Wiktoryn Bogusz

s Stanisława Tadeusza i Apolonia Weronika zd.Jordan-Stojowskiej h. Trąby Jakub Szela znienawidził całą rodzinę Boguszów a przede wszystkiem Nikodema i Wiktoryna, którzy stykali się z nim bliżej, administrując Smarzową. Zapisał im w duszy śmierć. Wiktoryn napadnięty w Kamienicy przez bandę chłopów został okrutnie pokaleczony. Byłby może jednak przy po mocy żyda karczmarza uniknął śmierci, gdyby nie Szela, który nadciągnął tu ze swą bandą. Ujrzawszy Wiktora leżącego w karczmie, rzekł szydersko: <<Jeszcze to żyjesz, Wiktorku? zawsze mi groziłeś kryminałem, teraz ja ci pokażę, ty zginiesz. Chłopcy! weźcie się do roboty!>> Wówczas chłopi rzucili się na nieszczęśliwego, który też skonał pod uderzeniami cepów i ko- łów.

Razem z nim padł Pieściński, stary 70 letni rezydent Boguszów Ignacy Zabierzów- ski i Adam Pohorecki, nauczyciel dzieci Fe- liksa, Oprócz nich ubito tam jeszcze pisarza go- rzelnianego Górskiego i jego 15-letniego brata, tudzież leśniczego Józefa Michalskiego, 10 ludzi niewiadomego nazwiska.

https://www.ogrodywspomnien.pl/index/showd/49011,Wiktoryn_,Bogusz_h...

uch chłopski rozpoczął się najpierw w obwodzie tarnowskim, przybierając tu najtragiczniejsze rozmiary. Napadnięto i zrabowano ok. 90% dworów, wyrzynając bezlitośnie w pień jego mieszkańców z rodzinami, włodarzami i oficjalistami. Według ostrożnych szacunków przez trzy dni rzezi, rozpoczętej 20 lutego, wymordowano blisko 3000 osób i zniszczono około 500 dworów i 52 plebanie. Zofia Fredrówna, córka znakomitego komediopisarza, podówczas nastolatka, wspominała później, iż „ chłopi do Lwowa nie doszli, ale w kilka dni, a może tygodni potem przywieziono pierwszy transport sierot spod Tarnowa, które po domach brali; podobno nie było wówczas jednej rodziny we Lwowie, która by swej sieroty nie miała”.

Najgłośniejszą zbrodnią okazał się mord, dokonany 20 lutego we wsi Siedliska na seniorze rodu Boguszów, Stanisławie (1760 – 1846), byłym szambelanie króla Stanisława Augusta, oraz na jego rodzinie, w tym na dwóch synach – Wiktorynie, właścicielu Siedlisk, i Nikodemie – właścicielu Smarzowej, oraz na wnuku Włodzimierzu. Wiktoryn, urodzony w 1798 r., wykazał się sprężystą działalnością gospodarczą, lecz szczególny nacisk kładł na złagodzenie zaognionych stosunków pańszczyźnianych: na własnym terenie był – jak na ironię losu – bardzo ludzki i wyrozumiały dla włościan. U źródeł typowo odwetowego zabójstwa leżał wszakże zatarg z mściwym Jakubem Szelą, który był kilkakrotnie karany przez tegoż Bogusza za butę i wykroczenia przeciwko dworowi. Zatarg, wlokący się od 24 lat, przerodził się w proces o tzw. pregrawacje pańszczyźniane, a Szela postrzegany był jako denuncjant rządowy. Podobnych bestialskich mordów zdarzyło się wtedy oczywiście więcej: cytowana wyżej Zygmuntowa Krasińska przytacza w swojej korespondencji ohydne zabójstwo Karola Kotarskiego, dziedzica Oleśna, Żelechowa i Świebodzina, zwanego „królem chłopków”, który dopiero co rozdał swoim włościanom ponad 30 tysięcy florenów reńskich. Autorka podkreśla, iż „wszystkie szczegóły tej historii są autentyczne !”.

https://www.wilanow-palac.pl/ofiara_rzezi_galicyjskiej.html

Po podziale między rodzeństwo Siedliska przejął Wiktoryn Bogusz, procesujący się z wioską Smarżowa, którą reprezentował deputowany Jakub Szela. Narastała wzajemna wrogość, która doprowadziła w lutym 1846 roku do krwawej rozprawy. Przyczynili się do tego Austriacy, którzy przy pomocy chłopów chcieli stłumić przewidywane powstanie narodowe. W czasie rzezi galicyjskiej, spośród mieszkającej tu szlachty, ocalały tylko kobiety i dzieci. Jeden z potomków rodziny dr Adam Bogusz opisał te wydarzenia i wydał w Krakowie na początku XX w. dwie książki poświęcone historii Siedlisk i Smarżowej.