Martha Olavsdtr. Langedal

Dåp nr 62 i 1833: SAB, Hosanger Sokneprestembete, H/Haa: Ministerialbok nr. A 6, 1824-1835, s. 88 Brukslenke for sidevisning: https://www.digitalarkivet.no/kb20050823010476

Ekteskap nr 10 i 1861: SAB, Hosanger Sokneprestembete, H/Haa: Ministerialbok nr. A 8, 1849-1863, s. 208 Brukslenke for sidevisning: https://www.digitalarkivet.no/kb20050823010946

Folketelling 1865: https://www.digitalarkivet.no/census/person/pf01038244005279

Folketelling 1875: https://www.digitalarkivet.no/census/person/pf01052289006095

Folketelling 1891: https://www.digitalarkivet.no/census/person/pf01052987003057

Død 1896: https://www.digitalarkivet.no/view/267/pg00000000114288

GEDCOM Note

<p>OTTERSTAD</p><p>Gnr 77</p><p>Garden ligg ved inste enden av Mofjorden, tvers over for Mo, på den andre sida</p><p>av Storelvi. Heimebøen er lang og smal og strekkjer seg frå sjøen og oppetter</p><p>langs med elvi. På dei gamle hovedbruki er bøane flate og fine, men dei ligg</p><p>liksom i to høgder med Grovi (Grovæ) til skilje mellom Ovrebøen og Nedrebøen.</p><p>Nedrebøen ligg ned mot sjøen, berre 2-3 meter over vassmålet, og før 1743 låg</p><p>han truleg for det meste under vatnet, for då var Mofjorden ferskvatn og</p><p>heitte Movatnet. Men den store flaumen då om hausten reiv med seg eit gruseide</p><p>ved enden av Movatnet, elvelægjet vart djupare, vatnet seig og sjøen trengde</p><p>seg inn likke til Otterstad. Det meste av det som no er Nedrebøen, vart etter<p>kvart turrlagt. Jordsmonet her er for det meste oppøyra evja med djup moldjord</p><p>opp-på, men noko av bøen hev eit underlag av sand og morene som er dekt med</p><p>eit lag av god moldjord. Øverste delen av bøen ligg noko høgare, og i nordste</p><p>enden ligg den store haugen som heiter Heiane.</p><p>Namnet på garden hev vore skrive på ymse måtar fram gjennom tidene. I gamle</p><p>bøker og dokument kan ein finna desse formene: Aadderstaidt, Aadderstadt,</p><p>Odderstadir og Odderstadt. På 1700-talet tok skriveformi til å jamna seg ut</p><p>litt etter kvart til Otterstad. I talemålet bygdefolket imellom vert det sagt</p><p>Åttestå. Både fyrste og siste bokstaven i namnet vert uttala som ein</p><p>millomljod millom o og å. Kva som er opphavet til namnet er ikkje godt å vita.</p><p>O. Ryghnemner i Norske Gaardsnavne at det kan ha samanheng men mannsnamnet</p><p>Ottar. Og det er vel ikkje utruleg at staden i gamal-norsk tid heitte noko</p><p>slikt som Ottarstadir, som skulle tyda Ottar sin bustad. Men Rygh nemner og at</p><p>namnet like snart kan koma av elvenamnet Ottra. Han meiner at elvi i</p><p>millomalderen kan ha heitt Ottra. Ser ein på garden der han ligg att med elvi,</p><p>og i eldre tider med ein smal odde ned til Movatnet, kan ein lett koma til å</p><p>tenkja på "staden ved odden", og difor Aadderstadt som er den eldste</p><p>skriveformi.</p><p>Grensa mellom Otterstad og Mo tek til i Øvra Neset og fylgjer djupålen i</p><p>Modalselvi til sjøen, går so langs strandi utetter fjorden til ho møter</p><p>Beitlaelvi. Der møter ho grensa mot garden Mostraum. Denne grensa fylgjer</p><p>fyrst Beitlaelvi til litt oppom Slottshola. Der tek ho av frå elvi og går opp</p><p>Beitlaskaret. Litt nedanfor Beitlaskaret møter ho garden Nottveit sin eigedom,</p><p>svingar so av frå Beitlaskaret og går i nordleg lei og midt gjennom Søre</p><p>Sødalsvatnet og møter der grensa mot Dyrkollbotn. Grensa fylgjer so elvi frp</p><p>Søre Sødalsvatnet til Nordre Sødalsvatnet, og vidare langs elvi til</p><p>Gobotsvatnet. Her møter ho grensa mot Masfjorden, og fylgjer som</p><p>Haugsdalsvassdraget til ho møter grensa mot Nedre Helland, går so opp</p><p>Djupagjelet, yver Kubotshamrane, ned Svalidi til Øvra Neset. Grensa millom</p><p>Otterstad, Mostraum og Nottveit vart fastlagd ved grensesak reist i 1831 og</p><p>avgjord på sumartinget på Bernestangen 3. november 1832.</p><p> </p><p>Dei nemnde grensone syner mykje utmark og store fjellvidder høyrer</p><p>Ottarstadgarden til.Attmed Storelvi, 2-3 km ovanfor heimebøen ligg øvre og</p><p>nedre Otterstadneset. Der er det flat mark som no er dyrka. I Bjorgynjar</p><p>kalfskinn 60 er det nemnd to nedlagde gardar som etter alt å døma hev lege</p><p>millom Otterstad og Nedre Helland. Det er Fitje, som låg nedst i</p><p>Hellandsdalen, og Hognaland som låg lenger nede mot Otterstad. Desse gardana</p><p>svara hyrekyr til messestaden "Krossen", som låg på andre sida av elvi, der</p><p>garden Krossdal no ligg.</p><p>Det går segn om at i gamal tid var det ein gard i nedre Otterstadneset. Garden</p><p>skulle heita Moland, og det er funne greie vister etter tuftene. I elvi tett</p><p>attmed er det ein sto hyl som heiter Molandshylen. Garden Moland er ikkje</p><p>nemnd i Bjorgynjar kalvskinn; men det hev sikkert lege ein gard i nedre</p><p>Otterstadneset.</p><p>Då garden Otterstad vart oppteken og tunlagd den han no ligg, truleg ein gong</p><p>på 1500-talet, var det naturleg at dei trong beitemark til buskapen. Og</p><p>Nesjane hev vorte brukt til slåttemark og heimestøl like til 1907. Då vart det</p><p>teke utskiftning på heimehagen. Nedre Helland hev på si sida tileigna seg</p><p>øydegarden Fitje og noko av Hognaland og brukt det til beitemark. I lang tid</p><p>var det strid millom Otterstad og Nedre Helland om skogsmerke og beiterett.</p><p>Dette er elles nokso vanleg der øydejorder hev vorte oppatt tekne og lagde inn</p><p>under andre gardar.</p><p>Fyrste gongen me finn Otterstad nemnd i skriftlege kjeldor, er i jordebok frå</p><p>1563, med "Leylendingskatt" 1 dr. I 1624 heiter det:"Lungegaardens jordegods,</p><p>4 albs. 1 Kalfsk." Skriveformi er Aadderstadt. Garden hev frå fyrst av vore</p><p>noko mindre. Mykje av det som no er bø, låg truleg under vatn. Mest alle husi</p><p>var samla i ein krins nordst på bøen, og nokso nr elvi. Sørtunet var skilt</p><p>frå det andre tunet med ein bekk. Av teigamerki ser det ut til at kvar bonde</p><p>hev hatt sin eigande vaskeplas nede ved elvi. Der henta dei og vatn. Kvart tun</p><p>hadde sitt namn. Det var Oppetunet, eller Dei Oppe på bruk 1, Neretunet, eller</p><p>Dei nere på bruk 4, Sørtunet på bruk 5 og Lars-luten (seinare Torbjørnsluten)</p><p>på bruk 7.</p><p>Bøtunet var bygselbruk, utskilt frå bruk 4 ved bygselbrev dagsett 13/5-1837.</p><p>Askjell Johannesson som då åtte bruket, gav bygselbrev til broren, Knut</p><p>JOhannesson, med rett til bygsel på livstid for Knut og kona.Dette</p><p>bygselbruket fekk løpenr.215 med skyld 3 ort 5 skilling. Gamal smørskyld var 9</p><p>1/2 makr smør. Bygslaren vart kalla Knyt på Bøno, og huset hans låg eit godt</p><p>stykke ifrå det andre tunet, ned på Bøno, som dei sa.</p><p>I 1885 fekk Olav Larsson f. Farestveit, skøyte frå Askjell Johannessen både på</p><p>løpenr. 214 og 215 for 150 spd. og kår til seljaren. Men festebrevet til Knut</p><p>Johannesson var på livstid, og det vart fyrst avlese ved dødsfall i 1888. Då</p><p>vart dei to partane slege saman til bruksnr. 5 og kalla Sørluten.</p><p>I 1885 vart den off. utskifning og over utskifting ferdige. No vart det gamle</p><p>tunet skipla. To menn flytte til Nedrebøen som der den flataste og finasete.</p><p>Bruk nr. 7 fekk sitt stykke i ein teig, og husi vart flytte ned til fossen.</p><p>Bonden på bruk nr. 4 flytte og sine hus til Nedrebøen, der han fekk den</p><p>største teigen. Men han fekk og ein skrapateig i den andre enden av garden.</p><p>Bonden på bruk 5 slapp å flytta, men han fekk sin gard i to teigar. Den sams</p><p>løda på Nedrebøen ligg attmed Strandvegen som går langs med elvi til nasusti.</p><p>Alle nausti vart bygde sida om sida, tett attmed kvarandre.</p><p>Åkerbruk og feal hev vore hovudnæringi for bøndene her til alle tider, med</p><p>skogsdrift og litt elvefiske som attåtnæringar.Men teigblandingi på heimebøen</p><p>var mykje til meins for ei skikkeleg utnytting av jordi fyre utskiftingi.</p><p>Dessutan gjorde flaumvatnet frå elvi ofte stor skade på avlingi, og dette er</p><p>gjort merknader om i mest alle matriklar. Til samanlikning kan ein nemna at</p><p>jordbruksteljingi frå 1863 gjev upp 850 våger høy frå utslåttone på dei</p><p>største bruki, og omkring 1000 våger enghøy frå heimebøen. Fyrste etter</p><p>utskiftingi i 1885 kom det fart i nydyrkingi. I 1907 vart heimehagen utskift</p><p>og oppdyrka. Det var Øvra Neset, Nedra Neset og Trohaugen. Bruk 5 fekk alt</p><p>sitt i ein teig, der Trohaugen ligg. Dei andre bruki fekk tri teigar kvar.</p><p>Nesjane var god dyrkingsmark og gav rike avlingar av hey og poteter. Det vart</p><p>og avla korn på garden, opp til 20 tunnor på kvart bruk. I matrikkelen 1723</p><p>heiter det at garden har 4 flomkverner, men ve utskiftingi i 1885 var det</p><p>berre to.Bruk 1 og 4 hadde ei kvern i lag, og bruk 5 og 7 den andre. Kvernhusi</p><p>låg ved fossen, og kvernhusvegen gjekk yver Øvre luten av Nedrebøen.</p><p>Otterstad hadde eit heller lite heimebeite der kyrne gjekk nokre dagar , eller</p><p>ei veke med det same dei var løyste. Der var ikkje vårflorar, so beisti måtte</p><p>liggja ute om natti. Ein fin bakke utanfor bøgarden heitte Stølen, og der var</p><p>mjølkeplassen. Om sumrane gjekk kalvane og hestane der. Men ved utskiftingei</p><p>av heimhagen i 1907 vart jordi her delt millom alle eigarane og seinare</p><p>oppdyrka.</p><p>Otterstad hev to stølar, Granheim og Leitet. Fyrr stølsvegen tek opp mot</p><p>fjellet, går han eit stykke langs med sjøen. Her var det nokre svaberg som</p><p>var mykje til meins. I eldre tider buførde dei opp Kvernhusbotn og Granbotn,</p><p>men dette var ein tung veg for beisti. Seinare jaga dei kyrne ned til sjøen,</p><p>tok dei i båt og førde dei ut til Sanden og tok dei på land der. Dette vart</p><p>bøndene leie av. Difor køyrde dei stein på isen ut til svabergi, fyllte opp</p>til dei kom yver vassmålet, og so kunne beist jagast heile vegen.

GEDCOM Note

<p>Stølen Granheim ligg overlag fint til, i ein lun botn med mykje god skog</p><p>ikring. Her hev grani sått seg sjølv gjennom lange tider. Kvart bruk hadde</p><p>sitt sel med mjølkebu, men stova var sams for alle. Rundt seli var det eit</p><p>træde som vart slege og høyet frakta heim. Høgste sumaren buførde dei til</p><p>Leite, som låg lenger oppe i same dalen. Det var gjerde millom stølane so</p><p>beisti ikkje kunne koma frå den eien til den andre utan at dei vart jaga dit.</p><p>På Leite stod det fire sel i rekkje og rad med gruve, soverom og mjølkerom.</p><p>Dette var og ein fin og god støl, men dei slutta å bruka han kring 1900. No er</p><p>stølsdrifti slutt, her som på andre gardar i bygdi. Bøndene beiter kyrne</p><p>heime.</p><p>Otterstad er ein god skogsgard. Sal av famnved, bork og never hev gjeve</p><p>bøndene ei god attåtnæring. Dessutan veks her fura, gran og eik, ja, jamvel</p><p>Lindeskog som i gamle dagar gav vyrkje til bast-tog.</p><p>Lenge var det godt laksefiske i Modalselvi. Fyrr i tidi dreiv bøndene sjølve</p><p>dette fiske, men i 1881 fekk skipsreiar Ellerhusen leigekontrakt for ti år på</p><p>fiskerettane i elvi.Seleg store innkomer var det ikkje av dette.</p><p>Otterstadgarden åtte fjerdeparten av fiskerettane i elvi. I 1891 vart det sett</p><p>opp leigekontrakt med John Jakobsen Grøsvigen om rett til laksefiske i ti år</p><p>på "en viss strekning av Sørstranden".</p><p>Endå so sentralt denne garden ligg, var det i eldre tider ofte tungvindt å</p><p>koma fram til handelsmann, post, telefon, kyrkje og skule. Alt dette låg på</p><p>Mo.Då var det båten å triva til. Anten måtte dei ut til nausti og ro langs</p><p>strandi, eller og kunne dei ha båten liggjande oppe ved elvi og ro yver der.</p><p>Det finns enno merke etter steinbryggjor og båtstøde oppetter langs elvi.</p><p>Verst var det når det låg meinis i fjorden, eller når det var isgang i elvi.</p><p>Fyrst kring 1930 fekk dei skikkeleg bru yver elvi. Det er ei lang, god</p><p>hengebru. Då kunne Grønhaug og få vegsamband med Mo. Seinare er det bygt veg</p><p>langs med fjorden ut til Slottet.</p><p>Bøndene på Otterstad hev ned gjennom tidene vore dugande gardbrukarar. Til</p><p>Otterstad kom fyrste slåmaskina i bygdi go fyrste seperatoren, og sanneleg var</p><p>det ein Otterstadmann som bygde fyrste ljosverket i Modalen. Rett nokk budde</p><p>han ute på Grønhaugen og var fødd i Eksingedalen, men like fullt var det</p><p>Otterstad bruk 2 som fyrst fekk elektrisk ljos i Modalen. Johannes Grønhaug</p><p>bygde sitt eige elektisitetsverk på 75 hk., og det var ferdig kring 1910. I</p><p>1939 bygde Otterstad ljosverk i Kvernhusfossen saman med nabogarden Mo.</p><p>Det er sagt om Otterstad-bøndene at dei var arbeidsame og sparsame, og dei</p><p>vart rekna for velstandsfolk.</p><p> </p><p>Eigarar fram til 1694.</p><p>1624/25: I jordebok heiter det: Aadderstadt, Lungegaardens gods. Penger 4</p><p>Albums, 1 Kalfskind.</p><p> </p><p>1626: I jordebok heiter det framleis: Lungegaardens gods, men då med skyld 1 L</p><p>smør 1/2 tønde malt.</p><p> </p><p>1661: Landkommisj. fører no: Ellerich Johnsen's jordegods, 1/2 L. smør 1/2</p><p>tønde malt, skatt 2 1/2 rd.</p><p> </p><p>1663: St.amts.rekneskapen fører då garden under Mukeliv Kloster, med skyld 1</p><p>L. smør 1 mele malat, men her der ført til: "Peder Hansen nu eier och</p><p>bygsler". Frå då av ser det ut til at garden Otterstad er komen på handel, og</p><p>rekneskapane er uklåre og stundom misvisande.</p><p> </p><p>1660: I jordebok heiter det: Børge Juel eier och bygsler hele gaarden</p><p> </p><p>1663: I jordebok heiter det: Børge Juels arvinger eie og bygsler.</p><p> </p><p>1673 Odelsmannt. hev då Arnoldus de Fines arvingar som eig og bygslar.</p><p> </p><p>1678: Søfren Arnoldusen de Fine eig og bygslar heile garden.</p><p> </p><p>1689: Dette året er ført eit bygselbrev under gardnamnet Aadestad frå Niels</p><p>Smidt til Ole Olsen på 1/2 L. smør 1/2 tunne malt. Det er uvisst om dette</p><p>gjeld garden Otterstad, men truleg er det rett.</p><p> </p><p>1691: Futereknesk. fører: Obriste Eiller Wisburg eier og bygsler hele gaarden</p><p>1L og 1 pd. smør</p><p> </p><p>1694: Eiller Wisburg og frue Anna Juel gjev kjøpebrev til Ole Andersen, Mons</p><p>Andersen, Anne Ifwersdtr. og Brite Lawritsdtr. Årleg skyld 4 pd. smør. Kvar</p><p>brukar fekk 1 pd. smør. Heile garden hev då skyld 1 L. 1 pd. smør. Frå då av</p><p>er bøndene på Otterstad sjølveigarar.</p><p> </p><p>BUSITJARAR</p><p> </p><p>1563: Detter er fyrste gongen me finn garden nemnd i skriftlege kjeldor. Då</p><p>heiter det i rekneskapen for "ledningsskatt": "Iffuer på Otterstaidt 1 dr.".</p><p> </p><p>1590/91: Jordebok hev Iffuer Otterstad, og sidan er han førd i skattemanntalet</p><p>fram til 1610/11, og det er truleg same Ivaren heile tidi.</p><p> </p><p>1603/04: Skattemanntalet hev Knud Otterstad 1 dr., og no er Ivar og Knud førde</p><p>samstundes til 1610/11.</p><p> </p><p>1610/11: No hev jordeboki berre Knud, og han er førd i rekneskapene til 1626.</p><p> </p><p>1627: I Garnisons-skatten heiter det: "Enchen skatter aff 1 Løb", og garden</p><p>er då kalla 1/2 gard. I 1628 er skyldi førd med 1 1/2 L. Smør. Enchen må vera</p><p>enkja etter Knud, og ho er førd i skattemanntalet fram til 1633. Om dese</p><p>brukarane veit me ikkje meir enn det som er nemnd her.</p><p> </p><p>1634: Garnisonsskatten hev Erich, og han er sidan førd i skattemanntalet til</p><p>1668. I 1644 brukar har 1 L.sm. og 1/2 tunne malt, men i 1646 berre 1/2L. sm.</p><p>og 1 mle malt, som då er garden skift i 2 bruk. Før Erich kan me sidan fylgja</p><p>brukar-rekkja på bruk 3. Den andre brukaren er komen til i 1645 og heiter</p><p>Anders Eiluffsen. Frå han kan me sidan fylgja brukarrekkja på bruk 1.</p><p> </p><p>Bruk 1. Jo-Ola-luten</p><p> </p><p>1645: Dette året fører Kopskatten to brukarar på Otterstad. På bruk 3 sit</p><p>Eirch, som hev hatt garden åleine til no. Den nye brukaren som er kone til,</p><p>heiter Anders Ellufsen, og den parten han sit med, er det som sidan får</p><p>bruksnr. 1. I 1645 er det halve Otterstad, 1/2 L. smør 1 mele malt. Anders er</p><p>førd i jordeboki 1647, og sidan i skattemanntalet heilt fram til 1660.</p><p> </p><p>1665: Jordeb. fører Enchen, Eiluff, og det er nok enkja etter Eiluff.</p><p>Kvegskatten 1657 hev Enchen og Olluf. Det siste namnet må vera feilskriving</p><p>for Eiluff. Anders hev truleg døytt i 1654 eller 1655, og enkja Brita og</p><p>sonen Eiluff sat att med bruket. Det er ikkje uvanleg at den gamle brukaren er</p><p>førd i skattemanntalet etter han er avliden, men sjeldan so lenge som her.</p><p> </p>Seinare historie, sjå under brukarane, fyrst 1551.