Hartog (Han) Hollander

cf.: https://www.joodsmonument.nl/en/page/76033/hartog-hollander

Hartog (roepnaam Han) Hollander was een zoon van Simon Hollander, uitdrager, en Frouwke Hoogstaal. In Deventer speelde hij vanaf 1902 in de voetbalclub Go Ahead. Zijn passie voor sport leidde ertoe dat hij sportverslaggever werd. Han Hollander schreef voor 'Het Sportblad' en was plaatsvervangend chef van de sportredactie van 'De Telegraaf'.

In 1928 werd Han Hollander gevraagd om radioverslaggever te worden voor de AVRO. Zijn snelle en enthousiasmerende voetbalcommentaar werd legendarisch. In het Olympisch Stadion in Amsterdam is een plaquette voor hem geplaatst.

Han Hollander was op 24 juli 1912 getrouwd met Leentje Smeer. Het echtpaar had een dochter.

Kort na de Duitse inval in Nederland heeft de AVRO het contract met Han Hollander verbroken. Het gezin Hollander is in 1943 via Westerbork gedeporteerd.

Een biografie van Han Hollander is te vinden op de website Biografisch Woordenboek van Nederland van het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING). Een Toelichting met foto is te vinden op Wikipedia.

http://www.deondernemer.nl/sport/304596/Han-Hollander-met-een-steen...

Radio Groot sportverslaggever overleefde oorlog niet

Han Hollander met een steen geëerd

Door: Simon Kuper

Gepubliceerd: 4 mei 2009 22:35

Update: 4 mei 2009 22:31

Bij een huis in Amsterdam is gisteren een gedenksteen gelegd ter nagedachtenis aan de grote sportverslaggever Han Hollander. Zijn akelige verhaal is maar al te typerend voor de oorlog in Nederland.

Han Hollander was joods, kwam uit de provincie en werd toevallig een idool. Toen hij in het begin van de twintigste eeuw in dienst was, zat hij vaak op de rand van zijn brits en vertelde zijn medesoldaten fascinerende verhalen over voetbalwedstrijden die hij gezien had. Een van die soldaten, Willem Vogt, werd later een van de oprichters van de AVRO-radio. Toen het mogelijk werd om live verslagen van voetbalwedstrijden te maken, dacht Vogt weer aan zijn oude vriend. Hollander versloeg zijn eerste wedstrijd, Nederland- België, op 11 maart 1928. Al gauw was hij een fenomeen.

Hij verzon een deel van het commentaar bij de wedstrijden zelf, maar door zijn verslagen werd het voetbal in de jaren dertig van een enigszins eigenaardige vrijetijdsbesteding tot een instituut waar hele families zwijgend bij de radio in hun woonkamer naar zaten te luisteren. De mensen luisterden net zozeer vanwege Hollanders commentaar als vanwege het voetbal zelf. Nederland was het enige land dat de uitzendrechten kocht voor het WK van 1934 in Italië.

Opvliegend

Hollander was een opvliegend type en Vogt hield hem een beetje in bedwang; hij was degene die de uitzendingen meestal opende met een ‘lekker weertje, hè meneer Hollander.’ Er is een foto waarop ze samen op het dak van een stadion te zien zijn. Vogt is een stevig gebouwde figuur, Hollander is een graatmagere man, die met zijn witte sokken, panamahoed en zakdoek in zijn borstzakje ook tapdanser in een show had kunnen zijn.

Op een receptie ter ere van Hollander in 1938 zei schaakwereldkampioen Max Euwe dat men na een voetbalwedstrijd, en vooral na een wedstrijd die Nederland had gewonnen, ‘de neiging had om de heer Hollander op de schouders te nemen en hem zo van het veld te dragen.’

Twee jaar later, in mei 1940, werd Hollander door Vogt ontslagen, samen met de andere joodse werknemers van de AVRO. Het was maar zes dagen na de capitulatie en lang voor de Duitse maatregelen tegen de joden. Vogt was geen antisemiet. Hij wilde er alleen ervoor zorgen niets te doen wat de Duitsers zou kunnen irriteren.

Het laatste ‘Sportpraatje’ van Hollander ging de dag na de capitulatie de ether in. Maar zelfs toen de eerste joden begonnen te verdwijnen, voelde hij zich nog veilig. Hij had immers een certificaat, ondertekend door Hitler, waarin zijn verslaggeving van de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn werd geprezen? Vrienden die aanboden een onderduikplaats voor hem te zoeken, wuifde hij weg.

Uiteindelijk werd hij naar het doorgangskamp Westerbork gestuurd. Hij kreeg daar een betrekkelijk gerieflijk baantje op de administratie. Hij had er op zijn minst een tijdje kunnen blijven als er niet iets mis was gegaan. Het schijnt dat óf zijn vrouw minachtende opmerkingen over Duitsers heeft gemaakt tegenover een Duitse jood óf dat Hollander publiekelijk heeft opgeschept over zijn beschermde positie; misschien is het allebei wel gebeurd. Na tien maanden Westerbork werden het echtpaar en hun dochter gedeporteerd. Alle 2.416 joden van dit transport zijn in de oorlog vermoord. Hollander stierf in Sobibor op 9 juli 1943.

In 1968 publiceerde de AVRO een boekje ter ere van de 40e verjaardag van Hollanders eerste wedstrijdcommentaar. Vogt jammert in de introductie: ‘Wat is het toch vreselijk en onbegrijpelijk onrechtvaardig dat deze man, door en door goed en wat kinderlijk maar vriendelijk en rechtschapen, is vermoord. Zijn lot is deel van een schuld die nooit kan worden vereffend.’

Elke 4 mei herdenkt Nederland zijn oorlogsdoden. Het gebruik om Stolpersteine – struikelstenen – bij de voormalige huizen van slachtoffers te leggen is de afgelopen tijd uit Duitsland overgewaaid. Gisteren heeft ook Juda de Vries, de Haarlemse keeper van vóór de oorlog, een steen bij zijn oude huis gekregen. De vier joodse turnsters die op de Olympische Spelen van 1928 goud wonnen met het damesteam en met hun families samen zijn omgebracht, krijgen waarschijnlijk binnenkort een steen.