Lars Sørensen Sveindal

Grindheim, Vestre Sveindal, Br. nr. 1 — «Der nede».

I dei tider Svenchesønene blei drivne frå Vestre Sveindal og Christen Iverson tok godset deira sat rikingen:

1. GUNNUV KNUDSON på Åsland i Åseral. Han var soneson til Knut Nilson Mørk, skreddaren dei kalla. Gunnuv var som faren og bestefaren svær til å leggja under seg jord. Han fekk greide på tilhøva på Vestre Sveindal, for dit og slog garden til seg. Segna segjer at han fyrst drap mannen der, men dette er ikkje stadfest.

Gunnuv ville gjerne byta bort Vestre Sveindal med garden til Reidar Forgård, men Reidar ville ikkje dette.

— Eg bata nok av det, sa Reidar — eg fekk att tie gonger så mykje som mitt bruk Forgård; men koss meiner du det kom til å ganga med mine grannar? Då kom du til å drepa dei og slå under deg heile garden.

Det segjest at Gunnuv var ein ryse kar, sterk som ein bjørn, og «so store at når kåna tok mål av hals-liningjen i skjurtå, so mælde ho seg sjav kring live». Han hadde styrke som fem mann. Lyftet hans låg lenge på Vestre Sveindal og synte dette.

Gunnuv Aasland sat ikkje lenge med Vestre Sveindal. Segna segjer at han miste Sveindal for eit armskot. Med same presten kom ut or kyrkja, skaut Gunnuv til han, så han stupa hovudstups. Presten sette sak, og då laut Gunnuv bøta heile garden.

Så vidt ein kan sjå fekk Gunnuv garden om våren 1676 og betalte odelsskatten fram til 1685 då han leigde bort godset. Han hadde i 1681 lånt 200 rd. av Hr. Severin Troensen på Bj., og den 14-10 1686 gav han soknepresten og:

2. LARS SØRENSON SVEINDAL skj. på garden for 450 rd. Skogen var då mest uthoggen, og mange tykte nok det var eit dyrt kjøp. Men Lars Sørenson som var komen frå Austre Sveindal var ingen fatig mann, og då han også hadde soknepresten til å hjelpe seg, gjekk det bra. Presten skjøna seg godt på gardsdrift, var sjølv lastehandlar og dreiv mykje med fløyting i elva. Han var ofte på Sveindal, ikkje berre når han for framom til og frå Åseral kyrkje, men ogso elles. No hadde presten ei dotter, Karen, f. ikr. 1670. Ho var den yngste i barneflokken i prestegarden og ein dag sa ho til far sin at no ville ho gifta seg og ha ein bonde til mann slik som systera Rachel hadde fått. Presten sa då at ho fekk fylgja med han når han skulle til Åseral og preika. Dei skulle då sjå innom ein bonde som var skuldig han mange pengar, og så fekk ho prøva å få han til mann. Dette gjorde ho, og det blei truloving og gifting med Lars Søren-son Sveindal, truleg i 1689. Ho var då 19 år gamal og fekk med Lars borna: Søren, død 1723. Jonas, f. 1718 (g. m. Anna, dotter til lensmann Reier, Ytre Aagedal), Anna (g. m. Fredrik Olson Smedsland), Berte (g. m. Gunleiv Olson Øydne), Mari (g. m. Aasmund Knutson Forgård), Karen (g. m. Elling Torsteinson, Austre Sveindal), Ingrid (g. m. corporal Endre Torjuson, Vestre Sveindal, seinare Håland), Lisabeth (g. m. Thore Olson, Austre Sveindal), Anne Kristine (g. m. Osmund Hanson Kyddan).

Lars og Karen blei etter kvart rike folk. I 1711 hadde dei 3 tenarar, og året etter ein krigsskatt på 10 rd. Dertil kom tiende, leidang o. a.

Då det var skifte etter Karen i 1733, var buskapen på 11 naut, 32 smale og 1 hest, i alt buskap for 30 rd. Det fanst ikkje bøker i huset, men vanleg reidskap som plog, ljåer og sigder var det nøgda av og ei brudekrone med 26 store og små forgylte stykker, verdsett til 16 rd. Til deling millom arvingane var att 373 rd. når skulda var betalt. Her var verdien av garden rekna med.

Den 1-12 1717 gjev Lars Sørenson skjøte til sonen, Søren Larson Sveindal på 1 hud i garden for 120 rd. Den 24-9 1734 gjekk versønene til Lars til retten, då dei ville vita kor mykje Søren hadde betalt for den eine huda i Sveindal. Søren var då død (i 1723) og Lars opplyste i retten at han hadde fått alle pengane av sonen, og fortalde elles «at have faaet med sin hustru det hans vcerfader i denne gaard tilkom».

Magnus Breilid: Grindheim 1. Gards- og ættesoge (1966), s. 361f