Ole Sivertsen Moritsøy

Ole Sivertsen av antatt Franckeslekt

Gardar

Moritsøya, gardsnummer 12 Moritsøya er ei halvøy. Ho er om lag to km lang og ligg mellom to parallelle fjordarmar: Moritsøystraumen og Lonet på sørsida og Øyavågen på nordsida. Halvøya har form som eit lågt, smalt nes som er 150-200 meter breitt frå strand til strand. Garden Øyahalsen grensar til Moritsøya på landsida i aust.

Første del av 1600-åra hadde elendig klima, med uår etter uår. Den første kjente brukaren var frå den tida. Men avlingane både dobla seg og firedobla seg etter at "den vesle istida" var slutt i 1620-åra.

Prøvematrikkelen frå 1723 har eit notat: - 231 Øya. Anders bruker. Kongen bygslar og eig. Ingen husmannsplass. Ingen skog eller seter. Inga kvern. Ikkje noko [innlands-]fiske. Ligg i sørli, lettvunnen og middels kornviss. Utsæd: 1/2 tønne blandkorn, I tønne havre. Høyavling: Omtrent 13 sommarlass. Buskap: 2 kyr, I ungfe, 6 småfe [osv.].

Frå 1755 eller 1756 var her to brukarar. Tipp-tipp-tippoldefar Ole Sivertsen (ca. 1719 - 1797) brukte halve eigedomen i alle fall til 1763, frå då av kanskje også [den andre] parten i tre år, deretter halvparten igjen til 1789. Ole var den første kjende av ei slekt som kom til å bruke denne garden dei neste to hundre åra.

[Sj%C3%A5 Sveinung Leirvik: Nærøy bygdebok, band 4, s 355-57]

Storvea, Storvedde. Gard nummer 10 i Nærøy Gardnamnet Vea store er gammalt, men ikkje brukt i talemålet. Truleg kjem namnet 'vea' av det oldnorske vidir som tyder skog eller ved. Etter 1557 er former som Wede, Weda, Storwede og Storvedde blitt brukte. I Aslak Bolts jordebok ca. 1440 står garden innførde som nædra Vidom. I ei skatteliste var i 1521 brukt forma Vedenn. Før reformasjonen tilhøyrde garden erkebispestolen i Nidaros.

Storvea har frå eldste kjende historisk tid vore ein sentral gard. Jordfunn frå yngre jarnalder fortel at garden er gammal, og "Namdalens historie" nemner spor etter menneske eller busetjing på Vea-gardane i steinalderen.

Her var kort veg til vågen og sjøfiske. Det var rimeleg rotur til Nærøya og aktivitetane der, og kort, oversiktleg veg til nabogardane på alle kantar.

Opphavleg buplass - no bruksnummer 4 - hadde brukarane meir eller mindre i lag og med eit felles tun til utskiftninga i 1884. Elva frå Storveavatnet var av stor verdi for Storvea, som åtte i vassfaret.

Då Storvea låg under erkebispestolen før reformasjonsåret 1536, skulle garden svare 2 pund smør i årleg landskyld. Men etter reformasjonen blei Storvea lagt under kongen som krongods i tider det var vanskelig for vanlege bønder å eige jord. Kongen hadde bygselretten til heile garden. Ein godseigar kjøpte i 1660-åra eigedomspartane av brukarane: kanskje han pressa dei til det.

Noko etter overtok futen, som bygsla til dyktige og betalingssikre brukarar. Arvingane hans delte godset, og dei to som fekk Storvea, døydde begge like før 1750. Slik blei tre barn eigarar av ein part i garden.

I 1750-60-åra kjøpte Peter Jacob Sverdrup ein god del krongods, og også landskyld som var tilgjengeleg i Storvea. Han var den siste verkelege fjerneigaren av garden. På fjerde gongs dødsbuauksjon etter Sverdrup i 1796 kjøpte Jacob Henriksen Melgaard eigedomen Storvea for 352 riksdalar. I 1805 selde han halve garden. Minst éin av sønene slo seg ned her. Den siste av denne gåverike familien flytte frå Storvea i 1880.

Garden blei sjølveigargard ved at sersjant Melgaard kjøpte han,, og har sidan tilhøyrt brukarane. Brukarar følgde etter kvarandre, dyrka jord og brukte husdyr på gammalt vis; hest, kyr, geiter og sauer. Matrikkel-protokollen frå 1723 har med så som: "Utsånad: 1/2 pund rug, 3 tønner blandkorn, 7 tønner havre. Slått: Ingen utanom garden. 70 sommarlass høy. Buskap: 2 hestar, 12 kyr, 4 ungnaut, 10 småfe."

Eine tippoldemor mi hadde Storvea i namnet, og mor hennar like eins.

[Sj%C3%A5 Sveinung Leirvik: Nærøy bygdebok. Band 4, s 305-08]

Hødnebø, Finn, og Hallvard Magerøy, eds: Norges kongesagaer, bd 1. Oslo: Gyldendal, 1979.

Leirvik, Sveinung. Nærøy bygdebok, band 4. Nærøy kommune, 1989.

Leirvik, Sveinung. Nærøy bygdebok, band 5. Nærøy kommune, 1991.

ELLES: Nærøy kommunes nettsider, Wikipedia, s.v. "Nærøy" og Store Norske Leksikon, s.v. "Nærøy".