Friedrich Schenck von Tautenburg

Bisschop Frederik Schenk van Toutenburg is in 1561 door de paus benoemd tot de eerste aartsbisschop van Utrecht. Hij woont in de fraaie bisschopshof die door bisschop David van Bourgondië in de vijftiende eeuw is gebouwd. Het is een roerige tijd voor de Katholieke kerk. Veel Utrechtse burgers zijn in het geheim protestant geworden. In augustus 1566 slaan zij in de Buurkerk, de Jacobikerk, de Geertekerk en de Nicolaaskerk de beelden die bij de katholieke eredienst horen kapot. Pastoor Duifhuis van de Jacobikerk is in het geheim getrouwd en wie bij hem naar de kerk gaat, hoort geen mis maar een ketterse preek. Het stadsbestuur is nog steeds Katholiek en trouw aan de koning van Spanje, maar de Spaanse soldaten in de Vredenburch zijn ze liever kwijt. In 1576 sturen ze afgevaardigden naar de aartsbisschop om van hem geld te lenen zodat ze de muitende huursoldaten in de Vredenburch kunnen betalen. Maar Frederik Schenk van Toutenburg weigert om hen geld te geven. Het stadsbestuur laat het slot van zijn geldkist forceren en ‘leent’ veertigduizend gulden van de aartsbisschop. In juni 1580 besluit het stadsbestuur van Utrecht om de Katholieke eredienst te verbieden. Er mogen geen missen meer worden opgedragen in de Dom. De aartsbisschop sterft op 25 augustus van dat jaar. Na zijn dood maken enkele notarissen een inventaris op van zijn inboedel in de bisschopshof. In zijn bibliotheek heeft de aartsbisschop boeken van Erasmus, Thomas Aquinas, Agricola en Athanasius, maar ook van klassieke auteurs zoals Plutarchus, Seneca, Plautius, Cicero, Tertullianus en Ovidius. Natuurlijk zijn er ook boeken voor kerkelijk gebruik, zoals een missaal, een brevier en een gebedenboek. In de huiskapel vinden de notarissen paramenten en voorwerpen voor de eredienst, zoals een mijter van rode taf met gouden passement, een paar karmozijnrode kousen met wit satijn gevoerd, een kazuifel van goudlaken, een verguld zilveren bisschopsstaf bestaande uit vijf aan elkaar geschroefde stukken, een zilveren wierookvat in de vorm van een duifje, een gouden keten met een kruis bezet met drie robijnen, twee diamanten en vijf parels, een zilveren wijwatervaatje en een zilveren wijwaterkwast. Het stadsbestuur verkoopt het kerkzilver aan de Munt in Dordrecht om te worden gesmolten. Van het geld kopen ze koren voor de burgers van Utrecht. De andere eigendommen van de aartsbisschop komen toe aan de erfgenamen. Hij heeft geen testament gemaakt en dus krijgen zijn twee buitenechtelijke kinderen niets. Alles gaat naar de kinderen van een achternichtje. Zij moeten een eeuw lang hun recht op de erfenis verdedigen tegen een familie uit de zuidelijke Nederlanden, die beweren van een onbekende halfbroer van de bisschop af te stammen.

De inventaris van de Bisschopshof. Archief van het Domkapittel, inventarisnummer 3328-1. Literatuur