Paul Jørgensson Bratteigen

PÅL FRELSAR. Jfr artikkel av Lars Ivar Randen i Kveldsseto, Skjåk Historielag 2006. Utdrag: - Ein trollmann - eller var han ein bløffmakar? I 1858 fekk Lom og Skjåk den første utlærde doktoren. Før det var det eit par sjølvlærde som dreiv på sin måte. Særleg kejnt var Holø-doktoren i Skjåk som hadde vore i Oslo for å lære. Tidlegare - og ofte seinare òg - var det enkelte lokale medisinmenn og kloke kjerringar som var til hjelp når folk fekk plager av ymse slag. Ein av desse var ein skjåkvær, som seinare vart kjent under namnet Pål Frelsar.

Pål (døypt Paul) var son til Jørgen Hansen ("Jørn Snikkar") som kom frå Hinden på Dovre. Han vart gift med Anne Tjøstolsdatter Fossen. I 1836 flytta familien til Bratteigen på Bersustrond. Det vart sagt at Jørn hadde "eit godt hugu", men at han var innestengd og tung i sinnet.

Pål vart født på Dovre i 1826 og vart konfirmert i Skjåk i 1843. Han var den sjette av i alt sju syskjen. I sine yngre år var han kalla Pål Jørnstugu...

... Kven var denne karen som fekk tilnamnet Frelsar? Ein bygdaoriginal var han nok. Nokon stor arbeidskar var han sikkert ikkje. Men han livberga seg på sin spesielle måte. Han hadde nok sin eigen religiøsitet og var sterk i trua på det han meinte og gjorde. Det har vore nemnt at det var ein prest i slekta, noko som vi ikkje kan stadfeste. Pål gjorde ron-kunstner og laga sin eigen medisin, bl.a. av menneskebein. Denne brukte han til å kurere folk med mange slags plager. Men han var òg klarsynt og fann ofte att krytyr som hadde vorte burte...

...For mange var trua på han så stor, at han var "millomliggjar" mellom brudeparet bryllupsnatta. Dette skulle sikre dei eit lykkeleg samliv...

... Kor mykje han hadde kontakt med prestar, er uvisst. Prydz, som var sokneprest i Skjåk 1878-1885, ba Pål om å fylgje seg opp på høgste Lomsegga. Dei gjekk opp Sandåfjellet, og det vart sikkert ein kei tur for dei båe. Pål var truleg nesten 60 år gamal den gongen. Det var skodde på toppom, og ved ei høgde tykte nok Pål at dei hadde sliti nok. Det var ikkje høgste Lomsegga dei hadde stoppa på, men ein noko lågare topp som seinare har vorte kalla Frelsaregga. Pål forsikra likevel Prydz om at dei hadde vore på høgste Lomsegga.