko and Ząbkowice Śląskie. He was a member of the Opava branch of the Přemyslid dynasty.

Life

He was a son of Duke John I of Opava-Ratibor. John I had been the sole heir of the Duchy of Racibórz in 1365 and had founded the Opava-Ratibor branch of the family. When the Duchy of Opava was divided in 1377, John I had received the Duchies of Krnov and Bruntál. John II's mother was Anna, the daughter of Henry V of Głogów-Żagań.

After John I's death, his possession were divided by his sons, John II and Nicholas IV. Nicholas IV, the younger brother, received a share of Bruntál. As Nicholas IV was still a minor, John acted as his regent until 1385. When Nicholas IV died (between 1405 and 1407), John II inherited his share of Bruntál. John II sold the Duchy of Krnov, which had been separated from Opava in 1377, to Władysław II of Opole in 1384. John I had pledged Mikołów and the Duchy of Pless to Władysław II; John II redeemed these possessions.

In 1387, John II founded the city of Bieruń and appointed a certain Cussowitz as bailiff over Bieruń. In 1391, he gave the villages of Imielin, Kosztowy and Chełm Śląski on the eastern border of his duchy to the Bishop of Krakow. This implied that these villages were no longer part of Silesia. The village of Halemba near Ruda Śląska developed from an iron works founded by his brother Nicholas IV in 1394. In 1394, John II founded another iron works, named German: Bogutzker Hammer, on the spot of the deserted village of Bogucice. At the end of the 16th century, this settlement developed into the city of Katowice.

In 1389, the bishops of Wrocław and Olomouc and the Dukes of Legnica, Oleśnica, Głogów, Opava and Teschen formed and alliance for mutual protection and to preserve the public peace. John II did not sign this Treaty of Hotzenplotz, because he was a supporter of Margrave Prokop of Moravia.

John II was high steward of King Wenceslaus IV and this made him one of the most powerful men in the Kingdom of Bohemia. He also held the post of Burgrave of Karlštejn. In 1397, John II and other noble councillors accused Wenceslaus IV of neglecting his duties as King of the Romans and asked him to summon an Imperial Diet. The accusations were dealt with by Wenceslaus's councillors and favourites Stefan Poduška von Martinic, Stefan of Opočno, Burkhard Strnad of Janovice and the Prior of the Order of St. John, Marquard of Strakonice. When these men stood in the way of further demands by John and his companions, he invited them to a banquet at the Karlštejn Castle on 11 June 1397. There, he attacked them with the words You, gentlemen, have advised our Lord, the King, not to take care of our German land, because all you want is for him to become King of the Germans. He then killed them. In the same year, Jobst of Moravia had to pledge the counties of Kłodzko and Ząbkowice Śląskie to King Wenceslaus, who sold his pledge to John II.

After Wenceslaus's stepbrother Sigismund besieged Ratibor in 1400, John II used the occasion of a meeting between Kings Wenceslaus IV and King Władysław II Jagiełło of Poland in Wrocław in 1404 to create an alliance against Hungary. After Wenceslaus's death, John II supported his successor, King Sigismund, and paid him homage in Wrocław in 1420 during the Imperial Diet. Rebellious Bohemians sent envoys to Grand Duke Vytautas of Lithuania, to offer him the Bohemian crown. When they traveled through Ratibor on 21 September 1421, they were arrested by the citizens and John II handed them over to King Sigismund. The Hussites retaliated by invading Ratibor. Sigismund rewarded Sigismund by transferring the rights to Krnov back to John II, who had to redeem Krnov from Duke Louis II of Brieg.

John II died in 1424 and was buried in the church of the Dominicans in Ratibor. It was not until 1427 that his sons agreed to divide his possessions: his son Wenceslaus received the City and Duchy of Racibórz, Nicholas received Krnov, Bruntál, Pszczyna, Rybnik and Baborów.

Family

On 16 January 1407, John II married the Lithuanian Princess Helena of Lithuania, daughter of Dymitr Korybut and a niece of King Władysław II Jagiełło of Poland. In 1407, she received as her wittum, the amts of Pszczyna, Bieruń and Mikołów. In 1412, he added the Waldhufendorf villages south of Żory. After John's death, she used the title Baroness of Pszczyna from 1424 to 1449.

They had three children:

Wenceslaus II (1405 - 29 October 1456).
Nicholas V (1409 - 1452).
Margareta (Czech: Markéta; 1410 - d. 5 July 1459), married firstly Duke Casimir I of Oświęcim (d. 1434) and secondly Duke Siemowit V of Masovia (d. 1442)[1]

Footnotes

Jasiński, Kazimierz (1998). Rodowód Piastów mazowieckich. Poznań - Wrocław: Wydawnictwo Historyczne. p. 111. ISBN 83-913563-0-2. 

References

Ludwig Petry and Josef Joachim Menzel (eds.): Geschichte Schlesiens, vol. 1: Von der Urzeit bis zum Jahre 1526, fifth revised edition, Thorbecke, Stuttgart 1988, ISBN 3-7995-6341-5, pp. 184–202
Hugo Weczerka (ed.): Handbuch der historischen Stätten — Schlesien = Kröners Taschenausgabe, vol. 316, Kröner, Stuttgart, 1977, ISBN 3-520-31601-3, pp. 2, 117, 176, 203, 221 and. 411 and genealogical tables on pp. 600–601

Links

Marek, Miroslav. "Genealogy of Bohemia bohemia/bohemia3.html Genealogy of Bohemia". Genealogy.EU.
Biography of John II (in Czech)

Wikipedia CS Wikipedia PL Wikipedia EN

Jan II. Opavský, někdy psán jako Jan II. Ratibořský, nebo Jan II. Železný, byl znám také jako Hanuš Ferreus (kolem roku 1365–1424) byl synem knížete Jana Ratibořského a Anny Zaháňské († neznámo), vnukem Mikuláše II. Opavského, ratibořským knížetem v letech 1380/1382–1424.

Život

Po smrti otce (1380/1382) převzal vládu nad celým knížectvím spolu se svým bratrem Mikulášem IV.z Bruntálu. Teprve v roce 1385, když jeho bratr Mikuláš V. dosáhl plnoletosti, vyčlenil mu nevelké území s Bruntálem, jako sídlem. Toto panství získal zpět po bratrově smrti v roce 1405/1407. Pro finanční těžkosti zastavil Krnovsko (polsky Karniów) a Hlubčice (polsky Głubczyce), a to se souhlasem českého krále Václav IV..

V roce 1391 napadl a oloupil majetky krakovského biskupství v Malopolsku (farní pánské statky, polsky Klucz lipowiecki a Klucz sławkowski[1][2]). Jako odškodnění musel krakovskému biskupovi Janu IV. Radlicovi (polsky Jan IV. Radlica) odstoupit vesnice: Imielin, Chelm (polsky Chełm Śląski) a Kosztowy.

Vláda

V Ratibořském knížectví vládl v letech 1380/1381–1424. V letech 1385–1392 zastavil Krnov opolskému knížeti Vladislavu II. Opolskému, do roku 1385 a od 1405/7 vládl v Bruntále (po smrti bratra Mikuláše IV.), od 1396 v Pštině (Pštinské panství) a Mikulově (polsky Mikołów).

Jan II celý svůj život a politickou kariéru spojil se službou na české královském dvoře, s dynastií Lucemburků. Úzce spolupracoval s Václavem IV., Joštem Moravským a Zikmundem Lucemburským.

V roce 1397 byl Jan II. jmenován nejvyšším hofmistrem Českého království, z tohoto titulu byl členem nejvyšší královské rady. Následně se stal také královským hejtmanem v Nemodlině (polsky Niemodlin) a Kladsku (polsky Kłodzko), později také v Frankenštejně (polsky Ząbkowice Śląskie).

Jan II. si počínal obratně ve sporech moravských markrabat Jošta a Prokopa. V kronikách je zaznamenán případ, kdy nařídil z malicherných důvodů utopit dva kněze. Pro svou tvrdost také získal přízvisko mistr Hanuš ve smyslu mistr popravčí.

Roku 1422 vykoupil od opolského knížete Mikuláše I. Opolského Krnovsko a Hlubčicko.

Krev na Karlštejně

Jan II. Opavský usoudil, že někteří drobní šlechtici mají na krále Václava IV. příliš velký vliv a odvádějí jeho pozornost od říšských záležitostí. Vhodným okamžikem k „vyřešení“ tohoto problému se stal 11. červen 1397, kdy se měla na Karlštejně sejít královská rada. Tehdy mladý kníže přesvědčil Václava IV., že králova přítomnost na radě není bezpodmínečně nutná. Panovník vyrazil v doprovodu své lovecké družiny do Králova Dvora u Berouna s úmyslem pokračovat dál na Křivoklát.

Na Karlštejně zatím na královské radě přednesl Bořivoj ze Svinař zprávu o zasedání říšského sněmu ve Frankfurtu nad Mohanem. Německá šlechta si na sněmu stěžovala na nečinnost římskoněmeckého a českého krále Václava IV. Předsedající Jan II. Opavský poté ohlásil přestávku v jednání, během níž spolu s významnými českými pány Janem III. z Michalovic, Bohuslavem ze Švamberka a Borešem z Rýzmburka dal obsadit jednací síň strážemi. Zde pak pozval čtyři královy oblíbence (členy tzv. Panské jednoty), příslušníky nižší šlechty – Purkarta Strnada z Janovic, Štěpána z Opočna, Štěpána Podušku z Martinic a velkopřevora řádu johanitů Markolta z Vrutice. Jan II. je napadl slovy: „Vy, páni, jste ve dne v noci našemu panu králi radili, aby se o německé země nestaral, a chtěli jste ho zbavit německé říše!“

Sotva to dořekl, vytasil meč a třemi ranami na místě zabil nejblíže stojícího Purkarta Strnada. Jan z Michalovic, Bohuslav ze Švamberka a Boreš z Rýzmburka se vrhli na zbývající tři královy milce. Dva z nich byli na místě mrtví, velkopřevor Markolt umíral s bodnou ranou v břiše.

Jan II. a jeho družina se pak vydali za Václavem IV. do Králova Dvora u Berouna. Jan II. Opavský mu hrdě hlásil, že právě zlikvidovali nebezpečné spiknutí. Asi po měsíci od oné události král označil zavražděné za zrádce, kteří: „jednali s námi nevěrně a nevěrně nám sloužili proti své přísaze, jak se vůči nám zavázali a potupili naši čest a chtěli nás zrádně o život připravit, kdyby nás byl Bůh nevaroval skrze naše jiné věrné rádce“.

Další osudy

Spolu s ostatními stoupenci moravského markraběte Prokopa Lucemburského byl 4. března 1399 stižen klatbou za pustošení statků olomoucké kapituly.

Roku 1406 nechal zavraždit knížete Přemka I. Osvětimského.

Roku 1421 zajal české poselstvo vyslané čáslavským sněmem k litevskému velkoknížeti Vitoldovi[3] s nabídkou české koruny.

Manželství

16. ledna 1407 uzavřel Jan II. sňatek s Helenou Litevskou († 2. března 1422), dcerou knížete Korybuta Dymitryje, která byla z boční linie Gediminovciů. V manželství se narodili dva synové: Mikuláš VI. a Václav IV., a dcery Markétym která se provdala za Kazimíra Osvětimského a Siemovíta V. Mazovského.

Smrt

Jan II. byl pochován v kostele dominikánek v Ratiboři.

Wikipedia CS Wikipedia PL Wikipedia EN

Jan II Żelazny (raciborski) (ur. ok. 1365, zm. 1424) – książę raciborski w latach 1380/1382–1424, w latach 1385–1392 zastawił Karniów książętom opolskim, do 1385 i od 1405/1407 w Bruntálu, od 1396 w Pszczynie i Mikołowie.

Życiorys

Jan II Żelazny był starszym synem księcia karniowsko-raciborskiego Jana I i księżniczki żagańskiej Anny.

Po śmierci ojca, która nastąpiła między 1380 a 1382, Jan II przejął początkowo rządy na całością księstwa, wraz z opieką nad młodszym bratem Mikołajem IV. Dopiero w 1385, w związku z osiągnięciem przez Mikołaja pełnoletniości, wydzielił mu niewielkie terytorium z Bruntálem jako głównym ośrodkiem władztwa (tereny te odzyskał po bezpotomnej śmierci brata pomiędzy 1405 a 1407). Jednocześnie Jan II będąc w tarapatach finansowych zastawił księciu opolskiemu Władysławowi (odbyło się to za zgodą suwerena króla Czech Wacława IV Luksemburczyka) część ojcowizny z Karniowem i Głubczycami. W 1391 najechał zbrojnie i złupił posiadłości biskupstwa krakowskiego w Małopolsce (klucze lipowiecki i sławkowski). Jako odszkodowanie za spowodowane zniszczenia zmuszony został ustąpić biskupowi Janu Radlicy wsie Imielin, Chełm i Kosztowy.

Jan II całą swoją karierę polityczną związał ze służbą na praskim dworze dynastii Luksemburgów, ściśle współpracując z Wacławem IV, Jodokiem z Moraw i Zygmuntem. Powiązania te dały już owoce w 1397, kiedy to Jan II został mianowany pierwszym komornikiem królestwa czeskiego, a następnie starostą niemodlińskim i kłodzkim.

W 1406, chcąc nie dopuścić do trwałego usadowienia się Piastów cieszyńskich w Oświęcimiu, Jan II stał się inicjatorem morderstwa najstarszego syna Przemysława I Noszaka – również Przemysława. Zabójstwo nie przyniosło jednak spodziewanych profitów, a stało się tylko zarzewiem panującej między dynastiami nienawiści.

Wierna służba Luksemburgom nie przeszkodziła Janowi II wzięcia udziału w 1414 wojnie Polski z zakonem krzyżackim i to po stronie polskiej, co wydaje się o tyle dziwne, że Wacław IV opowiadał się w tym konflikcie (choć ostatecznie pozostał neutralny) raczej po drugiej stronie.

Po wybuchu powstania husyckiego Jan II zdecydowanie wystąpił przeciwko nowemu prądowi religijnemu, składając we Wrocławiu w 1420 hołd lenny Zygmuntowi Luksemburczykowi. Rok później uwięził przejeżdżające przez jego terytorium poselstwo powstańców pragnące zaproponować władcy Polski Władysławowi Jagielle tron czeski, co spowodowało najazd husytów na księstwo raciborskie.

W 1422 Jan II zdołał wykupić od książąt opolskich ziemię karniowsko-głubczycką.

Jan II Żelazny był żonaty od 16 stycznia 1407 z Heleną (zm. po 2 marca 1449), córką Korybuta, pochodząca z bocznej linii Giedyminowiczów. Z małżeństwa tego doczekał się dwóch synów (byli to: Mikołaj V i Wacław II), oraz córki Małgorzaty (wydanej za mąż najpierw za Kazimierza I oświęcimskiego, potem zaś za Siemowita V mazowieckiego).

Jan II został pochowany w klasztorze dominikanek w Raciborzu.

Wikipedia CS Wikipedia PL Wikipedia EN