Francisco Pelsaert

François Pelsaert (ca. 1595 – 1630) was een ontdekkingsreiziger die rond 1595 in Antwerpen werd geboren. Zijn vader heette waarschijnlijk Eberhard Pelzer. Hij was een zwager van admiraal Hendrik Brouwer.

Pelsaert nam in 1618 dienst bij de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) en voer in 1620 naar India om daar aangesteld te worden als junior koopman. Na een tocht van Masulipatnam naar Surat over land, kwam hij in Agra aan waar hij zeven jaar verbleef en werd gepromoveerd tot senior koopman. In 1626 schreef Pelsaert een relaas over het Mogolrijk. In juni 1628 keerde hij terug in de Republiek, waar hij tot oktober van dat jaar verbleef.

Op 28 oktober 1628 vertrok hij alweer van Texel als opperkoopman en bevelhebber van de 500 ton zware Oostindiëvaarder Batavia, het vlaggenschip van een konvooi van acht schepen. Aan boord van de Batavia waren, naast de bemanning, driehonderd soldaten en burgers. Als vracht had het onder andere een grote hoeveelheid zilver, bedoeld om in het oosten specerijen mee te kopen.

De Batavia volgde de door Hendrik Brouwer in kaart gebrachte zuid-route. Het liep op een koraalrif bij Houtman Abrolhos voor de Australische kust. De meeste passagiers en bemanningsleden wisten veilig van boord te komen en op een klein eiland aan land te gaan. Pelsaert vertrok met een klein deel van de bemanning in een kleine boot noordwaarts richting Java en beloofde hulp te halen. Na zijn vertrek begon onderkoopman Jeronimus Cornelisz met een aantal handlangers een waar schrikbewind. De meeste schipbreukelingen vonden daarbij de dood. Toen Pelsaert ten slotte terugkeerde, werden de voornaamste gangmakers geëxecuteerd. Hij stelde het verhaal uitgebreid te boek in De Ongeluckige Voyage van 't Schip Batavia nae den Oost-Indien, uytgevaren onder E. Francisco Pelsaert, gebleven op de Abrolhos, enz., Amst. 1648.