Terken Khatun also known as Turkan Khatun ("the Queen of the Turks") was the Empress of the Khwarazmian Empire as the wife of Shah Il-Arslan, and the mother of Tekish and Sultan-Shah of the Khwarazmian Empire.

NOTE: Do NOT merge her with the wife of her son Tekish who shares the same name as her.

• From Wikipedia, the free encyclopedia. The link to the Wikipedia article is here: https://en.wikipedia.org/wiki/Terken_Khatun_(wife_of_Il-Arslan)

Terken Khatun also known as Turkan Khatun ("the Queen of the Turks") was the Empress of the Khwarazmian Empire as the wife of Shah Il-Arslan, and the mother of Tekish and Sultan-Shah of the Khwarazmian Empire.

1172-74 politically influential

After the death of her husband, Shah Il-Arslan, his sons began fighting over who would succeed him. Sultan Shah was the younger son, but he was considered the formal heir and she placed him on the throne. The elder son, Tekish, fled to the Qara Khitai and was given a large army, and he soon set off for Khwarazm. She and her son decided to flee, and Tekish installed himself in Khwarazm unopposed in December 1172, but she gained the support of Mu'ayyad al-Din Ai-Aba, a former Seljuk Amir who had set himself up in Nishapur since the collapse of Seljuk power there, he led an army into Khwarazm, but was defeated, captured and executed. Her son eventually found refuge with the Ghurids, but she was hunted down and killed by Tekish's forces.

References

• http://www.guide2womenleaders.com/Iran_Heads.htm

ترکان خاتون (مادر محمد خوارزمشاه) از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد ترکان خاتون مادر سلطان محمد خوارزمشاه است، او دختر یکی از امرای ترک بود و پس از ازدواج با سلطان تکش کسان و نزدیکان خویش را در اداره کارهای دولتی دخالت داد و هر ناحیه‌ای که به دست سلطان تکش و یا پسرش سلطان محمد فتح می‌شد یکی از افراد مورد نظر ترکان خاتون به حکومت آن منسوب می‌شد. یکی از دلایل فروپاشی خوارزمشاهیان وجود دخالت‌های ترکان خاتون در امور سیاسی دانسته می‌شود. گویا غایرخان عامل حمله مغول به ایران برادرزادهٔ ترکان خاتون و تحت حمایت او بوده‌است. غایرخان شخصی بود که با کشتن تاجران مغولی و تصرف اموال آنان آتش جنگ بین ایران و مغولان را شعله‌ور کرد.[%DB%B1]

ترکان خاتون دیوان و اقطاعات جداگانه داشت و مُهرش «عصمت الدنیا والدین اُلُغ تَرکان ملکة نساءالعالمین » با علامت «اعتصمت باللّه وحده » بود. او از دورهٔ حکومت سلطان محمد با حمایت امرا و درباریان ترک بتدریج قدرت گرفت و بر امور کشور مسلط شد. او زنی خوشگذران بود و در نهان مجالس عیش و طرب داشت. تا جایی که از ارتباط و ازدواج پنهانی او با شیخ مجدالدین بغدادی، صوفی و عارف قرن ششم و هفتم ، خبر داده‌اند؛ حتی گفته شده‌است که قتل مجدالدین به فرمان سلطان محمد و به سبب رابطهٔ او با ترکان خاتون بوده‌است.

خوارزمشاه به اصرار ترکان خاتون ناصرالدین نظام‌الملک را به وزارت انتخاب کرد و چندی بعد به سال ۶۱۴ وی را به علت بی‌کفایتی عزل کرد. ترکان خاتون هنگام تعیین ولیعهد سلطان محمد، به سبب اختلاف با آی چیچاک (آی جیجک ، مادر جلال‌الدین خوارزمشاه)، از اوزلاق، پسر دیگر سلطان محمد که تحت نظر خودش تربیت یافته بود، طرفداری کرد. با تلاش ترکان خاتون، سلطان نیز اوزلاق را به ولیعهدی خود برگزید. ترکان خاتون، با نفوذ خود، نظام‌الملک صدرالدین مسعود هروی، وزیرسلطان، را برکنار کرد و یکی از غلامان خود، ناصرالدین (نظام‌الملک ) محمدبن صالح، را به وزارت سلطان محمد گمارد. بی‌کفایتی و رشوه‌خواری محمدبن صالح سبب شد که سلطان او را عزل کند، اما ترکان خاتون، محمدبن صالح را وزیر اوزلاق شاه کرد. اوزلاق شاه در آن هنگام ولیعهد بود و به این سبب، اختلاف ترکان خاتون و سلطان محمد بالا گرفت.[%DB%B2]

چنگیزخان که پیش از حمله به ایران از اختلاف ترکان خاتون و سلطان محمد آگاه شده بود، نماینده‌ای نزد ترکان خاتون فرستاد و به وی اطمینان داد که قصد تعرض به سرزمین‌های تحت ادارهٔ او را ندارد و حتی حاضر است حکومت خوارزم و خراسان را به وی واگذار کند، اما ترکان خاتون در سال ۶۱۷ هجری و با شنیدن خبر فرار سلطان محمد، خزاین را برداشت و به همراه ناصرالدین نظام‌الملک (محمدبن صالح) و زنان و فرزندان سلطان محمد از خوارزم گریخت . او هنگام ترک شهر دستور داد تا دوازده تن از ملوک و شاهزادگان اسیر در خوارزم را به قتل برسانند. وی به قلعه ایلال در مازندران پناه برد. مغولان قلعه را محاصره کردند و سرانجام، پس از چهارماه، ترکان خاتون و محمدبن صالح از قلعه فرود آمدند و تسلیم شدند. مغولان پس از کشتن مردان و همهٔ فرزندان ذکور سلطان، ترکان خاتون و زنان دیگر را به قره‌قوم فرستادند. ترکان خاتون تا سال ۶۳۰ هجری که تاریخ وفات وی است، در زندان بود.

همچنین نوهٔ سلطان محمد خوارزمشاه، یعنی دختر سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه نیز ترکان نام داشته‌است.

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86_(%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87)

ترکان خاتون همسر ایل ارسلان، یکی از پادشاهان معروف دوره خوارزمشاهیان بود. علاءالدین تکش پس از مرگ پدرش ایل ارسلان، مخالف به سلطنت رسیدن برادر کوچکترش، جلال‌الدین محمود سلطانشاه بود. او با قبول خراجی سالیانه از قراختائیان، به کمک آن‌ها توانست نامادری خود ترکان خاتون و برادرش سلطانشاه را از خوارزم بیرون کند. آن‌ها نیز به پیش مویدآی ابه در خراسان رفتند و ترکان خاتون به کمک طلا‌ها و جواهراتی که از خوارزم آورده بود مویدآی ابه را وادار حمله به خوارزم کرد. مویدآی ابه هم توانست از اطراف سپاهی تشکیل دهد و همراه با ترکان خاتون و سلطانشاه به طرف خوارزم حرکت کرد اما در نزدیکی خوارزم سپاه تکش به آن‌ها حمله کرد و لشگرشان را نابود و خود مویدآی ابه را دستگیر کرد و کشت ولی ترکان خاتون و سلطانشاه توانستند به دهستان فرار کنند؛ تکش هم در پشت سر آن‌ها به دهستان آمد و توانست به ترکان خاتون دست یابد و او را بکشد.

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86_(%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%86)