Torkjell Sjursøn Sjursen

På 1500-talet var det ei Gyri Jonsdatter gift med ein Mikkel som eigde Straume med Straumgjerde. Ca. 1550 gav Gyri Jonsdatter "i sine børns nærværelse i Bergen" garden Straume og dessutan garden Ramstad til dottersonen Torkjell Sjurson "til Guds ords forfremmelse, at han skal holde sig derav til skole". Dette vart stadfest i eit tingsvitnemål som enken etter Torkjell, Berette Jakobsdatter, fekk skrive i Sykkylven 4. juli 1577:

"Jeg Peder Oluffssen paa Rixem paa Sundmør i Nørlotten Olle Pederssen lensmand ibm Jørgen Pedersen paa Rixemb, Lauridtz Erichssen paa Strømsem, Pouel ibm, Anders ibm, Helge paa Strømme, Olle ibm, Kiendis vij for alle med dette wortt obne breff, i flerre Dannemendtzs Neuerelse, Att hustrue Berrette her Thorckels eptterleuersche i Hemne, attspouorde Peder Olsenn paa Rixem och dannemend flerre, om her Thorckels goede moder (god mor, dvs. bestemor) Hustrue Gury Joensdatter wed naffn, Om hand haffde hørrt om de thoe Jorder, Strøme och Ramstad Huem sallig hustru Gyrj haffde Dennom vnt och giffued. Daa till Soarede Peder Olsen Att hustru Gyri i sinn Børns Samtycke gaff hun sinn kierre datters barn, Thorckell Siuorsøn wed naffn, forschrne thoe gaarrder Thill Gudtz ords forfremmelse, at hand schal holde sig deraff til scholle och iche no0gen Anden Aff Thorckels sødschinde, huercken Euen Siursen, Gildbrand Siursen eler Giertrus Siursdatter, Men forschrne Thorckel Siursenn, Anne Michelsdatters Sønn att Nyde och att behole til Euindelig, och wille ieg baade berge och suerge, baade paa Siell och sandigen om der ydermere behoff giørris med flerre dannemenddtz proff och winde, Att saa i Sandhed ehr som forstander, da Laad wij forschrne wor Indsegler och merche, Neden paa dette wort obne breff, giffuid i Syckieffuel den 4 Dag Jully Aar 1577 -- -- --.

-- -- -- Att dette ehr eht Riictig copie Aff hoffuid breffuid Bekiender wij Underschreffne Saa sannt os gud,

Adrian Raackertsønn Knut Pedersen

Egen håndz Egen håndz

(På fjerde side: "lest paa Abildsetter thil it Almindelig Schatte och Leedings Thing den 26 juli anno 1658 (I odelsak om Nysætra).

Det må være grunn til å tru at ynskjemålet til Gyri Jonsdatter gjekk i oppfylling. Torkjell Sjurson vart prest, og han fekk kall i Hemne som ligg i Sør-Trøndelag, men som den tida høyrde til i Nordmøre.

(Gardssoga for Sykkylven, band II, side 296-297)

http://sedak.ikamr.no/2012/sed0014-shl/shl19782010/index.html#/4727...

side 4727: "Da Torkel blei immatrikulert i Rostock i november 1553 blei han innskreven som Thorkillus Siguardi Trumsensis Norlandus. Han het Torkel, var son av Sjur (Sigurd), og var fra Troms i Norlandia."

Side 298 til 300

15. mars 1563 finn vi sognepresten i Hemne, Hr. Torkild Sjurdson, som gjest på Ytterøya, og han har sikkert teki inn i prestegarden hos embetsbroren sin , Hr. Staffen, som blir kalla sokeherre på Ytterøya. Ærendet åt Hemne-presten var dette: Kona hans, Berit Jakobsdatter, hadde arva 1 spann i Rennan ”liggendis ij Sancti Margret Kirckesognn ij Skongnnens pretegjield” No ville ho selje det til Arne Kåreson på Gildberg, fordi han var næst til å kjøpe det, dvs. at han hadde det næraste odelskravet. Så vart det sett opp eit kjøpebrev, der det heiter at Hr.Torkil avgjorde handelen på vegner av kona si og den avlidne sonen deira som heitte Olav. Hr. Staffen og to bønder på Ytterøyen sette segla sine under som vitnemenn. Berit Jakobsdatter må etter alt å døme vera dotter av Ingeborg Bessedotter og altså dotterdotter av Besse på Sula. Men dei hadde slekta si på Ytterøya. Så går det nokre år. Arne Kåreson på Gildberg døydde og i 1581 skriv enkja hans, Berit Andersdotter, under eit dokument, der ho vedgår at Øystein Olsson i Trondheim har attløyst det spannet i Rennan som mannen hennar for 18 år sidan hadde kjøpt av Hr. Torkil. Dette dokumentet er også skrive på Gildberg, der Berit Andersdotter framleis budde. Øystein Olsson som er kalla borgar i Trondheim, kan være son til den Olav som er nemt som avliden i 1563, og såleis sonesonen til Hr. Torkil, men det er lite rimelig. Skyldskapen må vera noko annsleis. Men Øystein Olsson vart ikkje sittande på parten sin i Rennan. Han dreiv med oppkjøp av fisk som han drog til Bergen med og leverte til kjøpmennene der mot å få andre varer i bytte, og så gjekk det ikkje betre til enn at han kom i stor gjeld på bryggen. Han måtte låne pengar, og det fekk han hos Hans von Appelen, rådmann i Trondheim, mot pant i Rennan. Men så døydde Øystein

                                                                   Side 298

før gjelda var betalt, og rådmannen gjorde krav på pengane sine i buet etter honom. Saka kom for lagmannen , og han dømte slik at Hans von Appelen skulle ha den nemnte parten i Rennan inntil enkja etter Øystein greidde å betale gjelda. Ho heitte Ween Lambertsdotter. I domsbrevet, som er dagsett 16.april 1589, heiter det også at bror åt den avlidne ikkje såg seg i stand til å løyse inn pantet. Net hans var Besse Olsson, og det minner oss atter om slektskapen med Besse i Sula. Men 11 år seinare melde det seg ein odelsmann som hadde råd til å betale, for på baksida av det nemde domsbrevet har lagmnen skrivi denne meldinga:

Thette Breff er indløst, betaltt och fyldgjordtt Hans van Appelenn aff Siurdt Torkellssønn på Hellebostadt udj Hitterens prestegielt som er en rett Odels Mandt paa sin Moders vegne, och bekiender Jeg Henrich Jørrenssøn, Laugmand udj Trondhiem og Jemptelandt med thenne minn egen Hand

                                                                        Actum Trondhiem A. 1600

                                                                           Thenn 3. Januarij

                                                                      Henrich  Jørrenssønn

                                                                         Egen Handt

Denne Sjur Torkildsson på Hellebostad må vel vera son åt Hemnepresten Hr.Torkil og kona hans, Berit Jakobsdotter. Det er da også sagt ifrå at han var odelsmann på vegnar av mor si. Vi har teki med alle desse transaksjonane som eit døme på dei merkelege eiendomstilhøva som rådde alt frå tidleg mellomalder og langt fram i nytida. Vi finn slekt på kysten med bustader på Sula, Titran, og i Hemne, som i over 100 år eig eit spann landskyld i ein gård i Skogn. To gonger må dei kvitte seg med dette spannet, fordi dei var i økonomiske vanskar, men den første gongen vart det likevel verande innafor slekta. Øystein Olsson løyste det inn att i 1581 og Sjur Torkildsson i 1600. Så veit vi ikkje meir før i 1648, da det er registrert ein Knut Pederson i Bjugn som eigar av 1 spann i Rennan. Han er sikkert av samme slektag i 1661 var det nemt Anders Nielsen Riiber, som åtte det. Enda i 1695 er han nemnt som eigar, men da var han død, så det må vera arvingane hans som er meint. Og dermed har det gått 200 år sidan erkebiskop Gaute i Sula.

                                                      Side 299

Tilnamnet Riiber /Eller Rieber) syner oss at vi har å gjera med ein innflyttar. Anders Nielsen Riiber vart utnemt til sorenskrivar i Fosen i 1645, men da han øydela helsa si på dei slitsame tingreisene, måtte han seie frå seg embetet alt i 1651. Så løyste han borgarskapsbrev i Trondheim og slo seg ned som uteliggerborger på Ansnes på Hitra., der han gjorde det nokså godt, og da han døydde i 1691, var han ein velhavende mann. Han vart gift med Margareta, dotter til Hemne-presten Hr. Melchior, og når han har fått tak på det nemde spannet i Rennan, kan det kanskje ha gått for seg på den måten at kona hans hadde arva det. Men det er like tenkjeleg at han har kjøpt det, for dei førre eigarmennene budde da nokså nært til. Kor som er, Anders Nielsen har også fått tak i ein annan landskyldpart i Skogn, nemleg 1 øre i Gjemle (Stor-Gjemle). Han er nemnt som eigarmann til det både i 1643 og 1661. Når ein mann som budde så langt unna Skogn som Anders Nielsen gjorde, hadde vorti eigar av to landskyldpartar i bygda, så er det sannsynleg at han har fått hånd om dei på same tid og at han har fått dei frå eit hald, dvs. at partane har fylgdest åt. Da har også den eine øren i Stor-Gjemle høyrt til den same slekta som åtte 1 spann i Rennan, og den slekta kan vi føre attende til Pål Bårdsson på Titran og Besse i Sula. Men vi må understreke at Arne Kåreson på Gildberg høyrde til same slekta, og dermed kjem vi tilbake til ungangspunktet vårt, som testamentet åt erkebiskop Arne Einarsson: ”Vi vil at arvm kjem til å leva etter oss, skal ta over dei jordeigedomane som vi har på Ytterøya og i heile Skeynafylket, for den jorda har vi arva”

Arne Einarson åtte ein part i Gjemle, og det er sannsynleg at mor hans åtte ein annan part. Like eins at ho åtte ein part i ”j Kotom” på Ytterøya. Denne parten har vi identifisert med Gjemmeltunga og Gjemmeltunga er grannegard til Gildberg, -- ja, kan godt vera skilt ut frå det valdet eigong i tida

                                                                     Side 300