Feliks Józef Olaś

Feliks Józef Olas (ur. 3 stycznia 1893 w Poroninie, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, funkcjonariusz oraz urzędnik Straży Celnej i Straży Granicznej, doktor praw, redaktor naczelny czasopisma „Czaty”, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się jako syn Szymona i Anieli z Niwińskich. Ukończył III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie w 1914.

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich 16 sierpnia 1914 i służył w 2 pułku piechoty w składzie II Brygady. W 1915 został absolwentem Szkoły Oficerskiej 2 pułku piechoty Legionów Polskich w Zambrowie. Oddelegowany ze służby (superarbitracja) 16 kwietnia 1915 w Wiedniu, odbył leczenie i powrócił do Legionów. Po tym jak II Brygada w połowie lutego 1918 przeszła na tereny ukraińskie, wstąpił do II Korpusu Polskiego w Rosji i w jego szeregach służył w 13 pułku strzelców. Podczas bitwy pod Kaniowem 11 maja 1918 został wzięty do niewoli przez Niemców, z której zbiegł. Działał w organizacji Polskiej Organizacji Wojskowej w Humaniu, potem od połowy 1918 w charakterze kuriera Polskiej Komendy Wojskowej w Moskwie (przekazywał informacje w Mazowieckim pułku czerwonych ułanów oraz prowadził agitację celem wstępowania do Wojska Polskiego).

W 1918 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego od listopada 1918 do końca lutego 1919 pracował w Wojskowej Szkole Mierniczej w Warszawie. Potem był adiutantem w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Podczas wojny polsko-bolszewickiej służył w stopniu podporucznika w 2 Armii na stanowisku dowódcy kompanii, a od 1 czerwca do 31 października 1920 jako referent organizacyjny. W 1921 został absolwentem Kursu Szefów Oddziału IV przy Naczelnym Dowództwie Wojska Polskiego. Następnie sprawował funkcje szefa sekcji ogólnej w dowództwie 3 Armii oraz p.o. szefa oddziału sztabowego IV oraz od 20 marca 1921 szefa Oddziału IV w IV Inspektoracie Armii. Uczestniczył w III powstaniu śląskim jako zastępca szefa sztabu Grupy „Wschód” od 21 maja do 1 lipca 1921. Od 8 września do 31 października 1921 służył ponownie w 3 Armii. Został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W 1922 został przeniesiony do rezerwy.

W 1922 został funkcjonariuszem Straży Celnej, w której służył w stopniu starszego komisarza. W 1925 objął stanowisko kierownika Inspektoratu Straży Celnej w Działdowie. W tym samym roku został redaktorem naczelnym utworzonego wówczas czasopisma branżowego tej służby, pod nazwą „Czaty”. Jego interpretacje ukazały się w wydanym w sierpniu 1926 pierwszym podręczniku straży granicznej pt. Służba ochrony granic, autorstwa Rudolfa Reinischa. W 1926 Feliks Olas został przydzielony do służby w Warszawie i tam równolegle pozostawał szefem redakcji czasopisma „Czaty”, również przeniesionej do stolicy. Służbowo pełnił funkcję referenta prasowego Straży Celnej. Po przekształceniu Straży Celnej od marca 1928 pełnił analogiczne stanowisko referenta prasowego w Komendzie Straży Granicznej. Wkrótce potem, z dniem 12 grudnia 1928 został przeniesiony do służby cywilnej i został zatrudniony jako urzędnik kontraktowy Referatu Prasowego oraz doradca prawny Komendy Straży Granicznej. 15 grudnia 1932 uzyskał stopień naukowy doktora praw na macierzystym Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Sprawował funkcję radcy w Ministerstwie Skarbu. Był redaktorem publikacji pt. Na straży granic Rzeczypospolitej. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji X-lecia straży granicznej 1928–1938. Prowadzone przez Feliksa Olasa czasopismo „Czaty” stało się głównym periodykiem dotyczącym wiedzy i informacji z zakresu ochrony granic Polski i było wydawane do końca istnienia II Rzeczypospolitej w 1939. Był przydzielony do 20 pułku piechoty Ziemi Krakowskiej. Do 1939 był członkiem sądu koleżeńskiego Zarządu Okręgu Stołecznego Związku Legionistów Polskich w Warszawie.

Po wybuchu II wojny światowej 1939 podczas kampanii wrześniowej został zmobilizowany do 83 pułku Strzelców Poleskich stacjonującym w Kobryniu. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie otwartego 28 lipca 2000 Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 768 (dosłownie określony jako Felix Opas). Przy zwłokach Feliksa Olasa zostały odnalezione: legitymacja urzędnika państwowego, dwa listy oraz pocztówka.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (15 kwietnia 1932)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (15 września 1937)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza

Upamiętnienie

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia majora. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.