Nicolaas Beets, alias Hildebrand

• nl.wikipedia...
• woonde Utrecht - Boothstraat 6
• lid van het Algemeen Weduwe en Weezenfonds der Predikanten

Nicolaas Beets werd in Haarlem geboren als de zoon van een apotheker en studeerde van 1833 tot 1839 theologie aan de Rijksuniversiteit van Leiden (toen nog Academie geheten), waar hij in 1839 promoveerde tot doctor in de theologie. In zijn studententijd maakte hij kennis met het werk van de Engelse dichter Byron en schreef dichtstukken in diens trant, zoals 'José' (1834), 'Kuser' (1835) en 'Guy de Vlaming' (1837). Hij was bevriend met Johannes Kneppelhout ('Klikspaan'), Bernard Gewin ('Vlerk') en J.P. Hasebroek ('Jonathan') met wie hij samen met andere studenten een letterkundige club vormde.

In 1840 werd Beets beroepen tot predikant aan de Nederlands Hervormde Kerk in Heemstede, waar hij in hetzelfde jaar trouwde met Aleida van Foreest, de zus van zijn studievriend Cornelis van Foreest en een kleindochter van de Leidse hoogleraar en redenaar Johannes van der Palm. Hij heeft daar ook een basisschool opgericht. Deze bestaat nog steeds en heet nu de Nicolaas Beetsschool. In 1854 werd hij beroepen naar Utrecht. Van 1874 tot 1884 was hij hoogleraar in de kerkgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Utrecht.

Beets schreef proza, poëzie, en preken. Zijn bekendste werk is de Camera Obscura, dat hij onder het pseudoniem Hildebrand schreef in zijn studententijd en waarvan de eerste versie verscheen in 1839. Hij bleef tijdens de jaren daarna vaak verhalen toevoegen aan het werk waardoor het pas zijn definitieve vorm kreeg in 1851. Voor de oorsprong van Beets' schuilnaam zijn diverse verklaringen: één ervan is afkomstig van de firmanten van Camera-uitgever Bohn te Haarlem en verwijst naar een slager op de hoek van de Gedempte Oude Gracht en de Botermarkt aldaar, vlakbij Beets' ouderlijk huis. Dit was de uit Duitsland afkomstige Conrad Hildebrand (1815 - 1890). Misschien niet zonder toeval beschrijft Beets in 'De familie Kegge' een zelf slachtende slager. Over dit alles bestaat helaas geen zekerheid, evenmin als over andere verklaringen.

Zijn - mogelijk - meest bekende gedicht is:

• "De moerbeitoppen ruischten;
• God ging voorbij;
• Neen, niet voorbij, hij toefde;
• Hij wist wat ik behoefde,
• En sprak tot mij;
• Sprak tot mij in de stille,
• De stille nacht;
• Gedachten, die mij kwelden,
• Vervolgden en onstelden,
• Verdreef hij zacht.
• Hij liet zijn vrede dalen
• Op ziel en zin;
• 'k Voelde in zijn' vaderarmen
• Mij koestren en beschermen,
• En sluimerde in.
• De morgen, die mij wekte
• Begroette ik blij.
• Ik had zo zacht geslapen,
• En Gij, mijn Schild en Wapen,
• Waart nog nabij."

Kerkmusicus Willem Vogel zette dit gedicht in 2004 op muziek.

Beets overleed op 88-jarige leeftijd in Utrecht aan een hersenbloeding. In zijn woonhuis aan de Boothstraat, nummer 6 (vlak bij het Janskerkhof) is inmiddels het Willem Pompe Instituut gevestigd, de strafrechtelijke afdeling van de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie van de Utrechtse universiteit.

In 1962 werd in de Haarlemmer Hout het 'Hildebrandmonument' onthuld van de beeldhouwer Prof. Jan Bronner.

Beets werd evenals andere dominee-dichters geparodieerd door Cornelis Paradijs (Frederik van Eeden) in de bundel Grassprietjes of Liederen op het gebied van Deugd, Godsvrucht en Vaderland.