Kristen Olsson Stensgård (Prestgard)

• Ættebok for Skjåk - Bind I
• Nevnt i Romedalboka : garder og slekter. 1

Folketeljing i Lom og Skjåk i året 1665; Stensgård: Kristen Olsson, 65 år.

Ættebok for Skjåk Band I side 244, Stensgård.

Skjåk Bygdebok #2 (1537-1800), side 21, 28, 29, 54, 55, 56, 69, 132:

Kristen Stensgård hadde uteståande pengar på rente til ein verdi som var mykje større enn skatteinngangen frå heile Lom prestegjeld.

I midten av 1620-åra flytta han til Stensgård på Bersustrond. I fyrste skattelista han er nemnd, 1632, heiter han Kristen Stensødegård, og betaler etter lågaste skattesatsen. Seinare lærer vi han å kjenne som den rike Kristen Stensgård, son til den mektige enkja Guri Prestgard, og med tre brør minst like velståande som han sjølv. Kristen blir trass i rikdomen sin ståande i øydegardsklassa til sin døyande dag (1666).

Ved sida av sin eigen gard disponerte Stensgård-brukaren både ein del av Bersu og dessutan Teigen (Bratteigen) som engeland, og han hadde seter på Billingen, som Stensgård har enno den dag i dag.

Kristen Stensgård, som skatta i øydegardsklassa, var tvillaust den største långjevaren av dei tre brørne frå Prestgard som vart verande i Skjåk. Ved skiftet hadde buet uteståande fordringar på 906 1/2 riksdalar. Det var 340 riksdalar meir enn den samla årlege matrikkelskatten frå heile Lom prestegjeld (ref: i følgje matrikkelen 1668. Matrikkelskatten (leiglendingsskatten) var totalt litt over 566 rdr). Låntakarane er namngjevne i skiftet. Det dreiar seg om 53 ulike personar med lån ssom spente frå 3 ort (3/4 riksdalar) til 140 riksdalar. Eit par av debitorane var utanbygdsbuande, frå Lesja og Fron. Av dei andre var halvparten frå Skjåk, halvparten frå Lom.

Blant dei som skulda Kristen pengar, bar også grannen Syver Sveen og tre andre øydegardsmenn (Ola Lund, Endre Bruheim og Knut i Lykkja). Desse, eller generasjonen før dei på same gardane, f'igurerte gong på gong i skattelistene som "arme og gjeldsbundne". Men dei fleste på lista tilhøyrde det meir velhaldne gardbrukarsjiktet.

Utan å ågre - vi veit ikkje om han kravde høgare rente enn dei vanleg aksepterte 6% - kunne Kristen hove inn årlege renteinntekter på ca. 55 riksdalar av utlånskapitalen sin, nok til å kjøpe t.d. 16-17 kyr etter den vanlege kuprisen i tida.

Jordegodset som Kristen Stensgård let etter seg, var på 11 1/2 hud spreidd på fem gardar i Skjåk, Lom og Romedal på Hedmarken.

Det er ikkje berre ved den uvanlege rikdommen sin at Kristen Stensgård har gjort seg ekstra synleg i det bevarte kjeldematerialet frå 1600-talet. Av 201 bøtelagde personar frå Lom og Skjåk som er registrerte i futerekneskapa i tida 1557-1660, er han den eine av berre to som figurerer heile fire gonger:

Kristen Prestgard, som han den gongen heitte, hadde i 1624 nekta å møte for tinget etter å ha vore stemna av lensmannen. I 1632 måtte Kristen bøte fordi han hadde slege Jakob Ånstad til blods. Saman med søskena sine måtte han eit par år seinare stå til rette for skattesvik. Dei hadde ikkje opplyst om alt det jordegodset dei skulle betale odelsskatt av. Og på sine eldre dagar vart Kristen Stensgård bøtelagd enda ein gong fordi han hadde stukke Ola Marlo i handa med kniv.

Som brørne sine hadde også Kristen tillitsverv i bygda. Han var lagrettemann iallfall i perioden 1648-56, kanskje lenger (ref: Aktstykker II:50 og 518).

men kyrkjeverge, slik som brørne Hans og Nils var, det vart han visst ikkje.

Kristoffer på Nordigaard Sperstad dreiv ein gard som var blant dei store i bygda. Han var rett nok leiglending. Det var Kristen Stensgård, altså bror til Kristoffers velhaldne granne på Sygard Sperstad (Hans Olsson), som åtte garden. Kristoffer står oppført i lista over dei som skulda Kristen pengar i 1666, han står notert med fire uteståande dalar.

Kristen Stensgård står oppført i lista over 38.legda (legdshæren i bygda) i 1665, som ein av 4 øydegardar.

Arveskiftet etter Kristen Stensgård er bevart, ref SAH: Skifteprotokoll for Nord-Gudbrandsdal nr. 1 fol.167 (21.3.1666).