Cathelyne ☆ Van den Bulcke

[https://www.facebook.com/Eerherstel-voor-Cathelyne-109441177606340/]

https://nl.wikipedia.org/wiki/Cathelyne_van_den_Bulcke

Cathelyne van den Bulcke de jongere, echtgenote Paesschynen (Paesschiersens)

Haar kozijn, Cornelis Vaes, was 'Heilige Geestmeester', (penningmeester) van de Lierse Bijvang, die sneuvelde bij het oorlogsgeweld in de periode van de val van Antwerpen. De aanzienlijke kerkschatten die hij moet beheerd hebben waren 'onvindbaar'. Nadat opgemerkt werd dat diens kleindochter Anna Faes (later echtg. Van den Bulck) meerdere malen heen en terug het oorlogsfront had overgestoken vermoedde men spionage voor het Staatse leger en financieel gebruik van deze kerkschatten. De naam die moeder Cathelyne aan de 'duivel' gaf, "Moonvaeyer" (Mon Foyer) , kan verwezen hebben naar een bergplaats onder de haard in haar huis aan de Paashoekstraat in Nijlen. (Volgens andere bronnen: 'Meijn vaad(ij)er'). Misschien was het 'wit dinck' waarvan sprake wel de brandhaak, wie weet?

Blijkbaar werden de verloren kerkschatten nooit teruggevonden, maar twee jaar na haar overlijden namen de Staatsen het laatste Spaanse steunpunt aan de Maas, Geertruidenberg, in. Als verbindingsteken van de Staatse spionnen gold de Halve Maan (Croissant, Croeshaen - Zie Bernard van Merode van Asten), symbool van 'Liever Turks dan Paaps'. Dit teken, ook 'geuzenpenning' genaamd, werd onder de vorm van een tinnen of zilveren medaillon onder de kledij aan een halsketting gedragen.

Voor haar tante en naamgenote waarmee zij soms verward werd zie: Cathelyne Van den Bulcke

De onverzettelijkheid waarmee Cathelyne door de Lierse schout Willem Brant voor de rechter gesleept werd zou terug te voeren kunnen zijn op een familievete. De familie van den Bulck was gevestigd ‘in den hoeck’ te Nijlen en was daardoor in de gelegenheid een verbinding te graven tussen de grote en kleine Nete, waardoor de tolinkomsten op de Netescheepvaart van enkele edellieden in gevaar konden komen. Het is niet uitgesloten dat het proces van Cathelyne in dit licht geplaatst als een afrekening kan gezien worden.

In het boek ‘Heksen in de zuidelijke Nederlanden (16de-17de eeuw)’ [tweede druk, Algemeen Rijksarchief, Brussel, Coördinatie: Erik Aerts en Maurits Wynants.] vinden we het volgende hierover:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Zij [Cathelyne van den Bulcke] was 47 of 48 jaar, woonde in de Paeshoeck te Nijlen en bezat er samen met haar man Gillis Van Ballaer, met wie ze 21 jaar getrouwd was, enkele dieren. Ze was afkomstig van Poederlee waar haar vader aan melaatsheid was gestorven, en waar haar moeder vroeger reeds als tovenares was verbrand. Dat maakte haar verdacht. Roddels en een bekentenis van de 14-jarige Anneken Faes Brosis, afgedwongen door geseling, dat Cathelyne een heks is, zet het proces tegen Cathelyne in beweging. Zij wordt op 8 november 1589 opgepakt en voor de schout en twee schepenen in Lier gebracht. De schout ondervraagt dan 8 personen over haar slechte faam en formuleert een aanklacht. Het proces kabbelt voort. Op 5 en 6 december 1589 wordt een getuigenverhoor ten laste afgenomen: 11 mannen, 3 vrouwen verklaren dat Cathelyne de faam had een heks te zijn… Op 9 december verklaren 5 mannen waaronder de pastoor van Herenthout, en 10 vrouwen dat zij een eerbare vrouw is die regelmatig haar kerkelijke plichten vervult… Op 18 december beraadslagen de schepenen over alle ingediende stukken en getuigenissen en veroordelen Cathelyne tot de scherpe examinatie. De volgende dag wordt zij aan de tortuur onderworpen. Een paar dagen later legt zij onder invloed van de martelingen volledige bekentenissen af.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Of deze familie van Lille-Poederlee afkomstig was, is ook niet zeker, daar te Nijlen, net zoals te Poederlee, ook een plaats Lillo/Lille, gelegen 'in den hoeck' bestaat. Als het gaat om "clandestiene" kanaalbouw door het samenvoegen van omweidingsgrachten is Poederlee weliswaar mogelijk (tot op heden is er op die manier een verbinding tussen het Schelde- en het Maasbekken) maar Nijlen véél waarschijnlijker, aangezien de verbinding tussen de Grote en de Kleine Nete, respectievelijk ten zuiden en ten noorden van Nijlen, ook een meer onmiddellijk economisch effect kon hebben.