Renate Ida Rubinstein

Renate Rubinstein, in de jaren zestig, zeventig en tachtig onder het pseudoniem ‘Tamar’ Neerlands meest befaamde columniste. Hij: Jaap van Heerden, filosoof, psycholoog en publicist. Werd in 2007 door Martin Bril uitgeroepen tot ‘de beste schrijver van Nederland’. Samen waren ze: Zo’n twaalf jaar getrouwd. Maar helaas: In 1973 pakte Van Heerden zijn biezen. “Maandag. Kloten. Man weg. Koffers gepakt, verdwenen. Moest wel nog even zeggen dat-ie tien jaar ongelukkig was geweest,” noteerde Rubinstein die week op haar vaste stek in Vrij Nederland. “Zonder een beetje wreedheid gaat het blijkbaar niet. Kan barsten ook. Rotter dan het de laatste maanden was kan het nooit worden. Het huwelijk maakt misdadigers van ons allen.” Het was de eerste van een reeks columns waarin ze ‘de paniek van de echtscheiding’ van zich af schreef. In 1978 werden de stukken gebundeld onder de titel Niets te verliezen en toch bang. Het boek werd een enorme bestseller, niet in de laatste plaats omdat Nederland in de jaren zeventig werd getroffen door een ware echtscheidingsepidemie en vooral veel vrouwen zich in Rubinsteins epistels herkenden. Van Heerden hertrouwde eind jaren zeventig met zangeres Josje van Stelten alias Joey Dyser, bekend van de uit 1975 daterende nummer-1-hit 100 Years. Rubinstein overleed in 1990, maar zorgde een jaar na haar dood nog voor een schandaal met de publicatie van Mijn beter ik. In dat boek deed ze gedetailleerd verslag van haar tien jaar durende geheime relatie met schrijver Simon Carmiggelt (1913-1987). Met de voorheen ‘meest getrouwde man van Nederland’ heeft Rubinstein inmiddels gemeen dat haar werk nauwelijks nog wordt gelezen.

Renate Rubinstein.Rubinstein werd geboren in Duitsland. Ze moest op jonge leeftijd vluchten, waarna zij via Amsterdam en Londen uiteindelijk weer in Amsterdam terechtkwam. De vlucht van familie Rubinstein mocht niet baten, want de Duitsers arresteerden in 1940 haar Joodse vader en vermoordden hem later in Auschwitz. Deze gebeurtenis zou een bepalende factor worden in Rubinsteins leven en werk. Haar hele leven zou ze blijven zoeken naar een vader-figuur, wat volgens sommigen haar band met de Duits-Britse socioloog Norbert Elias zou verklaren.

Rubinstein volgde het Vossius Gymnasium te Amsterdam, maar werd na vier jaar van school gestuurd. Ze werkte drie dagen per week bij uitgeverij G.A. van Oorschot, en leefde samen met de jurist Willem Frederik van Leeuwen. Vervolgens werkte ze drie jaar in een kibboets in Israël en studeerde ze twee jaar aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Op grond van die studie kon ze in 1955 worden toegelaten als student politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens haar studie, die ze na twee jaar afbrak, begon ze haar carrière als schrijfster onder andere bij het Nieuw Israelietisch Weekblad en Propria Cures. Later schreef ze voor Vrij Nederland (VN), Het Parool, NRC Handelsblad, Avenue, Hollands Weekblad, Hollands Maandblad en Tirade.

Haar VN-columns, die vanaf 1962 wekelijks verschenen onder het pseudoniem Tamar, hadden een trouw publiek en werden gekenmerkt door een beknopte en heldere stijl, met soms zeer persoonlijke ontboezemingen over haar echtscheiding (gebundeld in Niets te verliezen en toch bang) en haar ziekte (gebundeld in Nee heb je) en verder over uiteenlopende onderwerpen zoals bijstandsmoeders (polemiek met Brandt Corstius over Selma Vrooland), wereldpolitiek, binnenlandse aangelegenheden, katten en bloemen.

In 1977 werd multiple sclerose geconstateerd. Dit bracht grote veranderingen in haar leven te weeg, die ze te boek stelde in Nee heb je (1985). Rubinstein overleed op 61-jarige leeftijd. Ze werd begraven op de Amsterdamse begraafplaats Zorgvlied.

Kort na haar dood verscheen haar boek Mijn beter ik waarin ze onthulde dat ze jarenlang een geheime verhouding had gehad met Simon Carmiggelt. Eerder was ze getrouwd met de literair criticus Aad Nuis en met de psycholoog en columnist Jaap van Heerden.

Haar jongere zus Gerda Rubinstein is beeldhouwster.