Ignacy Żagiell h. Trąby

Ignotas Žagelis (1826 m. vasario 14 d. Pavirinčiuose, Rusijos imperija – 1891 m. birželio 21 d. Varšuvoje, Lenkijos Kongreso karalystė) – gydytojas, istorikas, archeologas, vienas žymiausių XIX a. lietuvių keliautojų.

Ignotas Žagelis gimė 1826 m. vasario 14 d. Pavirinčiuose. Tėvas buvo dvarininkas kunigaikštis, teisėjas. Brolis Adomas Eduardas Maksimilijonas Žagelis buvo teisininkas, kraštotyrininkas. Iki 1843 m. mokėsi Ukmergėje. 1845–1850 m. studijavo Kijevo universiteto Medicinos fakultete, įgijo gydytojo išsilavinimą. 1850–1852 m. I. Žagelis dirbo gydytoju Odesoje. 1852–1856 m. jis išvyko į mokslinę kelionę po Europą, tobulinosi Berlyne, Drezdene, Prahoje ir Vienoje. Nuo 1856 m. jis studijavo Paryžiaus universitete, paskui tęsė ir baigė studijas Londone, kur 1859 m. gavo medicinos daktaro mokslinį laipsnį.

1859 m. I. Žagelis dirbo gydytoju Londone, paskui tobulinosi Sorbonoje ir Oksforde, išgarsėjo kaip okulistas. Gyvendamas didmiesčiuose, jis lankė muziejus, mokslo centrus, bendravo su mokslininkais, buvo išrinktas Oksfordo universiteto garbės nariu. 1859–1863 m. jis buvo Jungtinės Karalystės kariuomenės gydytojas Madrase (Indija). 1863–1870 m. I. Žagelis gyveno Egipte, kur buvo vicekaraliaus rūmų okulistas, 1870–1876 m. tarnavo pas Maroko sultoną Abdul Azizą.

1860–1861 m. jis dalyvavo archeologiniuose tyrinėjimuose Karnako šventyklos ir Tėbų griuvėsiuose. 1863–1876 m. keliavo po Šiaurės Afriką ir Sacharą, Abisiniją, Turkiją, lankėsi Ceilone, Javoje, Sumatroje, Madagaskare. Kartu su M. Tiškevičiumi jis tyrinėjo Arabijos regioną ir Egiptą. Jis laikomas pirmuoju europiečiu, atradusiu Nilo ištakas. I. Žagelis keliavo Nilu nuo pat jo ištakų iki žiočių, surinko daug eksponatų, kuriuos pasiuntė Europos muziejams.

Nuo 1871 m. jis buvo Imperatoriškosios Vilniaus medicinos draugijos narys. 1876 m. sugrįžęs į Lietuvą ir apsigyvenęs Vilniuje, I. Žagelis 1876–1881 m. dirbo Vilniaus miesto tarybos sanitarinės komisijos pirmininku. Gyvendamas Vilniuje parašė apie 20 knygų ir straipsnių medicinos, istorijos, geografijos, geologijos, klimatologijos ir kitais klausimais lenkų, prancūzų ir anglų kalbomis.

Darbai Historja Egiptu ("Egipto istorija", 2 tomai, lenkų kalba, 1879–1880 m.) Podroz do zrodel Nilu (lenkų kalba, 1882 m.), Sur la climat d'Egypte ("Apie Egipto klimatą", prancūzų kalba, 1883 m.), Podróż historyczna po Abissynii, Adel, Szoa, Nubii, u źródeł Nilu, z opisaniem jego wodospadów, oraz po krajach podrównikowych; do Mekki i Medyny, Syryi i Palestyny, Konstantynopolu i po Archipelagu (lenkų kalba, 1884 m.)

Ignacy Żagiell (ur. 1 lutego 1826 w Powirynie albo w Kierpszyszkach na Wileńszyźnie, zm. 21 czerwca 1891 w Warszawie) – polski podróżnik, przyrodnik, pisarz, z wykształcenia lekarz.

Absolwent medycyny Uniwersytetu Kijowskiego z 1850 r. W 1859 zatrudnił się jako lekarz w brytyjskiej administracji w Indiach. Od 1860 do 1861 r. przebywał w Egipcie razem z Michałem Tyszkiewiczem. Od 1864 pracował jako lekarz w Turcji. W latach 70. XIX w. mieszkał w Wilnie. Pochowany na Powązkach.

Autor kilku artykułów medycznych oraz dwóch książek wydanych w Wilnie: Historja starożytnego Egiptu (1880) roku i opublikowanej przezeń jako opis swojej odbytej podróży: Podróż historyczna po Abissynii, Adel, Szoa, Nubii, u źródeł Nilu, z opisaniem jego wodospadów, oraz po krajach podrównikowych; do Mekki i Medyny, Syryi i Palestyny, Konstantynopolu i po Archipelagu (wydana w Wilnie w 1884 roku, reprint wydany w 2012 przez Wydawnictwo "Bernardinum" w Pelplinie). "Podróż historyczna po Abissynii..." została przeanalizowana przez Stanisława Chojnackiego, wieloletniego pracownika Instytutu Nauk Etiopskich w Addis-Abebie (1965), który wykazał, że praca ta zawiera tak liczne błędy rzeczowe, w tym opisanie spotkania z władcą Etiopii Sahle-Sllasi, który w istocie nie żył już wówczas od dawna, iż rzekomą podróż należy uznać za oszustwo. Wacław Słabczyński zwraca uwagę m. in. na fakt, że rzeczywiste odległości między poszczególnymi obiektami fizjograficznymi w terenie są wielokrotnie większe od podanych w Podróży... i według relacji Żagiella jego wyprawa musiałaby pokonywać w trudnym, nieznanym terenie nawet po kilkaset kilometrów dziennie! Podobną analizę, prowadzącą do analogicznego wniosku o tym, że podróż do Mekki i Medyny, a zwłaszcza po Abisynii i Sudanie, nie miała miejsca, przeprowadził Będkowski.

Będkowski powątpiewa także w prawdziwość tytułu książęcego, którym posługiwał się Żagiell oraz faktu obrony doktoratu w Paryżu. Z Egiptem, jak świadczą listy rosyjskiego konsula w Egipcie Iwana M. Leksy (1834-1883) do jego zwierzchnika Nikołaja P. Ignatieva, kontakty Ignacego Żagiella trwały co najmniej do 1879 roku. Leks miał o Żagiellu nie najlepsze zdanie.