Johannes Wtenbogaert

Bekendheid kreeg Uytenbogaert als leider van de aanhangers van Jacobus Arminius, die met de volgelingen van Franciscus Gomarus een strijd voerden over de leer van de predestinatie (voorbeschikking). Uytenbogaert, die er sterk voor had geijverd dat Arminius tot hoogleraar in Leiden werd benoemd, deelde diens opvatting dat God mensen tot eeuwige zaligheid heeft verkozen, omdát zij geloven. Wegens deze zienswijze trokken velen zijn rechtzinnigheid in twijfel. In Den Haag vond hij steeds meer tegenstand. Langzamerhand zag men hem als leider van een partij die vrijheid wilde voor de kerk en haar leer. Het verzet tegen Uytenbogaert en zijn aanhang leidde ertoe dat hij en 43 andere predikanten in 1610 de ”Remonstrantie” (een verweerschrift) opstelden, waarin onder meer de arminiaanse geloofsleer in vijf punten werd uiteengezet. In hun betoog protesteerden de arminianen tegen wat zij als calvinistische leerdwang zagen en bepleitten ze verdraagzaamheid. Verder erkenden zij het gezag van de overheid in kerkelijke zaken. Hun tegenstanders kwamen vervolgens met de ”Contraremonstrantie”. De scheidslijn tussen de twee stromingen, de remonstranten en de contraremonstranten, tekende zich de volgende jaren steeds scherper af. Hield Maurits zich aanvankelijk op de vlakte, in de loop van 1617 koos hij duidelijk partij voor de contraremonstranten. Tot juli 1617 bleef hij nog onder het gehoor van Uytenbogaert. Maar op de 23e van die maand woonde hij een dienst in de Kloosterkerk bij, waarin de contraremonstrantse predikant Rosaeus voorging. Uytenbogaert nam in maart 1618 ontslag als hofprediker en week later in dat jaar naar Antwerpen uit. Tot zijn diepe verontwaardiging ontzette de particuliere synode van Delft hem uit het predikambt en vonniste een rechtbank in Den Haag hem in 1619 tot levenslange verbanning en verbeurdverklaring van zijn goederen. Prinses Louise de Coligny en prins Frederik Hendrik, die Uytenbogaert trouw waren gebleven, bezochten hem tijdens zijn ballingschap in de Scheldestad.

Interessant? Lees meer