Jan Cornelis Wonder

WieWasWie huwelijk 1921 Hoorn

De familie Wonder was in Enkhuizen in de oorlogsjaren met de illegale pers bezig. Vader Jan Wonder was al in 1943 met een eigen illegale uitgave begonnen. Regelmatig verspreidde hij zijn bulletin onder vrienden en bekenden. Het blad had geen titel. Op 30 september 1944 verscheen het 116de nummer met de volgende mededeling: Nu DE KLAROEN DER BEVRIJDING, het zo goed geredigeerde en ge-oriënteerde en U allen natuurlijk bekende periodiek in haar nummer van gisteren, heeft bekendgemaakt, dat dit blad voortaan iederen dag zal verschijnen, meen ik dat niet meer die behoefte bestaat aan mijn 'intieme dagelijksche berichtendienst'. Daarom zal dit nummer 116 het laatste zijn dat van mijn hand verschijnt, tenzij onverhoopt de behoefte eraan zich mocht doen gevoelen. (Gedaan op papier bestemd voor het bevrijdingsnummer). Zoon Aat had als student scheepsbouw een stageplaats op een werf in Delfzijl aangewezen gekregen, maar daar moest hij voor de Duitsers werken en dat wilde hij niet. Na bijltjesdag, in september 1944, zag hij de kans schoon om naar Enkhuizen uit te wijken. In zijn ouderlijk huis, Sint Janstraat 42, dook hij onder. Rond de familie Wonder vormde zich al gauw een groepje vrienden. Daaronder waren enige studenten van de zeevaartschool 'Abel Tasman', die in die jaren in Enkhuizen was gevestigd. Via de 'zeebabies', zoals ze hier genoemd werden, liep er ook nog een dunne lijn naar het officiële verzet; sommigen van hun collega's waren zelfs lid van een knokploeg. De activiteiten van vader Wonder spraken hen wel aan. De veronderstelde politisering van Trouw stimuleerde de vorming van een nieuwe en uitgebreidere redactie voor een herboren eigen Enkhuizer verzetsblad. Medewerkers waren vader en zoon Wonder, Nico Zwaan, Hans Boerée, Ton Wolters , Wilco del Campo Hartman en de eerder genoemde Jaap Elthing. Voorlopig was men tevreden met de naam 'Eendracht', een verwijzing naar de verhoopte naoorlogse politieke discussie. Iets later werd het 'Eendraght Maeckt Maght'. De oud-Nederlandse spelling was een blijk van vaderlandsliefde. Del Campo Hartman mocht zijn artistieke gaven in de strijd werpen en kwam na enige pogingen tot een aardig kop-ontwerp. Ook nu bestond de inhoud voornamelijk uit nieuws over de strijdaftde partijen, meestal ontleend aan de geallieerde berichtgeving. Een enkele keer kwam er een artikel met zeer plaatselijk nieuws. Het bombardement van 15 maart en de razzia in de Boerenhoek waren onderwerpen die uit eigen waarneming konden worden beschreven. Merkwaardig en tekenend voor het gebrek aan contact met de Klaroen was, dat geheel voorbijgegaan werd aan de overval bij de familie Keesman. Vader Wonder vulde de kolommen met een zeer verzorgd Nederlands. Aat luisterde het weekoverzicht van Lou de Jong via radio Oranje af en tekende de populaire front-kaarten. Jaap Elthing was met zijn zus Hilly verantwoordelijk voor de verspreiding. Papier en inkt werden betrokken van de drukkerij Over de Linden. Kosten waren er nauwelijks. Op zaterdag 5 mei verscheen een extra feestnumer met een speciaal voor de gelegenheid gemaakte, bevlagde kop in kleur. De laatste regels luidden: Wij zullen weer vrij onze mening zeggen, wij hebben de ondergrondse pers niet meer nodig. Maar daarom betekent deze blijde dag ook een afscheid. Mét de Duitsers verdwijnt ook Uw huisvriend de 'Eendracht'. Haar taak is voltooid! ...... Getekend: DE VERZETSAFDELING 'EENDRACHT' Toch kwamen er nog een paar nummers uit met waarschuwingen. Ook nog op 5 mei, nummer 109: ...De Duitse instanties in Enkhuizen zijn nog geheel zonder instructies.... We zijn op papier bevrijd....Steek geen vlaggen uit. Eveneens op 5-5-45, nummer 110: Beste lezers... het is voorbij. Op 6 mei, nummer 112: ... we namen weliswaar afscheid maar hier volgen nog wat feiten. En dan als laatste een ongedateerd nummer met een oproep van het Nationaal Steunfonds: Geeft geld voor de slachtoffers van de achter ons liggende tijd. Deze tekst is van P.J. de Vries van de Vereniging Oud Enkhuizen

Te Enkhuizen werd in de oorlogsjaren door J.C. Wonder een illegaal tijdschrift vervaardigd gedurende de periode dat de KLAROEN DER BEVRIJDING (zie nr. 293) wekelijks verscheen. Toen de KLAROEN dagblad werd, beëindigde Wonder de uitgave. Zie pagina 328 (nr 1144) De Ondergrondse Pers