Bernardus Arnoldus van Zijl

archiefkaart stadsarchief Amsterdam

archiefkaart stadsarchief Amsterdam

De weg naar het priesterschap was voor Ben van Zijl niet vreemd. Hij groeide op in een gelovig tuindersgezin. ,,Het hele dorp was bij de kerk betrokken, zegt zijn neef Wim van Zijl. ,,Voor mijn oom was er geen andere keuze dan de tuin of het seminarie. Hij zat eerst bij de paters omdat hij naar de missie in de oost wilde. Tijdens zijn studie veranderde hij van mening, omdat hij 'niet door de apen opgegeten wilde worden'.

Van Zijl besloot wereldheer te worden en studeerde in Warmond. In zat in de klas met mensen die later bekend werden, zoals de latere kardinaal Willebrands, bisschop Zwartkruis en de Poeldijkse dekens Dijsselbloem en Nicolaas. In 1934 werd Ben van Zijl in de Sint Bavo in Haarlem tot priester gewijd en benoemd tot kapelaan in 's-Heerenhoek in Zeeland.

In de oorlog werkte kapelaan Van Zijl in de Gerardus Majellaparochie in Amsterdam-Oost. Hij zag het grote onrecht dat de Joden werd aangedaan en begon een groep jongeren, waarvan hij de geestelijk leider was, te mobiliseren. De bezetter hield de kapelaan goed in de gaten en hij is verscheidene keren door de Sicherheitsdienst (SD) opgehaald om verhoord te worden. Van Zijl: ,,De verzetsmensen in de groep vertelden mij hoe verdrietig de kapelaan was als een bepaald iemand door de bezetter was gearresteerd en gedeporteerd naar een vernietigingskamp. Dan zag je de weerstand in hem tegen de Duitsers groeien. Hij ging er dan nóg feller tegenaan.

Uiteindelijk werd de kapelaan op tweede kerstdag 1944 door de Duitsers opgepakt. Hij was verraden. ,,Hij belandde in de dodencel van de gevangenis aan de Weteringschans in Amsterdam, aldus Van Zijl. ,,Daar verkeerde hij met vele medegevangenen in een onmenselijke toestand. Er zaten te veel mensen in een te kleine ruimte. Het eten was weinig en slecht en het was er koud en vochtig, met als sanitair een emmer die dagenlang niet werd leeggemaakt. Maar het allerergste was toch wel de doodsangst. Steeds werden er mannen uit zijn cel gehaald om doodgeschoten te worden. Zelf werd hij ook voor de keuze gesteld om onderduikers te verraden of doodgeschoten te worden. Hij heeft echter nooit iets losgelaten.

In de cel schreef kapelaan Van Zijl een kort briefje aan zijn ouders: 'Ik bereid mij voor op de dood, het is een ontzettende worsteling. Ik verlang er vurig naar om nog eenmaal te mogen biechten en de heilige communie te ontvangen. Ik heb zo dikwijls hard gelopen naar de zieken en nu moet ik zelf gaan sterven. Het is zo wreed, bid toch veel voor mij, alle troost is mij ontvallen. Ze hebben zelfs de bijbel die wij eens in de week kregen afgenomen. Ik draag mijn leven mede op aan Gods kerk en aan het vaderland. Hoe groot Jezus' offer was aan het kruis begin ik nu te begrijpen. Vaarwel, ik hoop u allen eens bij God terug te zien, dat is mijn enige troost.'

,,Het briefje kwam bij de familie aan maar die gaf het bewust niet aan de hoogbejaarde ouders van de kapelaan om hen dit leed te besparen, weet neef Wim van Zijl.

Op 6 mei kwam ook voor kapelaan Van Zijl de bevrijding. Hij werd opgehaald uit de gevangenis en preekte om 19.00 uur al tijdens het lof. Een dag later gingen zijn broer Wim en zwager Toon van der Klugt hem ophalen in Amsterdam. Op de fiets was niet mogelijk, gezien de zwakke gezondheid van de kapelaan. Gelukkig was Klaas Olierook, een Poeldijkse beurtschipper, met zijn motorschuit in Amsterdam. Op 8 mei arriveerde hij in Poeldijk.

,,Mijn oom kwam gebroken uit de oorlog, weet Wim van Zijl. ,,Hulp om opgelopen trauma's te verwerken bestond in die tijd nog niet. Na twee weken kreeg hij een nieuwe benoeming om in de Liduïnaparochie aan de Schenkkade in Den Haag weer aan het werk te gaan.

Vooral in zijn laatste jaren werd de kapelaan gekweld door angsten en spanningen. Hij deed in zijn kamer 's nachts het licht niet meer uit. Op 26 mei 1959 vierde hij in Amsterdam nog zijn zilveren priesterjubileum. Daarna ging het snel bergafwaarts. Op 4 mei 1961 werd hij dood in zijn bed gevonden. Een hartaanval had een einde aan zijn leven gemaakt. Tijdens de uitvaart op 8 mei in de Amsterdamse Agneskerk was zijn kist getooid met de Nederlandse driekleur. 's Middags werd hij bijgezet in het familiegraf in Poeldijk.

http://www.ad.nl/westland/kapelaan-als-verzetsheld~a9620bfc/