Osmanlı Paşası Hicaz Valisi Ahmet Ratıp

GEDCOM Note

MİMARİ AHMET RATIP PAŞA KÖŞKÜ’NDEN ÇAMLICA KIZ LİSESİ’NE 20 AĞUSTOS 2017

Acıbadem semtinde yer alan bu köşk aynı isimli cadde üzerinde yer alıyor. Caddenin iki yanında Faik Bey Mescidi Sokağı ile Genç Sokağı bulunuyor. Acıbadem eskiden saray soylularının sayfiye yeriydi ve birçok köşk bulunuyordu. Bugün bu köşklerden hemen hemen birçoğu yok. Köşk, Ahmet Ratıp Paşa tarafından Mimar Kemalettin Bey’e yaptırılmıştır. Ulusal Mimarlık Dönemi eserlerinden biridir. 1904 yılında yapımına başlandığı düşünülen köşkün yapımı 1908 yılına kadar sürmüştür.

Mimari Özellikleri Dört katlı ahşap köşk beyaz boyalı bir şekilde duruyor. Görkemli bahçesi ve harika bir manzarası bulunuyor. Uzaktan bakıldığı zaman kartalı andıran bu köşkün arka bahçesi ise Faik Bey Mescidi Sokağı’na kadar uzanıyor. Köşkte son derece kıymetli bir inşa yürütülmüş. Özellikle merdiven korkulukları kesme bakara kristalinden yapılmış ve kapılar ile pencereler de oyma şekillerle bezenmiş. Bu oymaların kuyumcu hassasiyetinde, sanatçılar tarafından işlendiği söylenir. Köşkün çinili hamamı da Osmanlı hamamları arasında paha biçilmez bir yere sahiptir; tam anlamıyla bir şaheser olarak nitelenir. Ahşapları Viyana’dan getirilen bu köşk toplam olarak 30.929 metrekare alana sahip ve 54 odası bulunuyor. Köşkün bir kısmı bugün Çamlıca Kız Lisesi’nin yemekhanesi ve yatakhanesi olarak kullanılıyor.

Ahmet Ratıp Paşa Kimdir? Köşkün ilginç bir hikayesi vardır. Yapımının bitiş zamanı olan 1909 civarında Sultan 2.Abdulhamid tahtan indirilmiş ve padişahın yakınında olan herkes tutuklanmış veya sürgün edilmiştir. Ahmet Ratıp Paşa da padişahın has adamı olduğundan dolayı bu tutuklamadan nasibini almıştır. Paşanın tüm mallarına, yapımı yeni biten köşküne de el konulmuştur. Akdeniz adalarına sürgüne gönderilen Paşa, daha sonra aklansa da kırgınlığı dolayısı ile ülkesine dönmeyi reddetmiş ve 1909 yılında Fransa’ya gitmiştir. Gidişinden 4 yıl sonra da burada vefat etmiştir. Yani büyük bir özen ve harcanan onca para sonunda, Ahmet Ratıp Paşa burada hiç oturamamıştır.

Ahmet Ratıp Paşa Köşkü Çamlıca Kız Lisesine Dönüşüyor 1909 yılında gerçekleşen iktidar değişikliği ve Ahmet Ratıp Paşa’nın sürgüne gönderilip mallarına el konulması dolayısıyla köşk Maarif Nezareti tarafından satın alınmıştır. O günlerden bugüne değin çeşitli isimlerle okul olarak kullanılan köşk, ülkemizin ilk kız lisesi olan Çamlıca Kız Lisesi’ne dönüşmüştür. Bugün köşkün bir kısmı halen bu lisenin yatakhane ve yemekhanesi olarak kullanılıyor. AHMET RATIP PAŞA KÖŞKÜ (ÇAMLICA KIZ LİSESİ)

Köşk, Acıbadem semtinde ve bu isimle anılan cadde üzerindedir. İki yanından Faik Bey Mescidi Sokağı ile Genç Sokağı geçmektedir. Etrafındaki tarihi köşklerden hemen hemen hiç birisi bugün mevcut değildir. Bunlardan biri eşsiz kahraman Esat Paşa'ya (1862 Yanya - 1938 Karacaahmet) ait idi. Esat Paşa'nın büyük köşkü yakın zamanlarda yıkılmıştır. Dahiliye Müsteşarı Celâl Bey'e ait olup sonradan torunu Ali Fuat Türkgeldi Bey'e (1867 Acıbadem - 1935 Yahya Efendi) intikal eden köşkten de eser kalmamıştır. Ahmet Ratıp Paşa'nın ahşap, dört katlı, beyaz boyalı köşkü bir bahçe içinde olup çok güzel bir manzarası vardır. Uzaktan bakıldığında uçmaya hazırlanan bir kartalı andıran bu muazzam yapının kademeli arka bahçesi Faik Bey Mescidi Sokağı'na kadar uzanır. Buraya yüksek bir istinat duvarı yapılmıştır. Bina, çok kıymetli ve zengin malzeme ile inşa olunmuştur. Merdiven korkulukları kesme ve son derece kıymetli bakara kristalindendir. Bütün kapıların ve pencerelerin üzeri oyma şekillerle bezenmiştir. Bütün ahşap aksamı Viyana'da yapılarak getirilmiştir. Ahmet Ratıp Paşa'nın yazlık köşkü, 30.929 metre karelik büyük bir bahçe içindedir. Yapının bütün kapı ve pencereleri, oyma sanatçıları tarafından bir kuyumcu hüneriyle, mücevher gibi işlenmiştir. Merdiven başlarında kristal avizeler vardır. Duvarlarla tavanların birleştiği yerde, son derece zarif, ince mimarî süslemeler odaları fırdolayı çevirmiştir. Çinili banyo ise, tam anlamıyla bir sanat şahaseridir. Tarihî muhteşem binada 54 oda bulunup bunların bir kısmı, bugün burada eğitim vermekte olan Çamlıca Kız Lisesi'nin yemekhanesi ve yatakhanesi olarak kullanılmaktadır. Bu yazlık köşk değerli mimar Kemaleddin Bey (1870 Üsküdar, 1927 Ankara) tarafından yapılmıştır. Kemaleddin Bey, bundan başka şu eserleri de inşa etmiştir: (1) Bebek, (2) Bostancı, (3) Bakırköy, (4) Beyoğlu Kamer Hatun camileri; (5) Sultan Reşat, (6) Mahmut Şevket Paşa Türbeleri; (7) Ayazma İlk Okulu, (8) Bostancı İlk Okulu, (9) Eyüp Reşadiye Okulu, (10) Mekteb-i Kuzat (Üniversite Kütüphanesi), (11) Sultan I. Hamit Medresesi (İstanbul Ticaret Borsası), (12) Ankara Gazi Eğitim Enistitüsü, 13) 1., 2., 3., 4., Vakıf Hanları, (14) Vakıf Guraba Hastahanesi yeni binaları, (15) Lâleli, Harikzâdeler Apartmanı. Ahmet Ratıp Paşa Köşkü, 1908 İkinci Meşrutiyeti'nden sonra bahçesi ve bütün müştemilâtı ile beraber, 1926'da İzmir'de Atatürk'e karşı düzenlenen suikastle ilgili görülerek idam edilen, Maarif Nazırı Şükrü Bey (Nezareti 24 Ocak 1913 20 Temmuz 1918) tarafından bakanlık adına okul yapılması amacı ile satın alınmıştır. Burada, 13 Aralık 1914'te Viyana'daki meşhur 'Tereziyanom Koleji' tarzında Acıbadem Yatılı Numune Kız lisesi açılmış ve Almanya'dan şüvesterler ve kadın mürebbiyeler getirilmiş, okul malzemesi ve mobilyaları da çok lüks bir şekilde hazırlanmıştı. Bütün bu çalışmalara rağmen okul kısa zamanda kapanmış ve yerine inas (kız) sultanîsi açılmıştır. Bu, Cumhuriyet dönemine kadar devam etmiş ve 1922'de tekrar kapanarak yerine bir kız orta okulu açılmıştır. Bir ara tekrar kapanan okul, 1938'de Çamlıca Kız Lisesi adıyla öğretime başlamıştır. Bu emsalsiz yapının ilk sahibi olan Ahmet Ratıp Paşa (1845-1913) Üsküdarlı olup, Şemsipaşa'da Kaptan-ı Derya Mahmut Paşa'nın yalı- sında dünyaya gelmiştir. Bahriye mektebinde okumuş ve sonra ferik olmuş, 1 Aralık 1882'de üç gün süren Bahriye Nazırlığı görevinde bulunmuş ve sonra uzun müddet devam eden Hicaz Valiliği'ne getirilmiştir. Bu görevde iken Mekke Şeyhülharemliği vazifesini de görmüştür. Bu vazifelerde gösterdiği kötü idareden dolayı "Haccâc-ı Hüccâc" lâkabı takılan Ratıp Paşa, 31 Mart (1909) Vaka'sı'ndan sonra 'Sanadid- i İstibdat' namı altında toplanan istibdat erkânı arasında Çamlıca'daki köşkünden alınarak Bekirağa Bölüğünde hapsedilmiş ve daha sonra da Midilli Adası'na sürülmüştü. Bir müddet sonra para karşılığında salıverilen Ahmet Ratıp Paşa 1914'te vefat etti.

ACIBADEM AHMET RATIB PASA KÖSKÜ TAS ANADOLU KOSKLERI ACIBADEM AHMET RATIB PASA KÖSKÜ

Ahmet Ratib Paşa Köşkü; İstanbul Üsküdar Acıbadem Ahmet Ratib Paşa tarafından Mimar Kemalettin Beye yaptırılmıştır. Mimar Kemalettin ve Vedat Tek’in öncülüğünü yaptıkları Ulusal Mimarlık döneminin enteresan yapılarından biridir. Köşkün kesin yapılış tarihi 1904 yılı tahmin edilmekte olup 19808 yılına kadar sürmüştür. Dönemin Hicaz valisi Ahmet Ratib Paşa bu köşkün yapımı için çok özenmiştir. Yapının büyük bir kısmı Viyana’da prefabrik olarak hazırlanmıştır. Konakta Bakara Kistali’nden merdiven trabzanları yapılmıştır. Tüm mobilyalar, avizeler ve aksesuarlar yurt dışından ithal edilmiştir. Köşkün çinili hamamı Osmanlı hamamları arasında paha biçilmez bir yere sahiptir. Yapı dört katlıdır. Bodrum kısmı sayabileceğimiz kürsü katı kagirdir. Bu kagir plan formatı üzerine ahşap üç katlı bir yapıdır. Çatısı ahşap olup kiremitle örtülmüştür. Birinci ve ikinci katlar yüksek tavanlıdır. Son kat ise alçak tavanlı bir çatı katıdır. Yapının ahşap saçakları çok sayıdaki eli böğründe ile taşınmaktadır. İkinci katta gerek giriş üzerinde bir açık balkon ve dört yanda ikişer simetrik çıkma balkonlar vardır. Tüm pencereler ahşap kepenklidir. İrinci kat pencereleri üzerinde oval art nouveau süslemeler bulunur. Yapı birinci katı giriş kotundan 1,5 metre daha yüksektir. Yapının iki yönünde kırma çatılı üçgen alınlıklar vardır. Yapı 52 odalıdır. Yapının bitiş tarihleri olan 1909 yıllarında Sultan II. Abdülhamit tahttan indirilmiştir. Padişahın has adamı olan Ahmet Ratib Paşa tutuklanmış ve bu köşk dahil tüm malına el konmuştur. Ahmet Ratib Paşa bu kökte hiç oturamamıştır. Büyük bir para ile yapılan bu güzel yapı sahibine yaramamıştır. Ahmet Ratip Paşa’nın babası Kaptan-ı Derya Topçu başızade Mahmut Paşa’nın oğludur. Tanzimatın ilk yıllarında modern eğitim görerek yetişmiştir. Mekteb-i Bahriye'den deniz subayı olarak mezun olmuş ve Osmanlı donanmasında görev almıştır. Döneminin istikbal vaat eden subaylarındandır. Sultan II. Abdülhamit'in güvenini kazanmıştır. Bahriye Mirlivası ki karşılığı deniz amiralidir. Amiral rütbesiyle Bahriye Nazırlığına atanmıştır. 1889'da Bahriye Ferik'i rütbesinde iken, Mahmut Celalettin Paşa başkanlığında Girit'e gönderilmiştir. 1892'de Padişah tarafından Bahriye Müşiri rütbesi verilerek onurlandırılmıştır. Sultan II. Abdülhamit'in Osmanlı Donanması'na beslediği olumsuz duyguların etkisiyle Ahmet Ratip Paşa, Hicaz Valiliği'ne ve Komutanlığı'na atanarak İstanbul'dan uzaklaştırılıyor. Hicaz Demiryolu Projesi'nin gündeme gelmesi ile Hicaz Şimendifer Hattı İanesi Fonu'nun oluşturulmasında sorumluluk alan Ahmet Ratip Paşa aynı zamanda, merkezi İstanbul'da bulunan Teftiş - i Askeri Komisyonu Alisi'nin de üyeliğini yapıyor. Başkanlığını Padişahın yaptığı Teftişi Hicaz Demiryolu'nun yapımında üstlendiği görev ve kendisinin Sultan II. Abdülhamit'e yakın olması sebebiyle yolsuzlukla suçlanıyor. Bu sırada tüm Sultan II. Abdülhamit kadrosu içeri alınıyor. Ahmet Ratip Paşa Hicaz valiliği görevini 16 yıl sürdürüyor. Rütbesi kaldırılıp tüm görevlerinden uzaklaştırılarak Akdeniz adalarına sürgüne gönderiliyor. Yargılama sonucu aklandıysa da duyduğu güvensizlik ve kırgınlık yüzünden yurda dönmeyerek 1909 yılında Fransa'ya gidiyor ve 1913 yılında Paris'te ölüyor. 1909 yılındaki İktidar değişikliğinden sonra bu köşk Maarif Nezareti tarafından satın alınmış ve bugünlere değin çeşitli isimlerle okul olarak kullanılmıştır. Çamlıca kız Lisesi ilk kız lisesidir.

En son Çamlıca Kız Lisesi olarak kullanılmaktadır.