Većina rodoslova, pa i ovaj naš, svoje temelje nalazi u usmenom predanju, legendama i mitovima stvaranim i prenošenim kroz vekove, sa koljena na koljeno, pevanim uz gusle, pričanim i prepričavanim uz svetlost slavske sveće, luča i ognjišta. Stalni ratovi, nestabilnost i neizvenost opstanka na ognjištu, uništavanje duhovnog nasleđa i pisanih dokumenta u velikoj meri otežavaju rad na izradi rodoslova.

Usmeno predanje, kao oblik očuvanja i prenošenja informacija, specifično za srpski narod, u velikoj meri daje osnovu mnogim radovima, pa i našem. Priče o važnim događajima, ljudima i precima, pričane kroz vreme, doživljavaju promene zavisno od sposobnosti pripovedača da priču ispriča tačno, i slušaoca da priču zapamti onako kako je ispričana. Često pripovedači predanju dodaju vlastite figure, uljepšavaju ili skraćuju, dodaju ili oduzimaju, te na taj način predanje trpi ozbiljne promene. Izmene u predanjima idu do te mere da se često, u narativnom vremeplovu, zadržava samo osnovna tema, ime i mesto, dok se gube istoriske činjenice. Važna činjenica koja se skoro redovno zagubi, negde između pripovedača i slušaoca, je tačno vreme dešavanja nekog događaja, pa se proširuje vremenski period i nažalost godina postaje decenija, decenija vek.

Neretko u predanju imena likova bivaju zaboravljena ili izmenjena do te mere da je teško pouzdano utvrditi vreme, ljude i događaje. Kada se u predanju dese ovako značajne promene, predanje prelazi u legendu. Na ovom nivou predanje kao istoriska činjenica teško može da posluži kao osnovni podatak za vremensku rekonstrukciju, u legendu se još veruje ali kao takva legenda u sebi nosi zamke za istraživače jer je moguće naići na istu priču sa različitim likovima u različitom vremenu. Na ovom nivou legenda može da posluži kao osnov jednom radu ali nema istoriski potvrdu u pisanom dokumentu te ostavlja mogućnost greške. Mnoga predanja vežu naše poreklo za Pilatovce u Oputnim rudinama

Pilatovci su selo koje se nalazi u Oputnim rudinama, današnja Crna Gora, dok su do 1878. bili u sastavu Hercegovine.

Katun PILATOVAC, javlja se u dubrovačkim istorijskim izvorima 1405. godine. Ovaj katun bio je lociran kod Bileće, na mjestu današnjeg sela Pilatovci. Vlasi iz katuna Pilatović („Vlachi de cathono Pillatouich“) Vukac Pilatović, Milić Brajković i Vladoje Pilatović obavezuju se u Dubrovniku 22. juna 1405 godine na pregon robe dubrovačkim trgovcima u Ustikolinu kod Foče, uz određene dogovorene uslove. (Div. canc. XXXV, fol. 195, 22. VI 1405 ). *Novak Mandić, „Srpske porodice vojvodstva Svetog Save“ Gacko 2000. godine.

          Sudeći po ubli - kaldrmisanoj ozidanoj okrugloj lokvi koja se i danas koristi za napajanje stoke u selu, gromilama i stećcima, nemim svedocima postojanja,  Pilatovci su bili naseljeni mnogo ranije, pre Pilata. Ovde bi napomenuli i ilirsko pleme LaBeati koje je u III veku pne. postojalo na obalama Skadra, a u blizini Nikšića sagradilo utvrđeni grad Meteon. Predpostavljamo da ovaj podatak, osim korena reči Beat (lat. Beatus=blažen), istovetnog sa korenom našeg prezimena, nema bitnije značenje za nas, osim da je koren našeg prezimena na ovim prostorima egzistirao mnogo ranije, nekih 800 godina prije zvaničnog pominjanja  imena Beat za koga se vezuje naše poreklo.

Novak Mandić Studo u svojoj knjizi – ZEMLJA ZVANA GACKO I, na strani 610 kaže: „Naime, odmah iza kosovske bitke 1389. godine , na prostor Gacka stigla su brojna bratstva iz Raške sa prostora Starog Vlaha i sa Kosova i iz nekih krajeva Makedonije. U do tada rijetko naseljeno Gacko, doselile su se mnoge srednjovjekovne srpske porodice, među kojima i ove. Andrići,…………….,BEATI,…….,“
Predanje, legenda ili mit, o Banu Pilatu poslužilo je kao osnov za naš rodoslov, dok ćemo u daljem radu navesti i druga predanja, do kojih smo došli o našem poreklu.
Istoričari Bana Pilata, zbog nedostatka činjenica, smeštaju u veoma širok vremenski period od 300 god. pre Kosovske bitke do 15 veka.

Po predanju, Ban pilat je bio oženjen Marom, sestrom Ivana Crnojevića, koji je vladao Zetom od 1465.-1490., te verovatno ovim brakom stekao titulu Bana i dobio upravu nad širom oblasti i katunima Pilatovac. Ovo bi mogao biti podatak na osnovu koga bi bilo moguće Bana Pilata smestiti kao realnu ličnost u drugu polovinu 15. veka.

O ženidbi Pilata sa Ivanovom sestrom Marom, predanje kaže da su Crnojevići htjeli rodbinskom vezom osigurati dio svoje granice. Kako su u stalno napetim odnosima sa Kosačama, ženidbenom vezom Crnojevići nameravaju osigurati mir sa Pilatovim klanom na Rudinama. Predanje kaže da je do sukoba došlo jer se ban Pilat nije slagao sa Ivanovom sestrom, te je ona često bježala nazad bratu. Jednom prilikom joj Pilat u besu otkine nos, te se ona tako nagrđena vrati braći. Razljućen Pilatovim gestom, Ivan prikupi vojsku i napade Pilatovce i počini strašan pokolj zarad nagrđene sestre. Pilatovci bjehu većinom u poljima i sa stokom, te Crnojevići popališe sela i poklaše nejač, a kasnije se sukobiše i muški sa njima. Predanje kaže da je mrtvih bilo po celom katunu.

Pilat i Mara imadoše sinove Komnena, Ronča, Beata, Savu i Prša, te se Ban Pilat smatra rodonačelnkom bratstva Komnenića. Tokom istraživanja se javilo nekoliko nedoumica i nepotvrđenih podataka. Po nekim podacima Bratstvo Komnenića je šire i čine ga još i porodice Doder i Šekare, a danas u Pilatovcima žive porodice Komnenića i Šekarića. Verovatno će u svojim radovima ove porodice naći vezu i rasvetliti nedoumice bratstva. Interesantan je podatak da i danas postoji kombinacija imena i prezimena u našoj familiji kao što je Komnen Beat .

          Sve familije Bratstva Komnenića slave Krsnu slavu Sv. Velikomučenika Georgija (Sv. Đorđa) 6.maja po Julijanskom kalendaru. Crkva Sv. Đorđa na Valu (stijeni) sagrađena je 1404. godine. Prvobitno je sagrađen manastir Koravlica koji su Turci spalili, pa su noću na stijeni (valu) gradili crkvicu 2x2 m. i danju je pokrivali granjem da je Turci nebi našli i spalili. Tokom gradnje srušiše minaret đžamije u Avtovcu, te jedan kamen ugradiše u crkvu, pa rekoše kao je crkva dolećela iz Bosne, udarila u minaret đžamije u Avtovcu i ostala na Valu. Turci je nikad nisu srušili i Crkva Sv. Đorđa , kao svedok vremena, do današnjeg dana stoji na stijeni iznad Bilećkog Jezera nedaleko od graničnig prelaza sa Crnom Gorom. Današnji izgled crkva je dobila obnovom iz 1925. god., zahvaljujući popu Marku Komneniću, sinovcu popa Todora. U porti crkve se nalazi groblje u kome su Komnenići sahranjivani do 1957. godine, kaže Milan Mašanov. 

Turci su u skladu sa dugoročnom strategijom, na sve načine pridobijali viđenije Srbe iz Zahumlja da se poturče. Nepokorenim su žene odvođene u hareme, a muška deca u vojna vežbališta u Jedrene da od njih nastane turska „nova vojska“, odnosno janičari. Tih surovih godina osmanska najezda je zatrla mnoge domove u srpskoj Hercegovini.
Saglasno sa ondašnjim poimanjem časti, knez Pilat je odlučno odbio da se poturči. Naši stari u svojim kazivanjima navode dodatan i bolan razlog za tu njegovu odluku. Naime, negde kod ovaca na Baljcima turski aga zadužen da kupi „danak u krvi“ ugrabio je Pilatovog jedanaestogodišnjeg sina. Tako je jedan od prvih izdanaka našeg bratstva postao adžamioglan, dakle dete dovedeno u saraj da postane janičar. Gnevan i ojađen Pilat je čak uvredio turske izaslanike koji su ga, uz silna obećanja, nagovarali na turčenje. Nemajući milosti, Turci su nepopustljivog kneza na prevaru zarobili, izvrgli ga mukama i na posletku živog ga zakopali u uspravnom položaju, ostavivši mu glavu iznad tla da se nepokorenik što duže muči. Navodno je tri dana i tri noći izdisao na mukama. I dan-danas pored crkva svetog Georgija na Valu postoji njegov nadgrobni kamen. Tako naš predak nije počinio ništa slično zlopočinstvu rimskog konzula, svog istoimenjaka, nego je ponovio stradalni podvig svetog velikomučenika Georgija koga naši bratstvenici svetkuju kao krsnu slavu. Kako tada, tako i od tada, napisa Milan Mašanov.
Od Beata, sina Pilatovog i Marinog, vodi poreklo naša familija Beat, Bejat, Beatović, Bejatović. Postoji i nekoliko drugih predanja o kojima ćemo pisati u našoj knjizi. Ovde bi samo izdvojili zapis Jevte Dedijera u kojem se kaže da se jedan Beat, sluga kod Rončevića, oženio gazdinom ćerkom i uzeo slavu Sv. Đorđa, te od njega postadoše Beatovići. Ovim putem ocenjujemo nemogućom ovakvu tvrdnju, jer je poznavajući rodbinske i bratsveničke odnose u tom periodu bilo nemoguće sklapanje braka među bratsvenicima, pogotovu što smo tokom istraživanja našli nekoliko istih predanja vezanih za poreklo drugih familija. Za period od oko 300. god. od sredine 15. veka pa do 1730. god. nemamo podatke o našim precima.
Familija Beat se u Pilatovcima umnožava i širi da bi posle nekoliko generacija krenuli u raseljavanje po okolnim mestima i formiranje novih sela. Neki od Beata se sele na jug Hercegovine, ispod Trebinja u Sjenicu, sa prezimenom Bejat, prizetljuju se i prihvataju slavu Sv. Nikole. Drugi pravac seobe je na sever, gde delom Beati ostaju na Koritima, a delom idu na lebršničke katune, kako bi u nepristupačnim predelima obezbedili sigurnost od osmanliskih osvajača. U podnožju Lebršnika, u uslovno rečeno pitomoj dolini, osnivaju selo Žanjevicu, bogatu izvorima pitke vode, nešto ziratne zemlje i obiljem pašnjaka. Sa Beatima se doseljavaju Savići i Rončevići, da bi ubrzo neki Savići hercegovačkim putem preko Foče i Glasinca odselili za Bosnu u Šekoviće, i negdje u okolinu Banjaluke. U ovom periodu dolazi do formiranja sadašnjeg prezimena Beatović u varijacijama, o čemu je ranije pisano. U Žanjevici je nekad bilo i do 40 kuća, pa se s pravom može reći da je rasadnik familije Beatović. Iz Žanjevice je bilo seoba, grupnih i pojedinačnih na sve strane, u Bodežišta, Kokorinu, Glasinac, Crnu Goru, Makedoniju, Srbiju, Slavoniju, pa i u prekomorske zemlje.

Za prikupljene podatke o pojedinim vezama granama i ograncima naše famileje za najveći deo možemo reći da su tačni, uz mogućnost malih korekcija vezanih za pojedina imena koja su izostavljena. Izradom porodičnog stabla, kompleksnom vremenskom analizom, vodeći računa o poznatim podacima i prateći patronime specifične za srpski narod, došli smo do trenutno objavljenih podataka u Osnovnoj šemi familije Beatović, Bejatović, Beat, Bejat. Ovim istraživanjem smo došli do 1730. godine i imena trojice braće Ilije, Baja i Jovana. Od Ilije i Jovana ostadoše grane Beata, dok od Baja, postadoše Bajovići. Opširnije, pojedinačne podatke o potomstvu Ilije i Jovana možete naći u šemama i pratećim tekstovima koje su sastavni deo ovog rada.

Trenutno u Žanjevici postoje ostaci sela i jedna naseljena kuća Beatovića sa 3 člana u kojoj kandilo ponosno i prkosno osvetljava ikonu i lik našeg sveca Sv. Đorđa.

http://sites.google.com/site/rodoslovbeatovica