Osman Achmatowicz

Osman Achmatowicz (ur. 16 kwietnia 1899 w Bergaliszkach, zm. 4 grudnia 1988 w Warszawie) – chemik organik polski pochodzenia tatarskiego, z książęcego rodu herbu Kotwica, przydomku Starzyński, wiernego Polsce od bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku, od uczestnika której bezpośrednio i w linii prostej się wywodził.

Był synem Aleksandra, adwokata, ministra sprawiedliwości Republiki Krymskiej i jej senatora, później senatora RP, i Emilii z Kryczyńskich. W 1920 roku, jako ułan Pułku Tatarskich Ułanów, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.

W 1925 roku ukończył Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. Członek korporacji akademickiej Konwent Polonia. Był profesorem Uniwersytetu Warszawskiego (1934–1939 i 1953–1969) i Politechniki Łódzkiej (1946–1953 – także jej rektorem). W latach 1934-1939 był dziekanem Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Warszawskiego.

W okresie okupacji niemieckiej brał udział w tajnym nauczaniu w Częstochowie. Ochotnik WP 1919–1920 (w Pułku Jazdy Tatarskiej). Od 1945 członek Polskiej Akademii Umiejętności, od 1952 członek korespondent, od 1961 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, od 1984 Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Członek rad naukowych wielu stowarzyszeń naukowych, laureat nagrody państwowej I stopnia (1964). Wiceminister szkolnictwa wyższego (1953–1959), Dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Londynie (1964–1969). W 1960 roku został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Politechniki Łódzkiej.

Jego prace dotyczyły chemii organicznej (alkaloidy, steroidy, sulfony) oraz syntezy chemicznej i fitochemii.

Jego żoną była Helena ze Stankiewiczów. Z tego małżeństwa pochodzili Emilia (ur. 1927), Osman (ur. 1931; chemik, odkrywca reakcji Achmatowicza) i Selim (ur. 1933; również chemik).

Pochowany na Muzułmańskim Cmentarzu Tatarskim w Warszawie.