dss Elizabeth Oginska

GEDCOM Note

Альжбета Магдалена Пузына (у дзявоцтве Агінская; 1700—1767, Лучай) — грамадзкая дзяячка Вялікага Княства Літоўскага, мэцэнатка.
Біяграфія
Пахожаньне і радавод
Прадстаўніца старэйшай княскай лініі роду Агінскіх гербу ўласнага, дачка Рыгора Антонія, гетмана польнага літоўскага, і Тэафіліі з Чартарыйскіх.
Пабралася шлюбам з Антоніем Пузынай, сынам Андрэя, кашталяна менскага, і Эўфрасіньні з Храстоўскіх. Мела зь ім 3 дачкі.
Дзейнасьць
Атрымала добрую адукацыю. У сваім Лучайскім маёнтку арганізавала астранамічныя назіраньні для вызначэньня геаграфічнага становішча.
Заснавала астранамічную абсэрваторыю ў Вільні і падтрымлівала яе матэрыяльна. У 1755 року на гэтыя мэты ахвяравала значныя сумы, а ў 1766 року ўклала сродкі, адсоткі зь якіх у памеры 6000 злотых шторок пералічваліся на патрэбы Віленскай акадэміі. Апроч таго, ахвяравала 3000 злотых наяўнымі. Каб атрымаць гэтыя сумы, прадала свае маёнткі ў Сандамірскім ваяводзтве. Ахвяраваныя грошы пайшлі на закупку астранамічных прыладаў у Ангельшчыне[1].
У 1766 року заснавала пры касьцёле ў Лучаі дом для місіі езуітаў. Апроч таго, адпісала місіі значную суму грошай і перадала манахам два пляцы для будовы дома і новага касьцёла ў гонар Сьв. Тадэвуша Апостала.
Генэрал ордэна езуітаў В. Рычы ў гонар шчодрай фундатаркі ўвёў адмысловыя малітвы ва ўсім ордэне.
Існуе шэраг партрэтаў Альжбеты Пузыны: адзін зь іх захоўваўся ў Лучайскім касьцёле, але да нашага часу яго перавезьлі ў Віцебскі мастацкі музэй (1992). Яшчэ два партрэты вядомай мэцэнаткі захоўваліся ў Віленскай абсэрваторыі: у маладым і сталым веку (абодва цяпер у Летувіскім мастацкім музэі); а над галоўным уваходам зьмяшчаўся барэльеф зь ейным партрэтам і манаграмай. Апроч таго, у аддзеле гравюраў музэя старажытнасьцяў у Вільні меўся партрэт А. Пузыны з лацінскім надпісам, у якім выказвалася ўдзячнасьць езуіцкага калегіюму.
Знакаміты паэт Адам Міцкевіч ўвасобіў А. Пузыну ў сваёй паэме «Пан Тадэвуш». Адзін з герояў твору — пан Падкаморы — наступным чынам распавядаў пра часы свайго навучаньня ў Віленскай езуіцкай акадэміі:
...Я сам у курсе
Астранамічных ведаў быў у бурсе
Галоўнай школы ў Вільні. Там за сродкі
Пузынінай, багатай патрыёткі,
Мы мелі тэлескоп (усе выдаткі
Былі збалянсаваны за падаткі
З двухсот двароў халопскіх — з рук у рукі),
Падтрымлівала пані храм навукі.
Арыгінальны тэкст (пол.) [%D0%BF%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8C]

Галерэя
• Іканаграфія Альжбеты Пузыны з Агінскіх
• І. Эгельфэльдэр, XVIII ст.
• І. Эгельфэльдэр, каля 1751
• Невядомы мастак, XVIII ст.
• Невядомы мастак, XVIII—XIX стагодзьдзі
Крыніцы
1. ^ Павел Чудук. Паставы на мяжы вякоў // «Туризм и Отдых» №41, 2006.
Вонкавыя спасылкі
Альжбета Пузына (Агінская) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
• Эльжбэта Агінская-Пузына. Westki.info. Праверана 10 сакавіка 2011 г.
• Эльжбета Пузыніна (Агінская). Сайт Паставаў. Праверана 10 сакавіка 2011 г.

https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B6%D0%B1...

Елизавета Магдалена Пузына (в девичестве Агинский; 1700-1767, луча) - общественная деятельница Великого Княжества Литовского, благотворительница.
Биография
Пахожаньне и родословная
Представитель старшей княжеской линии рода Огинских герба собственного, дочь Григория Антония, гетмана польного литовского, и Теофилии с Чарторыйских.
Вышла замуж за Антонием Пузынов, сыном Андрея, коменданта минского, и Евфросинии с Храстовских. Имела с ним 3 дочери.
деятельность
Получила хорошее образование. В своем Лучайский имении организовала астрономические наблюдения для определения географического положения.
Основала астрономическую обсерватории в Вильно и поддерживала ее материально. В 1755 году на эти цели пожертвовала значительные суммы, а в 1766 року вложила средства, проценты с которых в размере 6000 злотых шторок перечислялись на нужды Виленской академии. Кроме того, пожертвовала 3000 злотых наличными. Чтобы получить эти суммы, продала свои поместья в Сандомирской воеводстве. Пожертвованные деньги пошли на закупку астрономических устройств в Англии [1].
В 1766 року основала при костеле в Лучае дом для миссии иезуитов. Кроме того, завещала миссии значительную сумму денег и передала монахам два площади для строительства дома и нового костела в честь Св. Тадеуша Апостола.
Генерал ордена иезуитов В. Ричи в честь щедрой фундатарки ввел специальные молитвы во всем ордене.
Существует ряд портретов Елизаветы Пузыны: один из них хранился в Лучайский костеле, но до нашего времени его перевезли в Витебский художественный музей (1992 год). Еще два портрета известной благотворительница хранились в Виленской обсерватории: в молодом и зрелом возрасте (оба сейчас в Литовский художественном музее); а над главным входом располагавшейся барельеф с ее портретом и монограммой. Кроме того, в отделе гравюр музея древностью в Вильнюсе имелся портрет А. Пузыны с латинской надписью, в котором высказывалась благодарность иезуитского коллегиума.
Знаменитый поэт Адам Мицкевич воплотил А. Пузынов в своей поэме «Пан Тадеуш». Один из героев произведения - пан подкоморий - следующим образом рассказывал о временах своей учебы в Виленской иезуитской академии:
... Я сам в курсе
Астрономических знаний был в бурсе
Главной школы в Вильно. Там за средства
Пузынинай, богатой патриотки,
Мы имели телескоп (все расходы
Были сбалансированный за налоги
С двухсот дворов холопский - из рук в руки),
Поддерживала госпожа храм науки.
Оригинальный текст (пол.)