Ingebrigt på Vartdal

Slektsgranskar og historikar Bjørn Jonsson Dale trur Ingeborg var gift med Ingebrigt på Vartdal: http://www.soga.no/bjodale/borgarboka/oydegard.htm

(Ei anna kilde oppgir Aksel på Fræna som hennar mann.)

FOLLESTADÆTTA

Ingeborg, dotter av rikingen Amund på Follestad, var gift med ein mann som aldri er nemnd i kjeldene, med mindre han skulle vere lik Ingebrigt på Vartdal.

 Etter Follestadættleggen hadde Ingeborg Amundsdotter, fødd kring 1400, sønene Halstein og Amund, og Amund hadde sonen Ingebrigt, som også hadde ein son Ingebrigt.

 Amund hadde også sonen Tore, far til Ingebrigt Toreson, som var morfar til odelsmannen Ola Ivarson på Follestad (fødd kring 1545).

 Namnet Ingebrigt peikar truleg attende til Ingeborg sin mann, rimelegvis Ingebrigt på Vartdal.

 Mange har lurt på om ikkje Tore Amundson kan vere lik den Tore på Vartdal som er nemnd 1520, og dette trur eg er rett. Ein Ingebrigt Toreson er elles nemnd som lagrettesmann 1553 i eit skifte om Digernesgodset.

MANGE GREINER

Med alle mulege atterhald legg eg her fram ein rekonstruk-sjon av eigedomstilhøva på Nøre Vartdal på 1500-talet:

 Ein Ottar kan ha ått nær halve av Nøre Vartdal og mest heile Årskog. Ottar, ein muleg son av Ingebrigt Toreson, må ha vore fødd kring 1540 og ha hatt sønene Erik Ottarson på Årskog, Ola Ottarson på Øydegard og Nils Ottarson Dalen i Rovde; Nils i Dalen åtte seinare stordelen av ætta sitt gods i Sunndalen.

 Etterslekta til Peder Jonson Nøre Vartdal, fødd kring 1560, rådde bygselen til halve garden Nøre Vartdal enno i andre halvdelen av 1600-talet (Steinar Ivarson). I høve til Ottar-greina rådde Peder for ein søsterlut i godset. Kanskje var mor hans ei søster av Ottar, eller kanskje kona hans. Seglmerket hans tyder på at Peder Jonson sjølv var av denne odelsætta.

KVEN VAR ÆTTFAREN INGEBRIGT?

Storkarsdottera Ingeborg frå Follestad kunne ikkje gifte

seg med kven som helst, så Ingebrigt på Vartdal må ha vore av like god stand som henne.

 Ingebrigt åtte truleg nær heile Nøre Vartdal og minst like mykje i Sunndalen, slik at han var god for minst 80 mællag etter 1600-tals mål (då dette svara til vel 20 gardsbruk). På Ingebrigt si tid låg likevel det meste av jorda hans øyde, og han treng ikkje å ha vore anna enn ein etter måten velståande einebrukar av heile Nøre Vartdal. I seg sjølv var ikkje dette så verst: han trong ikkje ete mykje graut og flatbrød, men di meir sul og kjøt, og kornet gjekk vel mest til brygging; laks var elles kvardagsmat på Nøre Vartdal.

 Ingebrigt kan ha ått meir enn dette, men hadde neppe større inntekter av den grunn. Då tidene tok til å lysne ut på 1500-talet fekk etterkomarane hans derimot stor nytte av jordeiga til ættfaren, og ættmora. Dei var ikkje berre odelsbønder, men vart jamvel jordeigarar med. Og den eld-gamle velstanden heldt seg både godt og lenge i ætta.

 Ingebrigt på Vartdal kan elles ha vore éin av dei første på Sunnmøre med dette namnet, kanskje jamvel i heile landet, og ein kan ikkje sjå vekk frå at svært mange av Ingebrigt'ane på Sunnmøre på 1500-talet ætta frå Ingebrigt på (Nøre) Vartdal.

(Først publisert i Møre-Nytt, jula 2002.)