Stanisław Szalay

Stanisław Szalay był znanym fotografikiem i teoretykiem fotografii. W 1898 r. razem z Jadwigą Golcz założył w Warszawie spółkę pod nazwą „Golcz i Szalay” zajmującą się handlem materiałami i przyborami do fotografii. Spółka istniała do 1905 r. Sklep-poradnia dla fotoamatorów prowadzony przez Szalay’a i Golcz mieścił się przy ulicy Erewańskiej 3 (obecnie ulica Kredytowa). Było to miejsce, gdzie spotykali się i wymieniali doświadczeniami pierwsi amatorzy fotografii.

W 1898 r. Stanisław Szalay rozpoczął współpracę z miesięcznikiem fotograficznym „Światło” na łamach którego publikował swoje artykuły i fotografie. Współpracował też z „Tygodnikiem Ilustrowanym”. W 1899 r. razem z teściem Władysławem Skłodowskim przetłumaczył z języka niemieckiego podręcznik do fotografii autorstwa G. Pizzighelliego pt. „Wstęp do fotografii”. W 1900 r. ukazał się podręcznik do fotografii autorstwa Szalay’a pt. „Jak fotografować? Wskazówki dla początkujących amatorów fotografii”. Rok później Szalay opublikował „Przepisy fotografów miłośników i zawodowych”.

Szalay był jednym z założycieli Towarzystwa Fotograficznego Warszawskiego, które powstało w 1901 r. (od 1907 r. przyjęło ono nazwę Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii). Rok później został członkiem protektorem założonej w 1899 r. w Warszawie Kasy Przezorności i Pomocy dla Fotografów. Były to pierwsze związki zawodowe fotografów. W styczniu 1904 r., obok Jana Heuricha i Piotra Lebiedzińskiego, wszedł w skład komitetu redakcyjnego czasopisma „Fotograf Warszawski”. Tutaj publikował artykuły dotyczące fotografii, m.in.: „Fotografowanie przy sztucznym świetle” (1904 r.), „Sposób pigmentowy” (1905 r.), „Latarnia czarnoksięska i jej zastosowanie w szkole i przy odczytach” (1907 r.) i „Słownik preparatów chemicznych używanych w fotografii” (1913 r.). Szalay był również autorem wielu innych artykułów poświęconych fotografii, m.in.: „Kilka słów o papierach bromosrebrnych” (1902 r.), „Zastosowanie fotografii do reprodukcji mechanicznej” (1903 r.). W 1904 r. wydał kolejny podręcznik do fotografii pt. „Pierwsze zasady fotografii”, a w 1905 r. przetłumaczył z niemieckiego i opracował „Podręcznik fotografii praktycznej” autorstwa E. Vogla.

Od 1904 r. Stanisław Szalay razem z Edmundem Grünhauserem (1867-1940) prowadził w Warszawie przy ulicy Marszałkowskiej 110 firmę fotograficzno-litograficzną „Szalay-Grünhauser”. Rok później firma została przeniesiona na ulicę Chmielną 40. Od 1906 r. na Marszałkowskiej i Chmielnej funkcjonowała już nowa firma „Skład Materiałów i Przyborów do fotografii – Stanisław Szalay”.

W 1906 r. Szalay wszedł do prezydium Towarzystwa Fotograficznego Warszawskiego i objął w nim funkcję asesora. W 1908 r. został członkiem Komisji Fotograficznej przy Polskim Towarzystwie Krajoznawczym. Przewodniczącym został Rajmund Cholewiński, a jego zastępcą Mikołaj Wisznicki. W 1912 r. Szalay i jego firma uczestniczyli w wystawie fotograficznej „Krajobraz Polski” zorganizowanej w Warszawie przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. W 1913 r. z ramienia Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii Szalay prowadził otwarte wykłady popularyzujące sztukę fotografii. W 1914 r. wygłosił odczyt pt. „O fotografii barwnej w stanie obecnym”.

W roku, w którym w Europie wybuchła Wielka Wojna, Stanisław Szalay zrezygnował z prowadzenia zakładu fotograficznego. Przyczyną był pogarszający się stan zdrowia fotografa, który uniemożliwiał mu dalszą pracę. Już nigdy potem Szalay nie powrócił do fotografowania i fotografii, która była jego największą pasją. Po długiej i wyczerpującej chorobie zmarł 25 stycznia 1920 r. w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu powązkowskim.

Spadkobiercy Szalay’a przekazali jego spuściznę bibliotece Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii w Warszawie. Szklane diapozytywy z pracowni fotograficznej Szalay’a znajdują się również w zbiorach Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.

(1867-1923) – fotograf, przedsiębiorca, członek Komisji Fotograficzne Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, właściciel sklepu z materiałami i przyborami fotograficznymi ( początkowo razem z Grünhäuserem) przy ul. Marszałkowskiej 110 w latach 1901-1922 oraz atelier przy ul. Chmielnej 40 w latach [1905]-1923.