Aleksander Józef Sułkowski h. Sulima

Polski arystokrata i saski polityk. Był naturalnym synem księcia-elektora Saksonii Fryderyka Augusta I (który w 1697 został królem polskim jako August II Mocny) i Elżbiety Szalewskiej. Polski szlachcic w służbie saskiej burgrabia Stanisław Sułkowski ożenił się z Szalewską i dał jej synowi swoje nazwisko.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_J%C3%B3zef_Su%C5%82kowski

zgony Rydzyna, 22 maja 1761 + [zmar%C5%82y] X. Aleksander Józef Sułkowski, ks. na Bielsku, poch. R. [pochowany Rydzyna].

---

Aleksander Józef Sułkowski, herbu rodowego Sulima (ur. 15 marca 1695, zm. 21 maja 1762) – polski arystokrata i saski polityk. W latach 1733–1738 pierwszy minister Elektoratu Saskiego, hrabia i książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego, szambelan Augusta III, generał lejtant wojsk koronnych od 1734, saski generał major piechoty, pułkownik królewskiego lejbregimentu, łowczy nadworny litewski od 1729 roku[1], dyrektor generalny królewskich zbiorów sztuki 1734–1738, w 1734 odznaczony Orderem Orła Białego, kawaler rosyjskich orderów: św. Andrzeja[2] i św. Aleksandra Newskiego[3]oraz saskiego Orderu Świętego Henryka[2].

Spis treści

   1 Życiorys

   2 Zobacz też

   3 Przypisy

   4 Bibliografia

   5 Linki zewnętrzne

Życiorys

Był synem Stanisława Sułkowskiego starosty krzeszowskiego i burgrabiego krakowskiego oraz Elżbiety z Wągrowskich primo voto Szalewskiej. Przypuszczenie jakoby jego ojcem był król polski August II Mocny jest według najnowszych ustaleń Adama Perłakowskiego bezzasadne i mało prawdopodobne[4].

Wychowywał się przy dworze królewskim (był paziem), gdzie zaprzyjaźnił się z jedynym legalnym synem Augusta II Mocnego. Sułkowski był najbliższym doradcą następcy tronu, a od 1733 króla i elektora Augusta III. Został nadwornym łowczym litewskim od 1729, mianowany generałem piechoty saskiej w 1735 oraz był pierwszym ministrem Saksonii od 1733 do 1738. 7 lutego 1734 został kawalerem Orderu Orła Białego. 15 września 1737 otrzymał tytuł hrabiego Rzeszy (niem. Reichsgraf), w tym samym roku uzyskał indygenat ziem dziedzicznych Habsburgów, czyli uznanie tytułu we wszystkich krajach państwa Habsburgów. W 1738 konkurent do łask Augusta III Henryk Brühl doprowadził intrygami do dymisji Sułkowskiego i usunięcia się go z dworu drezdeńskiego.

W styczniu 1738 kupił od króla Stanisława Leszczyńskiego (który był zmuszony zrzec się z korony polskiej i wyjechał z kraju do Francji w 1709), wszystkie jego dobra w Rydzynie i Lesznie. Wkrótce potem został uwolniony z pozycji ministra u króla saskiego i zaczął pracę nad odbudową i rozszerzeniem zamku rydzyńskiego żeby przeprowadzić się tam na stałe. W listopadzie 1741 jego pierwsza żona, Maria von Stein, zmarła w Dreźnie. 27 sierpnia 1743 poślubił Annę Przebendowską, córkę wojewody malborskiego. Po sprzedaniu pałacu w Dreźnie przeniósł wszystkie swoje meble, kolekcje obrazów i porcelany do Rydzyny i stworzył najwspanialszą rezydencję magnacką w ówczesnej Wielkopolsce, w której przyjmował królów i arystokrację.

W 1752 kupił zamek w Bielsku na Śląsku Cieszyńskim wraz z dobrami w państwie bielskim od spadkobierców Jana Sunnegha.

Dnia 18 marca 1754 uzyskał od cesarzowej Marii Teresy tytuł księcia Rzeszy, wraz z prawem primogenitury (tytuł książęcy przechodzący na najstarszego syna). W tym samym roku prawo używania tytułu książęcego rozszerzono do wszystkich członków rodu, podnosząc jednocześnie państwo bielskie do rangi księstwa.

Książę Aleksander Józef zmarł w Lesznie 21 maja 1762. Posiadał czterech synów z pierwszego małżeństwa: Augusta Kazimierza (ur. 15 listopada 1729, zm. 7 stycznia 1786), Aleksandra (ur. 15 października 1730, zm. 21 września 1786), Franciszka (ur. 29 stycznia 1733, zm. 22 kwietnia 1812) i najmłodszego Antoniego Pawła (ur. 11 czerwca 1734, zm. 16 kwietnia 1796).

August Kazimierz dalej rozszerzał zamek rydzyński. Zbudował budynki po obu stronach drogi prowadzącej do rynku miasta na pomieszczenie szkoły według umowy zawartej w 1765 z pijarami. Stworzył również Ordynację Sułkowskich, do której weszły dziedzictwa jego oraz brata Aleksandra i pół majątku brata Antoniego. Po śmierci Aleksandra i Augusta, zarządzenie Ordynacją objął Antoni, gdyż starsi bracia nie mieli potomstwa. Tym samym Antoni był założycielem wielkopolskiej linii rodu. Jego prawnuk Antoni (ur. 1844, zm. 1909) zmarł bez żyjących dzieci, a wtedy wygasła ta linia rodzinna.

Natomiast Franciszek do Ordynacji nie wszedł i zatrzymał dla siebie dziedzictwo, do którego wchodził zamek z majątkami w Bielsku. Księstwo bielskie odziedziczył po śmierci Franciszka jego syn Aleksander (zmarły w 1811), a po nim Jan (zmarły w 1835). Po Janie księstwo przeszło w ręce jego syna Ludwika Jana Nepomucena (ur. 1814, zm. 1879), a następnie odziedziczył je jego syn Józef Maria Ludwik (ur. 1848). Potomkowie tej linii żyją do dziś w Ameryce, Austrii i Niemczech. Zobacz też

   Sułkowscy herbu Sulima

Przypisy

Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 243. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 162. Бантыш-Каменский Н.Н. Списки кавалерам российских императорских орденов Св. Андрея Первозванного, Св. Екатерины, Св. Александра Невского и Св. Анны с учреждения до установления в 1797 году орденского капитула, 2005, s. 125.

   Adam Perłakowski, Kariera i upadek królewskiego faworyta. Aleksander Józef Sułkowski w latach 1695-1738, Kraków 2013, s. 27-28.

Bibliografia

   Leon Preibisz: Zamek i Klucz Rydzyński, Rydzyna 1938, reprint 1991

   Aleksander Piwoń: Testamenty Ostatnich Ordynatorów Rydzyńskich, "Rydzyniak Nr.7", 1997, ISSN-1233-3492, str. 19–21

   Ignacy Kraszewski: Bruhl. Powieść historyczna z XVIII wieku. Kolekcja Hachette, reprint

Linki zewnętrzne

   Genealogia książąt Sułkowskich (ang.)

   Ordynacja Sułkowskich

   Lista potomstwa naturalnego władców polskich

   Genealogia polskich rodzin arystokratycznych

https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_J%C3%B3zef_Su%C5%82kowski

GEDCOM Note

Александр Юзеф Сулковский (польск. Aleksander Józef Sułkowski, 15 марта 1695 — 21 мая 1762) — польский аристократ и саксонский политик. Премьер-министр Саксонии (1733—1738), граф и князь Священной Римской империи, камергер и сводный брат польского короля и саксонского курфюрста Августа III, генерал-лейтенант польской армии (1734), генерал-майор саконской инфантерии (1735), полковник лейб-гвардии, ловчий надворный литовский (с 1729 года). Кавалер орденов Белого Орла, Святого Андрея Первозванного, Святого Александра Невского и Святого Генриха.
Биография
Внебрачный сын польского короля и саксонского курфюрста Августа II Сильного и Эльжбеты Жалевской. Польский дворянин на саксонской службе бургграф краковский Станислав Сулковский женился на Эльжбете Жалевской и усыновил её сына.
Вырос при королевском дворе (был пажом), где познакомился со старшим сыном и наследником Августа II Сильного. Александр Сулковский стал ближайшим советником наследника трона, а с 1733 года курфюрста Саксонии и короля Польши Августа III (1733—1763).
В 1729 году Александр Сулковский был назначен ловчим надворным литовским. В 1733—1738 годах — первый министр (премьер-министр) Саксонии. В 1735 году получил чин генерал-майора саконской инфантерии.
7 февраля 1734 года стал кавалером Ордена Белого Орла. 15 сентября 1737 года получил титул графа Священной Римской империи. В 1738 году из-за интриг Генриха фон Брюля Александр Сулковский был вынужден уйти в отставку с должности премьер-министра и уехал из Дрездена.
В января 1738 года Александр Сулковский выкупил у бывшего польского короля Станислава Лещинского (который вынужден был отказаться от польской короны и проживал во Франции) его города Рыдзына и Лешно. После своей отставки с должности премьер-министра Александр Сулковский решил поселиться в Рыдзынском замке и занялся его расширением. Продал свой дворец в Дрездене и перебрался в Рыдзыну, куда перевёз мебель, картины и коллекцию фарфора. В своей рыдзынской резиденции граф Александр Сулковский принимал короля и аристократов.
В 1752 году граф Александр Сулковский купил майоратное поместье Бельско-Бяла в Силезии. В тот же год его поместье получило статус княжества. В следующем 1754 году императрица Священной Римской империи Мария Терезия, как королева Богемии, возвела владения Александра-Юзефа Сулковского в статус герцогства с правом передачи титула по наследству.
21 мая 1762 года 67-летний князь Александр Юзеф Сулковский скончался в Лешно. Его владения (княжество Бельско-Бяла и рыдзынский ординат) унаследовал старший сын Август Казимир Сулковский.
Семья и дети
Александр Юзеф Сулковский был дважды женат. 31 октября 1728 года первым браком женился на баронессе Марии Франциске фон Штейн (1712—1741), дочери барона Франциска фон Штейна и Анны фон Гуттенберг. Дети:
• Август Казимир Сулковский (1729—1786), 2-й князь Бельско-Бялы и 1-й ординат на Рыдзыне (1762—1786), камергер королевский, писарь великий коронный (1764), комендант кадетского корпуса (1765—1768), шеф пехотного полка (1768), шеф полка рыдзынской ординации, воевода гнезненский (1768—1775), калишский (1775—1778) и познанский (1778—1786), маршалок Постоянного Совета (1775—1776), генерал-лейтенант польской армии и староста новодворский
• Александр Антоний Сулковский (1731—1786), 3-й князь Бельско-Бялы и 2-й ординат на Рыдзыне (январь-сентябрь 1786), генерал-лейтенант коронных войск (1785), фельдмаршал австрийской армии, староста одоляновский
• Марианна Сулковская (ум. 1749), жена с 1747 года воеводы инфлянтского Франтишека Якуба Шембека (ум. 1765)
• Франтишек Сулковский (1733—1812), 4-й князь Бельско-Бялы (1786—1812), генерал-лейтенант коронных войск, генеральный инспектор коронной пехоты, генерал русской армии, камергер австрийский, староста гудновский.
• Антоний Сулковский (1735—1796), 3-й ординат на Рыдзыне (1786—1796), полковник коронных войск (1757), генерал-лейтенант коронных войск (1762), шеф полка драгунов имени Потоцких и полка рыдзынской ординации (1774), воевода гнезненский (1775—1786) и калишский (1786—1795), последний канцлер великий коронный (1793—1795).
• Иоанна Сулковская (1736—1800), жена с 1750 года воеводы смоленского князя Петра Сапеги (1701—1771)
• Юзефа Петронелла Сулковская (ум. 1756), жена с 1753 года чашника великого коронного Игнацы Потоцкого.
27 августа 1743 года вторично женился на Анне Пшебендовской (1721 — после 1770), дочери воеводы мальборкского Петра Южи Пшебендовского (ок. 1674—1755). Дети:
• Тереза Сулковская (ум. 1818), жена с 1765 года старосты ланцкоронского Яна Юзефа Виельгорского (ум. 1774).
Литература
• Aleksander Piwoń: Testamenty Ostatnich Ordynatorów Rydzyńskich, «Rydzyniak Nr.7», 1997, ISSN-1233-3492, str. 19-21

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%...