Molla Mehdi (Agha Bozorg) Naraghi

​ Molla Mehdi Naraghi (Agha Bozorg)- 1716-1795 AD. Naragh, Iran: ​
​​He has written 32 books in diverse areas such as: Philosophy and Wisdom (8), Mathematics and Astronomy (6), Islamic Jurisprudence (7), Principal of Jurisprudence (4), Ethics (2), Poetry (1), and Miscellaneous (5). He studied under some of the most preeminent scholars of his day and studied not only Jurisprudence but philosophy, Ethics, Mathematics, Astronomy, and Poetry in various locations of scholarly academia of three hundred years ago. He was an exemplary open minded and tolerant scholar. He respected other people's ways of worship and was free of ignorance and bigotry. He learned Hebrew and Latin so that he can learn and understand the merits of other philosophies and ways of life. He became familiar with the west, its civilization, history and science. He had a collegial and scholarly relationship with the leaders of other religions such as Judaism and Christianity. He was born in 1716 and died in 1795. ​

حاج ملا مهدى بن محمد مهدى بن ابى‏ذر نراقى

محمد حسين رسولى

درسال 1209 قمرى پس از وفات ملا مهدى نراقى فرزندى به دنيا آمد كه به خاطر وى نام او را مهدى گذاشتند از آنجائى كه او كوچكترين فرزند خانواده بود نام او را آقا كوچك نهادند و كم كم به اين نام مشهور شد وى از همان كودكى در سايه پرمهر و عطوفت برادرش ملااحمد نراقى (م 1249 ق) رشد نمود و در دوران نوجوانى نيز از علم و دانش وى بهره‏هاى فراوان برد و سپس به نجف اشرف براى ادامه تحصيل مهاجرت نمود.

وى از بزرگانى همچون فقيه يگانه محمد سعيد بن يوسف دينورى (زنده در 1245 ق) شيخ جعفر نجفى معروف به كاشف الغطاء (م 1227 ق) و سيد جواد عاملى (م 1226 ق) و مولى احمد نراقى (م 1245ق) اجازه نقل حديث دريافت نمود.

وى پس از رسيدن به درجه اجتهاد به ايران بازگشته و به تدريس در حوزه كاشان و تبليغ و ارشاد مردم پرداخت هنگامى كه محمد شاه قاجار از اصفهان مراجعت كرده و قصد رفتن به تهران را داشت در كاشان باملا مهدى ملاقات نموده و به اين لقب آقا كوچك به او عنوان آقا بزرگ داد و از آنجائيكه او رياست امور دينى مردم كاشان را پس از برادش ميرزا ابى‏القاسم (م 1256 ق) به عهده داشت به همين لقب مشهور شد (1)

از آثار او مى‏توان كتاب شفيح الاصول در دو مجلده شرح برارشاد به نام المقاصد العلية را نام برد.

مسجد آقا بزرگ و مدرسه آقا واقع در خيابان فاضل نراقى كاشان كه از بناهاى زيبا و ارزنده روزگار قاجاريه هستند به وسيله يكى از پدر زنهاى وى به نام حاج محمد تقى خانجان احداث شده است تا وى به ارشاد و هدايت مردم مؤمن كاشان بپردازد وى داراى هفت پسر بوده كه حاج ملا محمد على (م 1285ق) از علماى بزرگ اين دو زمان است اين عالم ربانى در سال 1268 ق چشم از جهان فروبست و بدن مطهرش به قم منتقل و نزديك بقعه ابن بابويه به خاك سپرده شده .

گفتار بزرگان:

1ـ لباب الالقاب ص 105 كان عيلوما مفضالا و فقيها بينها و مجتهدا جوادا بذالا جامعا لشرايط الفتوى و الاجتهاد و حاويا لمراتب حسن الاخلاق و السداد، ان ذكر الاصل الاصيل و الفقه فهو الفقيه الجليل

2ـ لباب القاب به نقل متن اجازه‏اى كه از سيد جواد عاملى صاحب مفتاح الكرامه به مولى محمد مهدى (آقابزرگ) داده است العالم الفاضل و الفقيه الدقيق الكامل ذو الفطنة الوقادة و القريحه النقادة صاحب الصفات القدسية و الاخلاق الملكوتية جناب الاجل الاكرم الملا مهدى الكرام بن اعلم العلما افضل الفضلا وحيد زمانه فريد اوانه الملا مهدى النراقى و فقه الله المعروج الى معارج العلما الوصول الى اقصى مدارج العرفا (لباب اللقاب ص 105) در پايان اجازه ايكه مولى احمد به وى داده است قد اجزت لاخى و قرة عينى ـ وفقه الله ـ و ابقاه من كل سوء حماه و وقاه ـ روية جميع ذلك من مشايخى العظام و اساتيدى الكرام