Willem III van Merode, heer van Duffel en Muggenberg

• genealogieonline.nl... ;
• Ter Coulster

Op 17 juli 1517 wordt het slot Ter Coulster in Heiloo door de met de Geldersen verenigde Friese rebellenhoofdman Grutte Pier in de as gelegd. Erfdochter Catharina huwt rond deze tijd met verdedigend militair Johan van Merode en samen nemen zij de wijk naar hun buitengoed-schuiloord in Steenwijkerwold over de Zuiderzee in de kop van Overijssel. In de omgeving van Vollenhove aan de Zuiderzeekust vlakbij Steenwijkerwold stelde de landsheer, de bisschop van Utrecht grond ter beschikking van edellieden die een extra verblijfplaats wensten. Volgens lokale bronnen zijn hun zonen Willem III (rond 1522) en zijn broer Ijsbrand (Isebrand, Ysembart) daar geboren, maar als IJsbrand I in 1532 geboren is, kan dit ook reeds in Duffel geweest zijn. Geen andere kinderen van Johan en Catharina zijn bekend.

In de nasleep van de Gelderse oorlog (tussen 1542 en 1545) verblijft Willem te Tilburg. Vermoedelijk leert hij er de van daar afkomstige Petronella (Petrynken) van Oerle kennen, met wie hij een niet-katholiek ingezegende (protestantse?) relatie begint. Van de mogelijk 6 kinderen die hieruit geboren werden, is er geen enkel uiteindelijk in dit gezin opgevoed. De juiste reden hiervoor is vooralsnog onbekend. Er zijn echter vermoedens dat Willem III pas op latere leeftijd katholiek gedoopt zou zijn.

In 1551 verblijft Willem samen met zijn broer IJsbrand I nog steeds in wat nu Tilburg is op de waterburcht Broekhoven, die in 1561 aan de familie Merode overging.

Esther van Merode en Willem jr. (de latere baljuw) van Merode moeten in deze periode geboren zijn. Esther vinden we later terug in Mechelen: zij sterft in 1633. Willem jr. wordt baljuw in Sint-Annaland op Tholen. Hij sterft (aldaar?) rond 10 september 1599.

Op 10 maart 1558 sterft zijn vader Johan van Merode, voogd van Duffel (Achttiende-eeuwse bronnen gebruiken de term 'advoué'). Willem III wordt als eerstgeborene ingehuldigd tot nieuwe voogd.

In de periode 1561 - 1563 stellen we de verdwijning, verbanning of vlucht van Petronella van Oerle vast. De verscherpte kettervervolging onder kardinaal Granvelle is hier allicht de oorzaak.

Op 10 april 1564 huwt Willem te Lier met Anna Isabella (Ysabeau) Schetz van Grobbendonk, dochter van Erasmus Schetz en weduwe van Jan ('Jean') sr. Vleminck van Wijnegem. Willem III is rond die tijd duidelijk (weer?) katholiek. https://www.genealogieonline.nl/genealogie-peeters-rouneau/I15672.php

Het onderscheid tussen Jan Vleminck sr. en neef Jan Vleminck jr. blijkt uit het archiefstuk van de familie d'Ursel (voorheen Schetz): http://search.arch.be/eadsearch/inventaris/index/eadid/BE-A0510_000...

https://gw.geneanet.org/ferreschaevers?n=van+merode+veulen&oc=&p=wi...

Het huis van Jan Vleminck sr. te Wijnegem werd vereeuwigd op het schilderij van Pieter Bruegel de oude 'De volkstelling te Bethlehem': https://books.google.be/books/about/Pieter_Bruegel_de_Oude.html?id=...

Aangezien Jan Vleminck jr. pas in 1567 heer van Wijnegem werd, is de kans zeer groot dat dit doek in opdracht van Willem III geschilderd werd, daar hij als echtgenoot van Anne Schetz de nalatenschap van Jan Vleminck sr. beheerde. Gezien de verslechterende politieke situatie is het zelfs niet onmogelijk dat de afbeelding van de Wijnegemse gebouwen een militair doel had als grondplan van een door opvolger Jan Vleminck jr. aan te leggen legerplaats met kazernen en schansen. Toen het doek pas geschilderd was, was het enkel bekend voor een zeer beperkte groep personen. Pas onder de aartshertogen Albrecht en Isabella rond 1610 wordt door Pieter Bruegel de jongere een kopie van dit doek geschilderd met decoratieve en meer openbare functie. Deze schilderijen, alsmede het origineel, worden bewaard in het museum voor oude kunst te Brussel.

In april 1566 te Brussel en juli 1566 te Duffel neemt Willem deel aan samenkomsten van het Eedverbond der Edelen. Te Duffel manifesteert zich ook een 'Eedverbond der coopluyden ende borgheren' dat te dier gelegenheid gehoord wil worden, tot uitermate grote woede van koning Filips II, die dit als majesteitsschennis beschouwt en de deelnemende edelen ter dood veroordeelt. Willem's toenadering tot het katholiek gezag was dus tevergeefs en van korte duur. Hoe de verhouding met zijn echtgenote Anne Schetz na dit voorval evolueerde is onbekend.

In 1571, kort vóór de inname van den Briel op 1/4/1572, is hij weer in Duffel om de drie delen (Voogdij, Parwijs en Hoogheid) samen te voegen onder één heer, nadat Jan IX van Merode ingestemd had met de ruil van zijn deel tegen het goed Impde bij Wolvertem.

In oktober 1572 woedt de Spaanse furie te Mechelen nadat, vergemakkelijkt door de éénwording van Duffel, op 29/8/1572 de stad zich tot het Geuzenkamp bekende.

In 1573 wordt te Antwerpen in de percelen van de voormalige stadswoning van zijn schoonvader Emmanuel Schetz van Grobbendonk (nabij het huidige "hof van Spaengien" en het café "De Muze" een Jezuïetencollege gesticht, voorloper van de nog steeds bestaande "faculteiten Sint-Ignatius". Franciscus Joannes van Meroyen, zoon van Heynrick (Henricus) en kleinzoon van Willem, zou hier kunnen school gelopen hebben.

In 1576 (4 oktober) woedt de Spaanse Furie in Antwerpen: vier dagen erna (8 oktober) wordt in Gent de 'Generale Unie' (Pacificatie van Gent) afgeroepen tegen het Spaans bewind.

In januari 1577, wordt de Unie van Brussel afgesloten die als vredesverdrag bedoeld was. We vinden kort daarna Willem van Merode terug in het gezelschap van Richard VI van Merode, heer van Oirschot om de bijdrage te eisen van de bevolking van Den Bosch tot de soldijheffingen voor de Staatse garnizoenen. Twee jaar later, bij het Schermersoproer in 1579, zou Den Bosch echter voor Farnese kiezen.

In januari 1579: De Unie van Atrecht (6/1) verenigt de Spaansgezinde (tot Spaansgezindheid verleide) gewesten, Artesië, Frans-Vlaanderen, Kamerijk en Henegouwen. De Unie van Utrecht (23/1), waar kort daarna ook nog Brussel bij hoort, verenigt de overige gewesten, met inbegrip van Doornik.

In 1580 sterft Willem's echtgenote Anna Isabelle Schetz door een vooralsnog ongekende oorzaak. In de periode 1580-1581 was er in de Nederlanden een vorm van pestepidemie die later geïdentificeerd werd als de "Engelse zweetziekte".

In 1581 wordt Tilburg belegerd door de Spaanse troepen. De waterburcht Broekhoven wordt (door de Staatsen) ter verdediging platgebrand.

Niet lang daarna, in 1583, gebeurt hetzelfde met de beide Nete-oevers in Duffel, waar de koningsgezinden aanstalten maken om Antwerpen te omsingelen.

In 1585 wordt de akte van overgave getekend van de Stad Antwerpen aan Alexander Farnese, de hertog van Parma te Beveren in de burcht Singelberg op de linkeroever van de Schelde. Rechts bovenaan de handtekeningenlijst vinden we de handtekening van 'Guillaume de Merode'.

In 1593 duikt Petronella van Oerle op te Geertruidenberg, vlak na de verovering van deze stad door de Staatsen. Mochten deze laatsten er in geslaagd zijn opnieuw door te stoten tot aan de Nete in Duffel lijkt het plausibel dat zij in haar familiale en adellijke rechten zou hersteld zijn. Hun opmars strandde echter in de wisselende strijd om de stad Breda die duurde tot 1637.

Op 8 februari 1597 sterft Willem en wordt waarschijnlijk bijgezet in de crypte van de Sint-Martinuskerk te Duffel, zoals vermoed door het in de jaren 2000 onderzoekend archeologisch team. Zijn graf is echter tot op heden niet gevonden.

http://www.dbnl.org/arch/pire005sher01_01/pag/pire005sher01_01.pdf

Genoemd worden als neven van Willem III op zijn huwelijkscontract uit 1564: https://gw.geneanet.org/fdh1?lang=en&pz=daniel+j.s.m.&nz=peeters&oc...

Heer Willem van Merode Borchgrave tot Loon ende heere van Veulen, etc., zoon van Willem III's oom Hendrik Willem van Merode:

Willem van Merode Korsworm Loon, heer van Veulen

Heer Aerde van Merode heere van Godsichoven, zoon van Willem III's oom Richard I van Merode:

Arnold van Merode Goetsenhoven

Joncheer Willem van Merode heere tot Roodenborch, zoon van Willem III's oom Arnold van Merode Roodenborch:

Willem I van Merode Royenburg

Joncheer Henricke van Merode [zyn broeder], zoon van Willem III's oom Arnold van Merode Roodenborch:

Hendrik van Merode Royenburg

Joncheer Jan van Oeyenbrugge Heere tot Putegheem boeven Hercke by Coelemondt , schoonzoon van Willem III's oom Hendrik Willem van Merode:

Graaf Jan (Josse) van Oyenbrugge van Coelhem, Duras en Roost (echtgenoot van Joanna van Merode)

Joncheer Jan van Halmael, schoonzoon van Willem III's oom Arnold van Merode Roodenborch:

Jean de Halmale (echtgenoot van Margareta van Merode)

[alle des voers. toecomende bruydegoms neven] Het blijkt dus dat slechts 6 van de ongeveer 20 uitnodigbare neven, waarvan twee aangetrouwde, het huwelijk bijgewoond hebben.