Karel August Pekelharing

Over de geboortedatum van Karel August Pekelharing bestaat verschil van mening. Er zijn sites die 6 augustus 1909 vermelden, maar de meeste sites geven 6 april 1909 als geboortedatum. Dat is ook de datum die op zijn grafsteen staat en vermeld werd in de 10-jarentafels van de administratie van Hoorn en terug te vinden is op zijn gezinskaart in het Amsterdamse bevolkingsregister.

Danser en dichter Karel Pekelharing was lid van wat men het Kunstenaarsverzet noemde. De bekendste persoon van dit verzet is de beeldhouwer Gerrit van der Veen. Samen met Willem Arondéus leidde hij de Persoonsbewijzen Centrale (PBC). Andere leden of betrokkenen, tevens homoseksueel, van het Kunstenaarsverzet waren Frieda Belinfante en Sjoerd Bakker. Karel danste in 1940 bij het Nederlandsche Ballet en was ook choreograaf. Als bekend antifascist en communist verborg hij zich een tijd in het Duitse Kassel. Eind 1942 kwam hij terug en dook onder in Den Haag en Amsterdam. Bij de overval op het Huis van Bewaring aan de Weteringschans, die in Oudejaarsnacht 1943-1944 werd opgezet, werkte het kunstenaarsverzet samen met de groep rond Jan Bonenkamp en Ko Brasser (Raad van Verzet, RVV). In een verslag van de mislukte poging komt Karel Pekelharing tweemaal voor (zie onder). Net als bij de aanslag op het Bevolkingsregister gebruikte men politie-uniformen. Vóór een tweede poging werd Karel in het Amsterdamse American Hotel opgepakt (6 april) en honderd meter verder opgesloten in uitgerekend de Weteringschans-gevangenis. Op 10 juni 1944 is hij in de duinen van Bloemendaal gefusilleerd. Zijn graf is op de Erebegraafplaats ‘Bloemendaal’ te Overveen.

Karel Pekelharing (‘Karel van Hoogh’) was in 1940 danser bij het Nederlandsche Ballet. Toen hij in 1941 vernam als bekend vooroorlogs anti-fascist (in Utrecht/Zuilen) en communist te worden gezocht, ging hij, in de hoop daar veilig te zijn, in Kassel (Duitsland) werken: eerst als tolk bij de Siemens-Schuckert-Werke, later als tramconducteur. Nadat door hem verricht sabotagewerk was ontdekt, vluchtte hij eind 1942 terug naar Nederland. Ondergedoken in Den Haag en Amsterdam, trad hij – niet aangesloten bij de Kultuurkamer – in besloten kring op als danser en voordrachtskunstenaar. Ook schreef hij onder pseudoniem verzetspoëzie, schimpdichten, pamfletten en een roman. Via G.J. van der Veen raakte hij betrokken bij de uitgave van het illegale blad De Vrije Kunstenaar en de verzorging van joodse onderduikers. In RvV-verband nam Pekelharing sedert mei 1943 deel aan overvallen op distributiekantoren, aanslagen op collaborateurs en diverse (voorbereidingen/pogingen tot) bevrijdingsacties van gevangenen (o.a. van de echtgenote van RvV-man Janrik van Gilse tijdens een transport van het HvB-Arnhem naar een ziekenhuis in februari 1944). Op 6 april 1944 werd Pekelharing door de Sipo gearresteerd in het American-hotel aan het Amsterdamse Leidseplein en ingesloten in het nabijgelegen HvB-Weteringschans. Na op 10 juni 1944 ter dood te zijn veroordeeld, werd hij diezelfde dag gefusilleerd.

Bronnen:

• bevrijdingintercultureel.nl
• Eerebegraafplaats Bloemendaal > site ligt er deels nu (1 febr 2023) uit
• Wikipedia
• traces of war - biografie
• Oorlogsgravenstichting
• Erelijst van Gevallenen 1940-1945
• Nederlandse Poezie