Andrzej Mazurkiewicz

Mazurkiewicz Andrzej (1893–1968), inżynier chemik, pionier naukowej organizacji bezpieczeństwa pracy w Polsce, dyrektor naukowy Centralnego Instytutu Ochrony Pracy. Ur. 29 XI w Krośnie. Był jednym z 3 synów lekarza-chirurga Dionizego, powstańca z 1863 r., oraz Marii z Jasieńczyk-Jabłońskich. Szkołę Realną ukończył w Krośnie w r. 1911. Następnie podjął studia chemiczne w Szkole Politechnicznej we Lwowie. Specjalizował się w chemii organicznej, głównie w problemach ropy naftowej. W r. 1917 uzyskał absolutorium i rozpoczął pracę jako asystent w rafinerii ropy w Krośnie. Pracował m. in. w laboratorium rafinerii, gdzie dokonał pewnych wynalazków z zakresu wykorzystywania odpadów, powstających w trakcie procesu przerobu nafty. Zabiegał nawet o ich opatentowanie. W dn. 1 I 1918 został asystentem chemii w Akademii Rolniczej w Dublanach. W tym okresie (12 VII 1919) uzyskał dyplom Wydziału Chemii Technicznej Szkoły Politechnicznej we Lwowie. W dn. 31 VIII t. r. powrócił do Krosna na stanowisko zastępcy kierownika ruchu w rafinerii. Równocześnie w l. 1920–2 pełnił funkcje kierownika tamtejszej gazowni miejskiej. W Krośnie pracował do połowy 1925 r. Następnie przeniósł się do Warszawy. W okresie 1925–37 pracował na różnych stanowiskach asystenckich w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW). Równolegle z pracą zarobkową w SGGW M. interesował się zagadnieniami socjalnymi. Od 1 X 1929 został zatrudniony w Departamencie Pracy Min. Pracy i Opieki Społecznej (MPiOS) jako p. o. referenta do spraw wielkiego przemysłu chemicznego, następnie zaś został radcą do spraw technicznych w tymże Departamencie. Kwestie rozwoju nowoczesnych metod bezpieczeństwa pracy stały się odtąd głównym kierunkiem zainteresowań M-a. W r. 1931 wziął udział w utworzeniu Instytutu Spraw Społecznych (ISS), który m. in. miał zajmować się problemami ochrony pracy, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp). M. w ISS sprawował fachową opiekę nad pracami badawczo-instrukcyjnymi z zakresu bhp, a następnie został kierownikiem Działu Bezpieczeństwa Pracy w Instytucie. W ISS, zapewniwszy sobie współpracę nielicznych w tym zakresie specjalistów, M. dążył do opracowania norm bhp, ogłaszania drukiem opracowań monograficznych dotyczących metod pracy i urządzeń, prowadzenia badań nad kwestią statystyki wypadków itp. Równocześnie walczył o zrozumienie wagi bhp w Polsce i wykazywał zacofanie kraju pod tym względem w porównaniu z państwami zachodnimi. M. zainicjował powołanie 1 II 1937 przy Muzeum Techniki i Przemysłu, w którym był wicedyrektorem, Wzorcowni Urządzeń Ochronnych i Poradni Bezpieczeństwa Pracy. Początkowo został mianowany jednym z 4 członków prezydium Rady Zarządzającej Wzorcowni, a od 1 X 1937, rezygnując z pracy w SGGW i MPiOS, objął jej bezpośrednie kierownictwo. W krótkim czasie szeroko rozwinął zakres pracy Poradni uruchomionej 11 IV 1938. M. brał udział jako przedstawiciel Polski w pracach Oddziału Bezpieczeństwa Pracy Międzynarodowego Biura Pracy w Genewie oraz Międzynarodowej Organizacji Pracy, uczestniczył w międzynarodowych konferencjach bezpieczeństwa pracy oraz w obradach Kongresów Technicznych Bezpieczeństwa Pracy. Został też mianowany zastępcą przewodniczącego sekcji technicznej Komitetu Bezpieczeństwa Pracy przy Min. Opieki Społecznej (grudzień 1936) oraz zastępcą sekretarza generalnego tego Komitetu (maj 1937). Celem Komitetu była koordynacja i rozwój akcji bhp w Polsce. M. wygłaszał dziesiątki odczytów na tematy bhp, był współzałożycielem i członkiem redakcji „Przeglądu Bezpieczeństwa Pracy”, ogłosił na temat bhp wiele artykułów i książek, m. in. Idea bezpieczeństwa pracy w rozwoju historycznym (W. ok. 1934), Organizacja bezpieczeństwa pracy w związku z odszkodowaniem za wypadki (W. 1936), Zagadnienie organizacji bezpieczeństwa pracy (W. 1936), Zapobieganie wypadkom przy pracy a czynnik finansowego zainteresowania przedsiębiorstw (W. 1933) oraz z A. Grużewskim Zagadnienie statystyki wypadkowej ze stanowiska akcji zapobiegawczej (W. 1933.) M. był głównym inicjatorem zwołania, a następnie zastępcą przewodniczącego komitetu organizacyjnego Kongresu Bezpieczeństwa Pracy, który odbył się w Warszawie w kwietniu 1938. Wygłosił tam jeden z podstawowych referatów. W okresie wojny (aż do powstania warszawskiego) M. nadal kierował Wzorcownią. Wobec braku środków na jej utrzymanie w warsztatach Wzorcowni podjęto produkcję drewniaków. Po wyzwoleniu rozpoczął pracę w Departamencie Ochrony Pracy MPiOS. Równocześnie w r. 1945 zainicjował założenie Politechniki Robotniczej w Warszawie, której celem było kształcenie robotników w kierunkach technicznych i rozwój samokształcenia. W l. 1945–8 M. był dyrektorem tej placówki. We wrześniu 1947 doprowadził do wskrzeszenia Wzorcowni Urządzeń BHP w MPiOS i został mianowany jej dyrektorem. Po stworzeniu w kwietniu 1950, w oparciu o Wzorcownię, Centralnego Instytutu Ochrony Pracy (CIOP) M. mianowany został dyrektorem naukowym Instytutu. Z jego inicjatywy powołano m. in. terenowe oddziały CIOP w kilku miastach wojewódzkich. M. odszedł z Instytutu w r. 1953 na skutek różnic w poglądach na temat zadań pracy CIOP. W l. 1946–50 M. prowadził wykłady zlecone z zakresu bhp w Politechnice Łódzkiej, od r. 1954 w Politechnice Warszawskiej i Wydziale Chemii Uniw. Warsz. W okresie od 1 III 1961 do 31 III 1963 pracował w Zakładzie Badań Społecznych i Ochrony Pracy w Instytucie Organizacji i Mechanizacji Budownictwa. Nadal dużo publikował. Ogłosił m. in. książki: Analiza urządzeń i organizacji pracy a jej bezpieczeństwo (W. 1948), razem z H. Hummelem, Siedzenie przy pracy (W. 1950), Bezpieczna manipulacja płynami (W. 1951), Metodyka badania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (W. 1954), Czego nas uczą wypadki przy pracy (W. 1957), Ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów (W. 1958), Transport materiałów niebezpiecznych i szkodliwych (W. 1961), Praca w pozycji siedzącej (W. 1964). Drukował też artykuły, głównie w piśmie „Bezpieczeństwo i Higiena Pracy”, którego był członkiem redakcji oraz w innych (np. „Przyjaciel przy Pracy”). Stopniowo jednak w coraz większym stopniu zajmował się problematyką techniki bezpieczeństwa pracy. M. zmarł w Krośnie nad Wisłokiem 6 V 1968. Tam też został pochowany. Odznaczony był m. in. Krzyżem Oficerskim Odrodzenia Polski. Ożeniony był (grudzień 1928) z Kazimierą Dąbrowską. Dzieci nie miał.