Teunis van der Kroft

Teunis van der Kroft (roepnaam Toon) was gehuwd met Geertruida Enelia Raijmaakers en had een kind. Het gezin woonde aan de Marktweg 263. In 1924 heeft van der Kroft een maand in Yperen (België) gewoond. In 1932 kwam hij vanuit Aruba in Den Haag wonen.
Al voor de oorlog wantrouwde hij Johannes Hubertus van Soolingen, die een politiespion bleek te zijn en 130 communisten de dood in had gejaagd.
Toon stond op de lijst van linksextremisten van de Centrale Inlichtingendienst met de toevoeging: ‘Bestuur afdeling CPN en kandidaat gemeenteraad.’
Op 16 mei 1940 vond in zijn huis een bijeenkomst plaats met als deelnemers: Paul de Groot, Louis de Visser, Kees Schalker, Jaap Brandenburg, Gerrit Kastein en Jan Geluk. Daar werd besloten een ondergrondse organisatie op te bouwen voor het Haags communistisch verzet. Een dag later werd, bij hem thuis, die verzetsorganisatie feitelijk gesticht door hemzelf, Gerrit Kastein, Jan Geluk en Willem van ’t Veen. De groep ging later De Vonkgroep heten, naar het blaadje dat ze vanaf eind oktober 1941 gingen verspreiden. Hij ging deel uitmaken van de eerste formatie van 150 personen van bekende communisten en Spanjestrijders. Hij en Jan Geluk namen de taak op zich om het Haags communistisch verzet op te bouwen. Behalve De Vonk werden ook illegale blaadjes als De Waarheid, De Tribune en De Gids vervaardigd, benevens enkele, vooral politiek georiënteerde, brochures.

Van der Kroft liet Jan van Kalsbeek in februari 1941 bij hem thuis onderduiken. Sicherheitsdienstman Otto Lange, de voormalige politie-infiltrant Willem van Duivenboden en nog iemand trachtten ergens in april 1941 ’s-morgens om 7 uur Jan van Kalsbeek bij hem thuis arresteren, maar die was toen al ergens anders ondergedoken.
In mei 1941 merkte Toon dat hij geschaduwd werd; hij en Jan Geluk hebben zelfs een keer urenlang in een weiland gelegen om een schaduwende persoon af te schudden. Vanwege de vele arrestaties begin juni 1941 dook hij onder, achtereenvolgens in Den Haag, Delft, Rotterdam en later aan de Oosterringdijk in Amsterdam. Op 26 juli 1941 werd hij op zijn onderduikadres in Amsterdam gearresteerd en in de gevangenis aan de Weteringschans opgesloten, om op 2 augustus naar het Oranjehotel te worden overgebracht. Op een cartotheekkaart van de Sicherheitsdienst staat: ‘Er war vor dem Verbot der CPN Sektionsvorstand, Distriktsvorstand und Gemeinderatsmitglied. Nach dem Verbot hat an dem illeg. Aufbau mit gearbeitet. Er ist in ein KZ-Lager eingewiesen worden.’
Half maart 1942 werd hij naar kamp Amersfoort overgebracht, en vervolgens op transport naar Buchenwald gezet, waar hij op 31 maart werd ingeschreven. Als reden voor zijn gevangenschap gaf hij op ‘Mitglied der CPN’.
Op 14 april 1943 werd hij met hoge koorts in het Revier van Buchenwald opgenomen: hij had longontsteking opgelopen. Hij hield daar blijvend longletsel aan over; de rest van zijn leven had hij een zware, hijgende ademhaling.
Op 1 maart 1944 werd hij naar het Nacht-und-Nebel-kamp Natzweiler gestuurd en ging 4 september 1944, toen dat kamp vanwege de naderende geallieerde legers geëvacueerd werd, naar Dachau. Daar werd hij op 29 april 1945 bevrijd.
Enige jaren na de oorlog ging hij weer op de Nederlandse Antillen wonen, maar werd uitgewezen toen prins Bernhard daar op bezoek kwam. Hij stierf in 1991 in Epe.

Bij het ontruimen van zijn woning kwamen tientallen moeilijk leesbare briefjes, op heel dun papier, tevoorschijn die hij in de vuile was uit het Oranjehotel had laten smokkelen. Het betrof in de meeste gevallen verzoeken aan zijn vrouw om tabak te sturen. De communist Albert van Dijk kwam was daar toevallig bij aanwezig, en wist te voorkomen dat deze weggegooid zouden worden. Ik heb Van Dijk gevraagd ze aan het NIOD of een verzetsmuseum te schenken. Ik hoop dat dat gebeurd is.

• Rudi Harthoorn - Personen uit het verzet > zie de tekst hierboven
• Vriendenkring van oud-Natzweilers > zie pagina 12 en 13
• Register van Dragers Verzetsherdenkingskruis > pagina 153