Hendrick Zwaardecroon

Nederlands gouverneur-generaal van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC).

Loopbaan

Zwaardecroon was waarschijnlijk een zoon van de gelijknamige (remonstrantse) rector van de illustrere school. Hij werd in december 1684 aangenomen in dienst van de Oostindische Compagnie en als secretaris toegevoegd aan aan de commissaris-generaal H.A. van Reede tot Drakestein. In diens gezelschap vertrok hij op 24 december met de Purmer van de kamer van Amsterdam naar Indië en kwam op 27 augustus daarop volgend in Batavia aan, waar hij al snel met zijn chef naar Voor-Indië vertrok. Gedurende diens gehele commissariaat - tot 1691 - bleef Zwaardecroon aan hem toegevoegd. Na achtereenvolgens de rangen van boekhouder en onderkoopman te hebben bekleed werd hij op 30 december 1689 bevorderd tot koopman. In die functie ging Zwaardecroon naar Batavia, waar hij op 10 mei 1694 werd benoemd tot opperkoopman en aangesteld als commandeur te Jaffanapatnam (Ceylon).

Op 13 april 1696 werd hij aangesteld tot commissaris aan de kust van Malabar en benoemd tot waarnemend gouverneur van Ceylon. Op 23 juni 1699 werd Zwaardecroon benoemd tot directeur van Suratte en in 1703 naar Batavia uitgenodigd om als secretaris van de regering op te treden. In 1704 werd door de bewindhebbers aan Joan van Hoorn opnieuw gevraagd het generalaat te aanvaarden, maar deze stelde als eis dat Zwaardecroon dan in de Raad van Indië zou worden opgenomen. Deze werd nu op 4 augustus van dat jaar tot Raad-extra-ordinaris benoemd. Daarnaast verkreeg hij op 30 oktober 1709 de functie van president van de Heemraden, belast met het op orde houden van het kadaster. Zwaardecroon werd in 1715 benoemd tot Raad-ordinarius; in deze functie weigerde hij in 1716 herhaaldelijk om als commissaris naar Malabar te gaan; gouverneur-generaal Christoffel van Swol, die met Zwaardecroon overhoop lag, had hem daarheen graag verwijderd zien worden. Op 13 november 1718 werd hij benoemd tot gouverneur-generaal, nadat de al oude directeur-generaal Frans Casteleyn voor die functie bedankt had. Zwaardecroon legde op 8 juli 1725 deze functie neer, nadat bewindhebbers hem op zijn verzoek met reputatie ontslag hadden verleend. Tot zijn dood bleef hij op zijn landgoed Kadoewang wonen. Zijn graf bevond zich in de Portugese Buitenkerk.

Werk en persoon van Zwaardecroon

Zwaardecroon was sterk in zijn sympathieën en antipathieën. Sommigen verhieven hem en anderen haatten hem. A. van Riebeeck was zeer met hem bevriend en wees hem aan als voogd van zijn zoon. Van Swoll daarentegen was een van zijn ergste vijanden en de kring om hem heen stelde over Zwaardecroon: dat Zwaardecroon voor niets terugdeinsde, waar het de bevrediging van zijn kwade driften gold.[2] A. Du Bois, onder invloed van Valentijn, stelde echter: un homme agréable, splendide, intelligent, habile et expéditif.[2] Zwaardecroon stelde veel belang in de aanplant van koffie op Java; gedurende zijn generalaat zette hij de aanplant krachtig door, hoewel de bewindhebbers, die ontmoedigd waren door de pessimistische berichten van Van Swoll, daar niet veel van verwachtten. Zij zagen liever dat er eerst proeven werden genomen op Ceylon en Ambon. Zwaardecroon wees de bewindhebbers ook op het verderfelijke van de herhaalde wisselingen in prijsbepaling en het te accepteren minimum.

Hij interesseerde zich ook daadwerkelijk voor de invoering der zijdeteelt op Java en de bereiding van plantaardige verfstoffen. Zwaardekroon verkreeg voor zijn moeite en attentie die hij heeft betoond voor de cultures van zijde en verfstoffen op Java een vergulde zilveren beker, die hem echter niet meer bereikte voor zijn dood en aan het Rijksmuseum werd geschonken. Hij trachtte een einde te maken aan de knoeierijen der ambtenaren. Toen een groots opgezette morshandel aan het licht kwam liet hij, in april 1722, niet minder dan 26 compagniesdienaren, waaronder elf Europese kwartiermeesters, onthoofden. De Chinese handel op Batavia, die te gronde was gegaan door het optreden van Van Swoll, werd door Zwaardecroon hersteld. Hij slaagde erin de Chinese jonken opnieuw naar Batavia te krijgen. Ook trad hij krachtig op tegen de schending van het monopolie van de Compagnie door Mr. Jacob de Roggeveen. In Den Haag en Tilburg werden later straten naar Hendrick Zwaardecroon genoemd.

• vocsite.nl... ; geneagraphie.co... ; nl.wikipedia.org... ; .biografischportaal.nl... ;
• Memoir Of Hendrick Zwaardecroon, Commandeur of Jaffnapatam, afterwards Governor-General of Nederlands India, 1697
• Ander profiel was fout
• Henricus Zwaardecroon
• geboren 26 januari 1667; overleden 12 augustus 1728
• gouverneur-generaal van 13 november 1718 tot 8 juli 1725
• Henricus (Hendrick) Zwaardecroon werd geboren te Rotterdam op 26 januari 1667. In december 1684 vertrok hij als adelborst naar Indië aan boord van de Purmer, het schip waarop ook de Commissaris-Generaal Van Rheede voer, die hem onderweg enkele keren als secretaris gebruikte. In oktober 1685 kwam hij te Batavia aan. Zijn baan als secretaris tijdens de heen reis zorgde voor een snelle carriëre in Indië: in 1686 werd hij boekhouder en later dat jaar onderkoopman, in 1689 koopman en in 1694 opperkoopman. In 1694 werd hij benoemd tot commandeur in Jafnapatham (Ceylon). In 1697 commissaris op de Malabar-kust en waarnemend Gouverneur van Ceylon. In 1699 werd hij directeur van Suratte. In 1703 werd hij secretaris van de Hoge Regering in Batavia en in 1704 werd hij door toedoen van Johan van Hoorn buitengewoon lid van de Raad van Indië. Door het lid en later de Gouverneur-Generaal Van Swoll, die hem het liefst uit de Raad gegooid zag en hem probeerde weg te promoveren, duurde het nog tot 1715 voordat de Heren XVII hem tot gewoon lid hadden benoemd.
• Na de dood van Christoffel van Swoll (12 november 1718) werd Zwaardecroon per 13 november 1718 benoemd tot Gouverneur-Generaal; op 10 september 1720 is hij in dit ambt bevestigd. Op 16 oktober 1724 is hem op zijn eigen verzoek ontslag verleend en Zwaardecroon droeg op 8 juli 1725 daadwerkelijk het ambt over aan Mattheus de Haan.
• In zijn regeringsperiode kreeg Zwaardecroon te maken met onrust in Batavia, zoals brand op de equipagewerf en een aanslag op de kruithuizen. De vermogende Pieter Eberveld had land van zijn overleden vader geërfd. Op een deel van dit bezit maakte de regering aanspraak. Eberveld beraamde in 1722 een aanslag op de Hollanders, maar enkele van zijn slaven waarschuwden de regering waardoor de aanslag verijdeld werd. Eberveld bekende op de pijnbank en werd ter doord veroordeeld, samen met de andere samenzweerders. Zijn huis werd afgebroken, er kwam een muur om het terrein en op de muur werd ter afschikking zijn op een lans gespieste hoofd gezet. Een steen met inscriptie dat op die plaats nimmer gebouwd zou worden is pas tijdens de Japanse bezetting in de Tweede Wereldoorlog verwijderd.
• Zwaardecroon heeft altijd veel belangstelling gehad voor de ontwikkeling van nieuwe producten. Hij stimuleerde de aanplant van koffie in de Preanger (Java) waardoor de productie snel groeide. Vanaf 1723 moest deze hele koffie-oogst aan de VOC geleverd worden. Daarnaast introduceerde Zwaardecroon de zijdeteelt op Java en de productie van plantaardige verfstoffen. De zijdeteelt was niet zo succesvol. Hij herstelde wel in 1722 de verstoorde Chinese theehandel. In 1719 overleed in Oost-Java Pakoe Boewono. Twee broers van zijn zoon Amengkoerat III erkenden de opvolging door hun broer niet. Zij vielen Kartasoera aan, maar die aanval werd door de Nederlandse bezetting afgeslagen. Zwaardecroon zag zich genoodzaakt troepen naar Oost-Java te sturen. Het verzet werd in 1723 gebroken, maar het duurde toch nog tot 1753 aleer het weer rustig werd in het gebied (Tweede Javaanse Successieoorlog, 1719-1723). Zwaardecroon trad op tegen particuliere handel en kreeg daardoor zeer goede relaties met de lokale bewindhebbers. In 1722 liet hij 26 VOC-dienaren wegens corruptie in Batavia terechtstellen.
• Henricus Zwaardecroon is overleden op 12 augustus 1728 op zijn landgoed Kadoeang bij Batavia. Hij voelde zich naar eigen zeggen meer thuis tussen de gewone burgers en werd op zijn verzoek niet bij zijn voorgangers begraven, maar op de begraafplaats van de Portugese Buitenkerk te Batavia. Zijn graf is daar nog te vinden.

Bronnen:

• - Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië, deel Soek-Zij.
• - Putten, L.P. van, 2002. - Ambitie en onvermogen : gouverneurs-generaal van Nederlands-Indië 1610-1796.
• - http://www.bezuidenhout.nl