Klemmet Klemmetsen Grøtan

Bruker på Nergard Syrstad 1678 - 1723 Klemmet Klemmetsson fra Grøtan på Hølonda, f. ca. 1637, død seinast i 1723, kom fra Nordgard Krokstad.

Gift I m enka etter Jon Altsson Krokstad

Gift II m Randi (Andi) Evensdt. Kolbrannstad, Oppigard, fra Hølonda.

GRØTAN

(Hølonda i Sør-Trøndelag)

Grøtan er en av dei aller eldste gardane på Hølonda. Gardnamnet har bunden fleirtallsform,men har nok hatt den ubundne forma Grotjar, opphaveleg kanskje ubunden eintal, Grjot. Grjot tyder stein og er vanleg å finne i gardnamn og især i elvenavn. Moreneryggen mellom dei to vatna, her garden ligg, er rik på stein. Uttala av namnet er Grø'tan (palatal n.), dativ på Grø'tom og genitiv te Grøt.

I 1861 registrerte Vitenskapsselskapet gravhaugar på Grøtan. Dei er ikkje utgrevne. Haugane er truleg fra vikingetida. Det skal og lege gravhaugar ved vegen mellom Brenna og Valdlykkja i Horg. Av arkeologiske funn fra Grøtan har vi berre ei glassperle frå jarnalderen.

Fiske og fangst har nok her som ellers kring dei store vatna på Hølonda lokka bureisaren. Brenna og Grøtvatnet må ha spela ei viktig rolle som eksistensgrunnlag gjennom tida. Når det gjeld jordvegen har Grøtan alltid vore rekna som den beste garden i bygda.

Grøtan har gitt Grøtvatnet (212 m.o.h.) namn, likeeins som Skjegstad ga namn til Skjegstadvatnet og Gaustad til Gaustadvatnet. Det eldste namnet til Grøtvatnet er borte. Ei arm av vatnet ber namnet Broka, men det er neppe det gamle sjønamnet. Broka kjem truleg av brok, småfisk.

Grøtan er grensegard mot Melhus og Horg. Slike gardar hadde lett for å koma i grensestrid med dei utanbygds grannane om merke og utgardsgjerding. Under tinget på Foss i Horg i 1806 gjorde Grøt-mannen og mennene på Nordtømme i Horg (Rasmus, Arn, Arve,Esten og Haftor ein forlikskontrakt..........

Grannegardane i Melhus, Branem og Hermannstad, er truleg yngre gardar enn Grøtan, medan grannegardane i aust, Løberg og Tømmesgardane, nok er eldre. Grøtvåttån eller Grøtåsen på grensa mot Horg er 533 m.o.h. Her var det i eldre tid våttå (varde) som vart brukt i meldingstjenesta. Grøtfolket har hatt mykje kontakt med disse gardane. Alle generasjonane har vore knytt til ein eller fleire av dei.

Grannegardane på Hølonda er Ven, Skjegstad og Solem.

Folketalet på Grøtan med husmannsplassane var stabilt på 1800-talet, 20 - 30 menneske. Før tida til husmannsplassane var det mange tenarar på garden - i 1762 var det 10 skattlagte personar her..

Frå garden var det kløv-veg opp nord for Klevahammaren til Tømmessletta. (Nemninga klev tyder bratt veg) Ellers var det veg nordover til Solem og Branem og sørom vatnet til Ven.

Grøtan og nokre få andre gardar må lenge ha vore dei einaste på Hølonda. Ættene på desse sto seinare høgst på rangstigen. Grøt-folket kom til å stå i ei særdtilling. Kirsti-kjerringa på Sunnset brukte å kalle dei ho snakka til for "stakkar". Ein gutunge kom ein dag inn på Sunnset, og Kirsti spurde kor "stakkaren" var ifrå. Men guten visste det, og svara at han "var itt nåkån stakkkar, men frå Grøtom"

Ein gong i mellomalderen vart det bygd kjerke på Grøtan, truleg ei gardskjerke, høgendakirkja. Med tida kom austlege delen av bygda til å sokne hit. Jens Kraft (kring 1830) seier at kjerka på Grøtan vart "afbrændt ved Lynild 1655 og blev forflyttet til Krogstad". Både gardshus og kirke skal ha brunne kring midten av 1600-talet. Etter brannen skal storstuggu på garden ha tjent kjerkelige handlingar. På Krogstad vart det ikkje bygd kjerke for kring 1680.

Grøtan var " prestens anneksgard". Presten budde på garden når han forretta ved kjerka. Etter at kjerka kom til Krogstad, overnatta eller kvilte han her når han var i kjerkevegen.

Gardshusa har brunne tri gonger. Første gongen skal vere i 1655, andre gongen i 1933 og tredje gongen brann stuggu i 1956. Stugguklokka - morsetverk - vart berga fra begge dei to siste brannane. Ei stugguklokke vart det teke godt vare på. Jon og Beret Grøtom gjorde i 1881 ein kontrakt opm klokka: " - - at de paa Gaarden Grøthe vort fællesbo tihørende Stue-Slaguhr - arbeidet af Peder Morseth i Singsaas - som en ufraskillelig Eiendom, saalænge det kan bruges som Stueklokke, skal følge Gaarden Grøthe og ikke paa nogen Maade ved Salg eller Skifte fraskilles samme i hvis Hænder end Gaarden fremtidig maatte komme".............Ved sida av Nestuggu Eid synes Grøtan å vera eldste ættegarden i bygda. KLEMMET GRØTOM nemnes i 1600 og fra han ætter det seinare Grøt-folket og mange med dei. Ætta er spreidd over heile nedre Gauldalen og Buvika og Skaun, og ellers utover landet og Amerika.

1600-talet rommer berre to generasjonar - KLEMMET og Per. Klemmet -navnet kom bort her, men levde lenge i utgreiningane. JOHANS-namnet frå Grøtan var og eit populært namn i lange tider. Det er Jon-namnet som dei siste tre hundre åra har hatt monopol på Grøtan. Det kom inn med Jon Bjørseta som kring 1690 vart gift til gards. Vi ser at dei første generasjonane tok ut til større garder. Dette var aristokratiet den tida. Men i siste halvparten av 1700-åra ser vi eit tydelig skifte. Husmannstida er kommet og sette sitt preg på Grøt-ætta og. Grøt-folket held ikkje styr på ætta lenger. Gardguten gifta seg med tausa på garden, og barna hamna på husmannsplassane kring: Grøthogsteret, Vennagjerdet, Haugalykkja, Forsetlykkja, Storrønningsbakken og Olderøya. Det er ein annan klang i desse namna enn i dei gamle. Men sjølve gardsfolket heldt lell kursen. Dei satt i fremste kjerkestolen og søkte mest lag med folk på dei største gardane frami dalen.

(kilde: Hølondboka av Per O. Rød, bind 1, side 7 - 13, ikke alt er medtatt)