Gabriël Wijnand Smit

Gabriël Wijnand Smit (Utrecht, 25 februari 1910 – Laren, 23 mei 1981) was een Nederlandse rooms-katholieke dichter, essayist, toneelschrijver, vertaler, kunstcriticus, journalist, redacteur en politicus. Hij was onder meer redacteur van de Volkskrant.

Smit werd geboren in een oudkatholiek gezin, maar stapte toen hij volwassen was over naar de rooms-katholieke Kerk. In 1969 liet hij deze kerk echter achter zich. Op zijn twintigste verhuisde hij naar Hilversum, later naar 's-Graveland, waar hij jarenlang raadslid voor de KVP was (hij was ook fractievoorzitter) alsook enige tijd waarnemend burgemeester, en vervolgens naar Laren, waar zijn grote gezin opgroeide en hij ten slotte op 71-jarige leeftijd aan een longaandoening overleed. Smit begon in 1933 als journalist bij de Gooi- en Eemlander, trad aan als redacteur van het antisemitische De Nieuwe Gemeenschap, waar hij samen met A. den Doolaard vertrok toen de hoofdredacteur openlijk het antisemitisme ging uitdragen. Vervolgens werkte hij voor de Linie en De Gids. Hij werd daarna kunstredacteur en -criticus en redacteur geestelijk leven van de Volkskrant, en schreef ook veel voor radio en televisie.

Tijdens de oorlog werden zes bundels van Smit clandestien uitgegeven, maar hij was gelijktijdig hoofdcorrespondent van de nazistische Nederlandsche Kultuurkamer. Hij was als redacteur betrokken bij het clandestiene literaire tijdschrift Ad interim. Deze dubbelrol verleende hem dan ook de naam 'de dubbele pannebakker'. Of en in welke mate Smit pro-Duits was, is onduidelijk. Die dubbelrol echter maakte het hem mogelijk in 's Graveland en Kortenhoef illegale krantjes te maken en te verspreiden. Deze krantjes werden gedrukt boven de timmerwerkplaats van De Haan en werden daar door twee kinderen, Eetje en Andreas Schelfhout, in de dubbele bodem van een wandelwagentje opgehaald en naar Gab. Smit gebracht. Hij haalde de helft van de krantjes uit het wagentje. Vervolgens gingen de jongens naar de gaarkeuken om de gezinsportie suikerbieten op te halen. Gabriel Smit verzorgde de verdere verspreiding in 's Graveland, Bob Schelfhout deed dat in Kortenhoef. Maar anders dan iedereen zou denken: hij stopte de krantjes 's nachts in de bus bij NSB-gezinnen...[bron?]

Smit werd in 1955 ridder in de Orde van Sint-Gregorius de Grote in verband met zijn psalmberijming (Psalmen, 1952). In 1962 kreeg hij de cultuurprijs van de gemeente Hilversum voor zijn oeuvre en in 1970 de Marianne Philipsprijs. Wikipedia

Bronnen:

• afbeelding van de Fotocollectie Letterkundig Museum: Geheugen van Nederland
• Nederlandse Poezie
• Schrijversinfo over Gabriel Smit
• afstudeerscriptie van Yvonne Stengs over Gabriel Smit