Tolleiv Olson Villand

http://www.villand.net/hbii.html

Tolleiv overtok garden visstnok i 1744.

1744. Tolleiv Olson Villand f 1714 d 1778 g m Kari Larsdtr. nedre Sundre (Larsgarden), Ål.

Kari var dtr. til Lars Olson nedre Sundre f ca. 1689 og kona, Birgit Torsteinsdtr. frå Stave. d 1732. Ho var av Sindre-folket på nedre Sundre, som hadde site på garden lenge. I 1723 kjøpte foreldra til Kari garden øvre Sundre. Ei syster til Kari Larsdtr. Sundre. Margit Larsdtr., var gift med kapt. des armes Dæhlen, som Ola Larson Fossgard — Villand og Ragnhild Ellingsdtr. kjøpte nordre Villand av i 1744.

Tolleiv fekk skøyte på heile garden søre Villand 11/10 1747. Villandsstugu, som no står på Hallingdal museum på Nes, vart nok bygt for Tolleiv av broren Torkjell i 1744 eller like etter. I 1824 vart ho måla av meisterrosemålaren i øvre Hallingdal den tid, Embrikk Bæra (om stugu med bil. sjå Hol I, s 415 ff.).

8/6 1747 selde Tolleiv sin lut og del i Urundlien med ein støl, Larsolastølen, som i mange år hadde lege øyde, vart det sagt, for 20 rdlr. til Ola Helgeson søre Sletto og Svein Ivarson nordre Sletto i Hovet. Det fanst ikkje andre hus der enn eit gamalt utrote fjøs og ei roten løe, heitte det.

I 1748 stemnde Tolleiv og stykkfaren på nordre Villand saman med Helleik Høgnerud Ola Hermannson Nedrejorde, fordi han og dei på Nedrejorde siste summaren hadde site på stølen deira Varaldset med ei stor mengd krøter og beitt stølen ut. Ola Nedrejorde sa at dei hadde felles støl på Varaldset og at Nedrejorde ikkje hadde nokon annan støl. Han hadde òg sendt vitnefast bod til dei andre eigarane før han buførde, så dei kunne koma og få same del i beitet, men dei gjorde ikkje det, så dei på Nedrejorde vart sitjande der åleine. Dei hadde ikkje vore der året før, difor måtte dei ha så mykje krøter der då (36 stykke), for å få hevda opp vollen, sa dei. Torkjell Villand var sakførar for broren og for hans part, og som så ofte gjekk han laus med voldsom formalprosedyre: Ola Nedrejorde måtte prove at han hadde rett til å sitje på Varaldset og ikkje fare med laust snakk! Men det var nok lettare sagt enn gjort for Nedrejorde; for garden hadde hatt rett der så langt att i tida at det ikkje fanst papir på det. Saka vart utsett. At Nedrejorde åtte noko i Varaldset går òg fram av at ved skøyte 11/4 1777 selde Ola Hermannson Nedrejorde langstølane gamle Varaldset og nye Varaldset (el. Odden) til Lars Asleson Nestegard i Holet, — etter Nedrejordes skyld, 15 løbbol.

Tolleiv Olsson Villand, fødd 1714 i Hovet i Hol i Hallingdal og daud 1778, var ein kjend kjempekar og villstyring i Hallingdal på 1700-talet. Han var den eldste sonen av Blank-Ola, og den eldste av dei åtte villandskarane.

Tolleiv heitte etter farfaren Tolleiv Uppsata frå Ål, og vart fødd utanfor ekteskap i 1714. Han voks opp på garden Villand i Hovet, men fekk som vaksen garden Grøt av farbroren Tolleiv Rikandsrud. Denne selde han snøgt vidare, men kjøpte og løyste inn søre Villand og budde der frå 1747.

Tolleiv vart gift med Kari Larsdotter Sundre frå Ål, og fekk fleire born med henne.

Lars Reinton skriv om Tolleiv at han var den villaste og mest agelause av alle villandsbrørne. Han var høg, «trjå alni å två tumma», vert det fortald. Han var ovende sterk alt som ung, og vann på alle som prøvde seg i kast med han.

Vanskar med retten[endre | endre wikiteksten] Det Tolleiv er mest kjend for er at han skulle ha overfalt og dengd mor si i 1752. Dette er attgjeve i mange kjelder. Han skulle ha slengd henne bortetter slik at "mjærme henna gikk or le", sa dei. Denne saka førde med tida til at han kom på festninga og laut gjera straffarbeid nokre år. Tolleiv slost og med broren Ola, og med styvfaren Ola Larsson Fossgard.

Klagemålet mot Tolleiv vart framførd om lag samstundes som mor hans la fram saka mot mannen sin i 1752. Protokollen skriv:

...fordi hand skal have afvigte 26 Ianv: dette Aar slaget hans moder Ragnil Ellingsdatter med en veede kubbe eller et Træe, og derforuden adskillige gange tilforn have ilde handlet med hans kone og brødre, saa at de ey skal have fred hverken Nat eller Dag, derom at anhøre vidner, fornemme paastand og være Dom undergive, saa er og under falsmaals straf vidnerne indkaldet til denne tid og Stæd, alt efter stævningens nærmere bemeld af dato 31 Iangv: 1752.

Ragnhild stod no fram i retten og trega på dette, av di ho vedgjekk at Tolleiv hadde vore full då det stod på. Men Tolleiv hadde fare so hardt fram mot skyldfolket sitt at han vart dømt til festningsarbeid. Båe brørne hans vitna om det same. No kom det og fram at styvfaren hadde vore skamfaren vinteren før, og sameleis stod det til med kona Kari.

Bøndene i bygda la på den andre sida fram attest på at Tolleiv nok hadde førd seg som eit skikkeleg menneske ute mellom folk.

Verste motmannen til Tolleiv var broren Ola, eldste sonen hans Ola Fossgard. Ein annan bror, Torkjell Olsson Villand, som var Lensmann, gjekk mellom, men forsvara Ola i saka. Frå saka kjem det fram at Tolleiv meinte Ola hadde klaga han grovt for å få han unna, og at Ola var misunneleg på Tolleiv (på grunn av arveretten). Tolleiv meinte beint fram at Ola hadde «voldt hono slaveriet på».

Det er tydeleg at Tolleiv hadde steld seg ille etter ei veke på fylla. Han og Ola skulle ha slost med einannan den 23 januar, og overfallet på mora kom tre dagar etter. Tolleiv vart teken i forvaring fredagen same veka, og klagemålet vart sett fram om lag 31. Segnene fortel og om sjølve arresten, som ikkje gjekk fredeleg for seg. Han vart dregen til arresten som "ain vill ukse".

Etter nokre år på festninga kom Tolleiv heim att i 1757. Han fekk nåde av kommandanten, og vart gjort til soldat i Søndenfjeldske gevorbene infanteriregiment. Kona hans hadde då freista å få han ut ein to års tid. Grunnen var at ho sat einsam på garden med små born, og ho hadde ikkje pengar til å leige arbeidshjelp. Tolleiv kom då endeleg heim i 1758, og han sat i ro på Villand resten av livet, vert det fortald. Han hadde lova kommandanden på Akershus festning å ikkje bråke meir, og gjorde som han hadde lova. Han våga ikkje å slåst etter at han kom heim, men såg gjerne at andre tok seg eit basketak.

GEDCOM Source

@R453337154@ Ancestry Family Trees Online publication - Provo, UT, USA: Ancestry.com. Original data: Family Tree files submitted by Ancestry members.

GEDCOM Source

Ancestry Family Tree http://trees.ancestry.com/pt/AMTCitationRedir.aspx?tid=156356897&pi...