Pieter Nicolaas Menten

Wikipedia Pieter Nicolaas Menten

Pieter Nicolaas Menten (Rotterdam, 26 mei 1899 - Loosdrecht, 14 november 1987) was een Nederlandse oorlogsmisdadiger. Hij groeide op in een welgestelde Rotterdamse familie en vestigde zich in Polen als zakenman. In 1941, nadat Duitsland grote delen van Polen had veroverd, werd hij lid van de SS. Aanvankelijk hielp hij de bezetter als tolk, maar al snel nam hij deel aan het uitkiezen van Joodse families voor executie, kunstroof en andere activiteiten van de nazi's in Polen. Menten zou als lid van de Einsatzgruppe zur besonderen Verwendung (EGz.b.V.) in 1941 deelgenomen hebben aan massamoorden op de joodse bevolking van de dorpjes Podhorodce en Urycz in Oost-Galici?, Polen.

In 1949 moest Menten terecht staan op beschuldiging van collaboratie, het roven van kunst, en omdat hij zich in vreemde krijgsdienst zou hebben begeven. Zijn advocaat L.G. Kortenhorst, tegelijkertijd voorzitter van de Tweede Kamer, wist Menten van de meeste beschuldigingen vrij te pleiten. Menten werd tenslotte veroordeeld tot acht maanden gevangenisstraf, hetgeen gelijk stond aan de lengte van zijn voorarrest.

Later leefde hij in weelde in Blaricum, waar hij relaties opbouwde met bekende Nederlanders. Hij zou de op vijf na rijkste Nederlander zijn, zonder dat duidelijk werd waar zijn geld vandaan kwam. In mei 1976 kwam de Zaak-Menten aan het rollen door een paginagroot artikel in De Telegraaf, waarin aandacht werd besteed aan kunstwerken die Menten wilde laten veilen. Journalist Hans Knoop, hoofdredacteur van het weekblad Accent werd vanuit Israel getipt dat veel van de kunstwerken roofkunst uit Galicie zou zijn. Knoop verdiepte zich in Menten en hield niet op de zaak in het nieuws te brengen. Later besteedde ook TROS Aktua met regelmaat aandacht aan deze zaak, zodat de zaak-Menten landelijke bekendheid kreeg. Menten zou zich tussen 1941 en 1943 als tolk van de Duitsers met als rang SS-Hauptscharf?hrer schuldig hebben gemaakt aan collaboratie, medeplichtigheid aan moord en diefstal. De door hem bij elkaar geroofde kunst zou Menten in 1943 in een drietal spoorwagons naar Nederland hebben laten transporteren.

Tijdens het proces kon echter ook na huiszoekingen en een grondig onderzoek van de kunstverzameling in Mentens bezit geen enkel geroofd kunstvoorwerp worden gevonden. Van alle kunstvoorwerpen kon worden aangetoond dat zij na de oorlog op veilingen waren verworven.[bron?]

Een dag voordat hij in november 1976 zou worden gearresteerd, vluchtte Menten met zijn vrouw Meta naar Zwitserland, waar hij vervolgens op 6 december alsnog werd gearresteerd. Minister van Justitie Van Agt stelde een commissie in die de affaire moest onderzoeken. Op 22 december 1976 werd Menten door Zwitserland uitgeleverd. Hij werd aangeklaagd en werd op 14 december 1977 tot 15 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Zijn advocaat mr. Van Heijningen wist hem na cassatie bij de Hoge Raad aanvankelijk vrij te krijgen, maar op 9 juli 1980 werd Menten door de rechtbank te Rotterdam tot tien jaar gevangenisstraf met aftrek van voorarrest en honderdduizend gulden boete veroordeeld wegens oorlogsmisdaden (medeplichtigheid aan de massamoord in Podhorodce). Hij zat twee derde van zijn straf uit en kwam in 1985 vrij. Pieter Menten overleed, dement geworden, op 88-jarige leeftijd in bejaardenhuis De Beukenhof te Loosdrecht. Copyright Genealogie van Dee