Marita-greina i Tørvik og på Drage

Bengt Amundson Pust hadde som nevnt to døtre. Ingebjørg og hennes nærmeste etterkommere er behandlet ovenfor. Den andre av de to døtrene til Bengt, nemlig Marita, ble gift med Torgils Tørvik. Marita og Torgils hadde to kjente barn, Stein som overtok bruket i Tørvik og Tormod som overtok bruk på Drage. I skiftet etter Bengt Pust i 1608 er nemnt flere arvinger etter Marita: Hallstein Hjartnes, Torger Lofthus, Ola Viknes og Ingebrigt Vassel. I 1624 er nevnt en «gamal» Lars Torgilsson i Tørvik som eier en liten odelspart i gården, ei datter av Torgils er gift
med «Pål sagmeister». Kolltveit skriver om de to sønnene i Jondalsboka: Om Tormod Drage: Etter segni hadde han svarteboki. Ho ligg enno gøymd under ein jordfast stein, segjer segni. Han fekk største parten i Drage ved skiftet etter morfaren. Og om Stein Tørvik skriver Kolltveit: «Han var gift m. Helga Sjursdtr. Drage br. 1 (d. før 1608), og g. 2. gang m. N.N. som er enkja i 1620. Stein sel i 1608 ein part i Midnes til Torstein Greipson Aga som er av Helga sin farsarv, for 17 gode, gamle dalarar og for desse pengane skal borni åt Stein få like mykje odelsgods i Tørvik hjå verbroren Pål sagmeister. Stein dreiv Drage sag og handlar ofte med skottane. Stein hadde etter odelsjordeboki 1624 3 søner og 1 dotter». En av sønnene het Torkel. Kolltveit gir denne beskrivelsen av ham: «Torkel Steinson (1597 - ca. 1670), løyser etter kvart ut medarvingane sine. I 1622 må han betala 9 rdl. i bot for «han la sig i seng med en enke og vilde komme hende i ondt røkte». I 1627 måtte han bøta 4 mark sølv for ikkje å vilja halda ei kontrakt som var gjord millom far hans og futen Mads Jørgensen om nokre pengegreider».

Flere Pust-greiner Torgils og Marita ser ut til også å ha hatt ei datter, noe bl.a. Tangeraas har konkludert med etter de opplysningene som gis i forbindelse med skiftet etter Bengt i 1608 som «omfatta foruten Drage også Vikane i Jondal, Viknes i Ulvik og Lofthus i Ullensvang (16). Men samtidig heter det at Stein (Tørvik) «...solgte i Midnes til Torstein Greipson Aga som er av Helga sin farsarv, for 17 gode, gamle dalarar, og for desse pengene skal borni åt Stein få like mykje odelsgods i Tørvik hjå verbroren Paul sagemeister». Denne Paul Berntsen Pust må derfor ha vore gift med ei syster av Stein. Tangeraas skriver at Paul i 1585 var «den fyrste øydegardsmann i Engjadal, som låg under Fosse i Strandebarm. Han dreiv truleg eit sagbruk for Pustane, moglegvis i Røyrvik som var gamalt Krummedikegods. I 1619 vart skogen på Augastad omskriven som «ganske forhuggen», og det må derfor alt tidlegare ha vore viktig å sikra tilgangen til nytt tømmer frå områda i nærleiken. Røyrvik var nemleg på den tida ein av dei viktigaste utskipingshavnene for skoren trelast, og eit senter for skottehandelen. I åra 1600-1620 var utførsla frå havnene i Jondal på det livlegaste. På 1300-talet var Fosse ein del av Berge som høyrde til Sandvin-ætta. Det er derfor truleg gjennom Augastad-tilknytinga til Sandvin at Paul Berntsen Pust slo seg ned i Engjadal, der ei grein av Puste-slekta siden vart sitjande. Paul hadde to born, dottera Synneva som vart gift med Jon Kjellson, og sonen David som vart gift med Rike-Torstein-arvingen, Marta Nes. 1) David og Marta vart seinere skilt, men hadde sønene Paul, Isak og Laurits. Laurits vart seinere lensmann og budde på Nes, medan Isak dreiv sagbruk ei tid før han i 1633 løyste skipperbrev i Bergen. 1642 segla han med skipet sitt «Sancta Maria» til St. Martin etter salt. Ein annan Pust, som nok kan ha vore enda ein bror, vart i 1631 kjøp mann og skipper i Bergen, medan ein Olav Pust, som i 1620-åra omtalast som øydegardsmann, må ha vore ein nær slektning siden ingen andre ser ut til å ha nytta familienamnet Pust etter den tid. Paul Berntsen Pust må ha vore soneson av Sjowatt på Augastad siden han ikkje er nemd i skiftet etter Bengt i 1608. Engjadal gjekk fyrst til svigersonen, Jon Kjellson, men vart seinere delt mellom denne og sonesonen Paul Davidson. Jon var ute i krigen i 1611. Han var òg lagrettemann. Det er svært interessant å sjå at det på «øydegardane» i Engjadal, Solbjørg og Sjuseter i Strandebarm samstundes sat tre lagrettemenn som alle var nære slektninger. Dette tyder på at ætta på Fosse då var temmeleg framtredande, noko som elles vert understreke av Jons giftermål med Synneva Pust». Ættetavla ovenfor på side 448 er satt opp av Lars Tangeraas. Den viser både en mulig tilknytning til Pogwisch-ætta i Tyskland, Sponheim-ætta i Ulvik og de yngre greinene i Strandebarm, og Tørvik/Drage. 1)

1. Sammenblanding igjen av Torstein på Bjørke og Torstein Askjellson. Marta Nes var etterkommer etter Torstein på Bjørke. 1. Alle besteforeldre, unntatt Kari Jordal, ser ut til å være etterkommere i rett linje fra Pust/Lofthus-greina og fra Pust/Tørvik-greina. Det samme er tilfellet med utgangspunkt i Amund Fykse. Jeg viser til vedlagte slektstavler med utgangspunkt i Marita og Ingebjørg. Detaljene om de yngre slektsledd finnes i bind I. VFS, s. 449-451

Hardanger-aner for Mette-Marit Tjessem Høiby Slektsbok for Tørvikbygd, Strandebarm og Mundheim